Σάββατο 5 Μαΐου 2012

Μια περιγραφή Ζακυνθινών Στρατιωτών στην εκπνοή του 16ου αιώνα


Ο Johannes Cotovicus ήταν νομικός, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης. Το πραγματικό του όνομα ήταν Johann van Kootwyck, ή κάπως έτσι, γιατί δύσκολα βρίσκει κανείς δύο πηγές που να τον αναφέρουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Πέρασε από τη Ζάκυνθο το 1598, ταξιδεύοντας για τους Αγίους Τόπους και μας άφησε μια ενδιαφέρουσα περιγραφή της σχεδόν μόνιμης κατάστασης συναγερμού στην οποία βρισκόταν το νησί. Στο βιβλίο του, που δεν εκδόθηκε παρά το 1619 – μια δεκαετία πριν το θάνατο του – αναφέρει τα ακόλουθα (1).

Εκτός από τους στρατιώτες της φρουράς, οι οποίοι φυλάνε συνέχεια την πόλη, υπάρχει και το σώμα των ένοπλων ιππέων ή ελαφρών πεζών, οι οποίοι αποκαλούνται χυδαϊστί Stradioti. Αυτοί έχουν σταλεί στις ακτές από τη Βενετική Γερουσία για προστασία από τις συχνές πειρατικές επιδρομές, και πληρώνονται από το δημόσιο. Είναι οι καλύτεροι πολεμιστές, και ρέεπουν προς την αρπακτικότητα, χρησιμοποιούν μια ασπίδα σε μορφή πέλτης, και το κυρτό ξίφος, που λέγεται scimitar (2), και ένα μακρύ κοντάρι – φοράνε θώρακα μεταξωτό. Τα άλογα τους είναι πολύ γρήγορα, και με αυτά πέφτουν πάνω στους εχθρούς εκτελώντας αθρόες επιδρομές και λεηλασίες. Έχουν ένα αρχηγό, ή διοικητή, που τον αποκαλούν Gubernator (3), στον οποίο υπακούν όλοι. Υπηρετούν μέρα-νύχτα κυρίως το καλοκαίρι, επιτηρώντας συνεχώς με βάρδιες τις παραλίες για επιδρομές εναντίον του νησιού, κρατώντας το ασφαλές. Όταν δουν πειρατικές τριήρεις (4) να πλησιάζουν την παραλία, με ένα σημάδι σε μια κορυφή, ή μία φωτιά, ή καπνό, ανάλογα με τις συνθήκες, καλούν στα όπλα γείτονες, συναδέλφους στρατιώτες, νησιώτες, ειδοποιώντας τους να είναι έτοιμοι να αποκρούσουν τον εχθρό. Έτσι, σε ελάχιστο χρόνο, ολόκληρο το νησί γνωρίζει που να προστρέξουν και τι να πράξουν. Το χειμώνα, με τις αλλεπάλληλες καταιγίδες, οι πειρατές δεν μπορούν να αρμενίζουν στη θάλασσα με την παραμικρή ασφάλεια, και έτσι, αφού ο κίνδυνος για τους νησιώτες μειώνεται, οι περισσότερες βάρδιες σταματούν. Μένουν (οι Στρατιώτες) στα προάστια, ενώ αντίθετα το καλοκαίρι στους δρόμους και στα χωριά που είναι σκορπισμένα κοντά στις παραλίες.
Σπάθη Στρατιώτη, δώρο στο βασιλιά της Ισπανίας το 1603.

Όπως αναφέρει ο Λεωνίδας Ζώης, ο Προβλεπτής Ζακύνθου Marco Barbarigo είχε προσπαθήσει με μια διαταγή του το 1555 να κάνει τους Στρατιώτες της Ζακύνθου να μοιάζουν με τακτικό στρατό, επιβάλλοντας κάποιου είδους ‘στολή’ (5). Είναι όμως φανερό πως πάνω από σαράντα χρόνια αργότερα οι Στρατιώτες διατηρούσαν τα ίδια βασικά χαρακτηριστικά όσον αφορά τον οπλισμό και την ενδυμασία. Είναι χαρακτηριστική η ομοιότητα της περιγραφής του Cotovicus με αυτήν Στρατιωτών του Μοριά από τον Coriolano Cippico σχεδόν 130 χρόνια νωρίτερα. Έγραψε τότε ο σοπρακόμιτος του Βενετικού στόλου (6):

Χρησιμοποιούν ασπίδα, ξίφος, και κοντάρι – λίγοι διαθέτουν ατσάλινο θώρακα – οι άλλοι φοράνε ένα μεταξωτό θώρακα για να αμύνονται στα χτυπήματα του εχθρού.

Ο μεταξωτός θώρακας, στον οποίο αναφέρονται οι δύο συγγραφείς, ήταν στην πραγματικότητα ένα είδος πανωφοριού από υλικό που θύμιζε πάπλωμα. Συνήθως κάλυπτε ολόκληρο σχεδόν το σώμα, από το λαιμό ως κάτω από τα γόνατα, και, εξωτερικά τουλάχιστον, ήταν από μετάξι. Πάνω από αυτό συχνά φορούσαν ένα άλλο επενδύτη, μάλλον για να το κρατάει στεγνό και να το προστατεύει από τη φθορά. Ο λόγος χρήσης μεταξιού δεν ήταν κάποια ροπή προς την πολυτέλεια – λίγες στρατιωτικές μονάδες στην Ιστορία θα μπορούσαν να καυχηθούν ότι ήταν τόσο σκληραγωγημένες όσο οι Στρατιώτες. Σαν υλικό δεν είναι εύκολα διαπερατό. Τα πρώτα αλεξίσφαιρα γιλέκα κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα στην Αμερική από αλλεπάλληλες στρώσεις μεταξιού. Οι Στρατιώτες, των οποίων τα άλογα, τα όπλα και ο ρουχισμός ήταν, κατά κανόνα, ιδιόκτητα δεν είχαν συνήθως την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν πανοπλίες. Τις υποκαθιστούσαν λοιπόν με παλιές συνταγές και νεότερες ευρεσιτεχνίες. Όπως αποκαλύπτει ένας ανώνυμος Γάλλος, που μάλλον τους γνώριζε και σαν εχθρούς και σαν συμμάχους, στο εσωτερικό του καπέλου τους υπήρχαν κάμποσες στρώσεις από χαρτί. Βεβαιώνει μάλιστα ότι αυτή η ‘πατέντα’ είχε την αποτελεσματικότητα κράνους (7).

Οι βάρδιες που φύλαγαν οι Ζακυνθινοί στη διάρκεια της Βενετοκρατίας είναι γενικά γνωστές και μερικές από τις βίγλες, οι λεγόμενες βαρδιόλες, έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα, δείχνοντας κάποια από τα σημεία όπου περνούσαν οι ατέλειωτες ώρες της επαγρύπνησης. Γνωρίζουμε ακόμα τι γινόταν στις περιπτώσεις εκείνες που η επαγρύπνηση άγγιζε τα όρια του συναγερμού, όταν υπήρχαν πληροφορίες για μαζική επίθεση των Μωαμεθανών. Οι ‘καβαλαραίοι της στρατείας’, δηλαδή οι Στρατιώτες, λέει ο Άγγελος Σουμάκης, είχαν, εκτός από την ύπαιθρο, αναλάβει την άμυνα του νότιου τομέα της πόλης μαζί με ‘απεζούς λεγόμενους κουριέρηδες από τα χωρία’ (8). Είχαν πιάσει το Ποτάμι και είχαν στείλει αρκετούς στον Άγιο Σπυρίδωνα στο Αργάσι, με προωθημένους παρατηρητές στο ‘βουνό λεγόμενον Ραφτόπουλο’, τη σημερινή Πούντα Νταβία. Στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης με φωτιές έχουμε αναφερθεί και παλιότερα, αφού κάποια νύξη είχε κάνει ο John Locke μιλώντας για την Κεφαλονιά του 1553 και ο ηγούμενος των Στροφάδων Δανιήλ το 1532. Η αναφορά του Cotovicus όμως είναι λίγο πιο εκτενής και συγκεκριμένη.

Αυτά γίνονταν τότε που οι Ζακυνθινοί φύλαγαν βάρδιες – και ήταν πολύς ο καιρός, γενεές γενεών. Έτσι στάθηκε το νησί, έτσι δεν πουλήθηκαν οι πρόγονοι μας σκλάβοι στις παρυφές της Σαχάρας, γι αυτό υπάρχουμε. Βάρδιες θα έπρεπε να κάνουμε και τώρα – και πάντα. Γιατί όποιους δεν φροντίζουν να υπάρχει συνεχής έλεγχος και απόλυτη διαφάνεια τους τρώνε οι ... μαϊμούδες.


9/05/12

'Εγιναν μερικές αλλαγές στη μετάφραση και μία προσθήκη στις σημειώσεις μετά από τις εύστοχες παρατηρήσεις του Earion, τον οποίο υπερευχαριστώ.

---------------------------------------------------------------------------- 

(1)  Itinerarium Hierosolymitanum et Syriacum, 1619, σ. 55.

Praeter milites presidiarios, qui in vrbe assiduo excubant, adest quoq; equitum seu velitum cohors , quos vulgus Stradiotas appelat. Hi ad littus tutandu(m) contra frequentes pirataru(m) depredationes  a Senatu Veneto missi, publica stipendia merent. Sunt autem bellatores optima, & ad rapacitate proni, scuto in peltae formam vtuntur, & incuruato ense, quem scimitarram vocant, ac hasta longiore, bombycinisque vestiuntur thoracibus.Horum equi velocissimi, quibus prosperas incursiones, depraedationesq;, vbi in hostem prodeunt saepe agunt. Ducem seu praefectum habent, quem Gubernatorem vocant, cui omnes obtemperat. His id muneris praecipue incumbit, vt aestiuo te(m)pore interdiu noctuq; per vices littus obequite(n)t, assiduisq; fei e excubijs at que excursionibus  Insula vbiq; tutam reddat. Quod si pirataru(m) biremes triremeive approximare littori co(n)spexerint, signo ex edito loco dato, vel igne, vel fumo, prout te(m)poris ratio postulat, vicinosq; quosq; com(m)ilitones , Insulanosq; ad arma euoca(n)t , vtq; ad hostes pellendos praesto sint, admonent. Atque ita breuissimo momento tota pernoscit Insula, quo concurrendum, quidve agendu(m) sit. Hiberno vero tempore , cum ob continuas maris procellas piratis vix tutu(m) sit nauigare aequor, adeoq; Minus periculi Insulanis impendeat , ab excubijs vt plurimu(m) cessant; & in suburbio degunt , cu aestate contra per vicos pagosq; maritimos distribuatur.

(2)  Έτσι λέγονταν στη Δύση όλα τα κυρτά ξίφη από την Ανατολή.

(3)  Η λέξη αναφέρεται στα Λατινικά αλλά μάλλον πρόκειται για αυτόν που ο Άγγελος Σουμάκης στην Διήγησιν του Ρεμπελιού των Ποπολάρων ονομάζει ‘κουβερναδούρο’ και ‘γουβερναδόρο’.  Ήταν Βενετός, κάτι σαν στρατιωτικός διοικητής της Ζακύνθου, και δεν διοικούσε μόνο τη ‘στρατεία’, δηλαδή τους Ζακυνθινούς Στρατιώτες, αλλά και τη φρουρά της Χώρας και την πολιτοφυλακή της υπαίθρου, το ‘τσέρνιδο’. Προϊστάμενος του ήταν ο προβλεπτής/κυβερνήτης ή πρεβεδούρος όπως τον έλεγαν οι Ζακυνθινοί.

(4)  Τριήρεις στα Λατινικά του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης ονομάζονταν όλα τα πολεμικά σκάφη που χρησιμοποιούσαν κωπηλάτες, δηλαδή φούστες, γαλιότες και γαλέες (γαλέρες).

(5)  Ελληνικός λόχος εν Ζακύνθω κατά τους χρόνους της δουλείας, Ο Ελληνισμός, 14, 1911.

(6)  Incursion des Strathiotes en Asie Mineure sous Pierre Mocenigo (1472 -1474), Κωνσταντίνου Σάθα, Μνημεία Ελληνικής Ιστορίας, τόμος 7ος, σ. 267.

Usano targa, spade, e lancia; pochi corsaletto; gli altri si vestono di una corazza di bombagio che li difende dale percosse dell’inimico.
Στο αρχικό κείμενο στα Λατινικά οι θώρακες αναφέρονται σαν 'bombicina thorace', De Bello Asiatico, Βενετία 1594, Βιβλίο 1ο, σ. 10.

(7)  Histoire du gentil seigneur de Bayard, composée par le Loyal Serviteur, στο Choix de chroniques et mémoires sur l'histoire de France avec notices biographiques par J. A. C. Buchon, Παρίσι 1836, σ. 62.

(8) Κ. Σάθα, Το εν Ζακύνθω Αρχοντολόγιον και οι Ποπολάροι, Αθήνα 1867, σ. 19.


26 σχόλια:

  1. Τσή Μαϊμούς οι εκλογές θα γένουνε στο Τζάντε
    και ας είμαστε πατριώτες μου το Φιόρο του Λεβάντε.

    Τρυγόνια έχει το νησί παπούζια και μπεκάτσες
    όμως ποτέ δεν είχαμε μαιμουδένιες φάτσες.

    Κάποιο παπόρο τσι φερε εδώ και λίγα χρόνια
    γιόμισε όλο το νησί, ψειρίζονται στ’ αλώνια.

    Κυνηγαρέοι Ζακυθινοί αφήστε τα τρυγόνια
    και κάμετε την άρμπα σας σ’τσή μαϊμούς τα αλώνια.

    Ετσι που μας κατάντησαν άλλο δεν απομένει
    τση μαϊμούς ο θάνατος τώρα πρέπει να γένει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Εγώ 'μαϊμούδες' στο Τζάντε δεν ήξερα. Τη μόμολα του Πρεβεδούρου είχα ακουσμένη και τσου κόκκινους κ@λους τσης -μήμπως ήταν τελικά μπαμπουϊνος, αναρωτιέμαι;

    Η μετάφραση του "quos vulgus Stradiotas appelat", μου πηγαίνει καλύτερα "τους οποίους ο λαός Στρατιώτες καλεί". Άρα η ον. εν. είναι Stradioti. Και ορθότερα "οι οποίοι αποκαλούνται χυδαϊστί Stradioti". Το χυδαϊστί σημαίνει 'όχι λατινικά', στην απλή καθημερινή γλώσσα. Συγχώρα μου τη λεπτολογία.

    Σχετικά με το 'βουνό Ραφτόπουλο', δεν ξέρω αν είναι βουνό. Θέση Ραφτόπουλου σημειώνεται σε χειρόγραφο (;) χάρτη.

    http://www.ebay.com/itm/GREECE-IONIAN-ISLANDS-ZANTE-ZAKYNTHOS-RARE-CANVAS-PRINT-/170776661429

    Εκεί κοντά είναι και η άλλοτε βαρδιόλα, το 'διαολόσπιτο' του Δομενεγίνη.

    Πρόσφατα σχετικά παρακολουθούσα σε ντοκυμαντέρ τις ιδιότητες του μεταξιού που φορούσαν οι ορδές των επιγόνων του Τζένγκις Χαν. Ενώ τα βέλη διαπερνούσαν με ευκολία τα φύλλα ατσαλιού, στο μετάξι γλύστραγαν μείτε βόλια στο νερό.

    Ως απόγονος του Bitri Cocla -εξελλ. Πέτρος Κόκλας- ευχαριστώ για τα ... πατρογονικά μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Οι μαϊμούδες είναι σχετικά νέο φαινόμενο που λέει και ο ποέτας παραπάνω, καμία σχέση με τη μόμολα του πρεβεδούρου (μάλλον θηλυκιά σε οργασμό, γι αυτό ήταν όλα κόκκινα μου φαίνεται).

      Τη μετάφραση την είχα και εγώ περίπου όπως το λες, αλλά το μετάνιωσα, δεν έχω δει πουθενά να λένε οι Ζακυνθινοί τίποτα άλλο εκτός από στρατιώτες. Και στα Λατινικά κείμενα συνήθως βλέπεις stratioti, stratiotorum κλπ.

      Του Ραφτόπουλου το πήρα από το Σουμάκη, βουνό το λέει.

      Δώσε μας αν θέλεις καμιά πληροφορία για τον Bitri Cocla. Που αναφέρεται;

      Διαγραφή
  3. Stratioti gen. Stratiorum acc. Stradiotas. Apelo + acc. Τους αποκαλούν Stradiotas = Στρατιώτες.

    Τον Bitri Cocla quondam Gigni [Πέτρος Κόκλας του ποτέ Γιάννη, Ιωάννη] εντοπίζω σε έγγραφο του Βενετσιάνικου Σενάτου με χρονολογία 1541, 7 Oκτ. (Senato / Mar, XXVI, f. 62), ανάμεσα σε άλλους επτά Stradioti. Δεν ανήκει σε 'κομπανία', αλλά πρέπει να ενταχθεί σε μία, αφού άλογα που προέρχονται από τις πρόσφατα χαμένες κτήσεις Napoli di Romania (σημ. Ναύπλιο) και Malvassia (σημ. Μονεμβασία) είχαν σταλεί στα νησιά του Λεβάντε. Μαζί του και ο Giogni [Giorgi ?] Suli quondam Thodaro.

    Σημειώνω πως Ανάπλι και Μαλβαζία είχαν παραδώσει οι Βενετσιάνοι στον Τούρκο το Νοέμβρη του 1540.

    Το site είναι ένας πακτωλός πληροφοριών και νομίζω πως από εσέ το πληροφορήθηκα.

    http://abodily.tripod.com/porcilestorialocale01500.html

    Αυτός ο 'Στρατιώτης' είναι κατά πάσα πιθανότητα το ίδιο πρόσωπο με το μέλος της 'Στρατιάς' του Τζάντε του Καταλόγου του 1539, όπως το δημοσίευσε ο χαλκέντερος Λ. Χ. Ζώης από το μακαρίτικο Αρκίβιο σε άρθρο του ("Ἑλληνικός λόχος ἐν Ζακύνθῳ κατὰ τοὐς χρόνους τῆς δουλείας", 'Ἑλληνισμός 14', τεύχ. 161-2 (1911), σσ. 367 εξ.). Εκεί ανάμεσα και στους τρεις Stradioti με το φαμελικό Σούλης υπάρχει και Γεώργιος Σούλης.

    Ο Ζώης επίσης στο 'Λεξικό' ("Κόκλας", τ. Α΄, σ. 300) γενεαλογεί Πέτρο (1601) Κ. του Ανδρέα, όμως, όχι του Γιάννη.
    Αναφέρεται και σε 'Κόκλα Μουρίκη' τον οποίο ονομάζει 'έλληνα καπετάνιο' ('Ανδραγαθήματα Μερκούριου Μπούα'). Θεωρεί τη φαμελιά 'εκ Θηβών' και ετέρα 'εκ Πελοπονήσσου'.

    Όντως, οι Κόκλα κατάγονται από τη Βοιωτία, αλλά από τα αρβανιτοχώρια στη θέση των αρχαίων Πλαταιών που μέχρι πρότινος λέγονταν Κόκλα.

    Ο συντάκτης αναφέρεται και στον Κόκλα Μουρίκη.

    http://ellines-albanoi.blogspot.com/2011/03/blog-post_7473.html

    Προφανώς, την παραπάνω σελίδα δεν τη δέχομαι στο απαξάπαν. Έχει και λάθη, όπως ενώ δίνει ορθά ότι το Gigni αντιστοιχεί στο Γιάννης, αλλού λέει ότι μπορεί να είναι Αργύρης. Μάλλον δεν διασταύρωσε τα κείμενα, όταν τα 'ομογενοποιούσε'.

    Οι αλμπανέζοι χριστιανοί Stradioti με την εγκατάστασή τους στο Βενετσιάνικο δεν φαίνεται να διατήρησαν καμμιά εξωτερική διαφοροποίση εθνότητας -γλώσσα, ενδυμασία, έστω ανάμνηση καταγωγής. Μόνο από τα ονόματα τους ξεχωρίζουμε. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι η εθνική συνείδηση χαλκεύεται, δεν είναι κάτι με την οποία γενιέσαι.

    Και φυσικά δεν θέλω να εμπλακώ στους 'λαντσιέρηδες' για την καταγωγή των σύγχρονων Νεο-Ζακυνθινών (και Νεο-Ελλήνων). Ένας συντοπίτης Πλέσσας κακοφανίστηκε πως δεν είχε καμμία σχέση με τη Madame di Plessis, αλλά πιότερο με την Πιάνα τση Νάπολης ντι Ρομάνια και τ' όνομἀ του ως Πλέσσας, Μπλέσσας, Μπλέττας. Κι ας ήταν ένας Πλέσσας φημισμένος πολεμιστής.

    Στην Ελλάδα που λυσσάει για καθαρότητες και ψηφάει κατά πως φηφάει ... ας ανανοηθούμε ο καθείς το πόσο σχέση έχουμε με τον Πέρικλε τση Ασπάζιας.

    ΥΓ
    Και θηλυκιά να ήταν η μόμολα σε οργασμό, πάλι κόκκινη δεν θα ήταν μείτε μπρος μείτε πίσω. Ενώ ο μπαμπουϊνος έχει τα πισινά του ολοχρονικίς κόκκινα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Καλώς, με έπεισες, το άλλαξα σε stradioti.

    Αυτή η Ιταλική ιστοσελίδα έχει μάλλον πάρει τα στοιχεία από το Σάθα. Έχει πάρει τμήματα και τα έχει μεταφράσει από τα Βενετσιάνικα. Αν κοιτάξεις τον 8ο τόμο του Σάθα - μπορείς να τον κατεβάσεις από την Ανέμη του Παν. Κρήτης - θα βρεις και άλλους Κοκλαίους - στο τέλος του τόμου έχει ευρετήριο για 7ο και 8ο - και ολόκληρα τα έγγραφα.

    Αμφιβάλω αν οι Κοκλαίοι κατάγονται από τη Στερεά. Ίσως πέρασαν από εκεί και άφησαν το όνομα αλλά είχαν εγκατασταθεί στο Μοριά. Δες τα ονόματα που έβαλα στο 'Στρατόπεδο του Μπόχαλη - Β', ήταν από τα μεγαλύτερα σόγια. Το ίδιο και οι Πλεσσαίοι και οι Σουλαίοι. Οι Πλεσσαίοι είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αφήσανε το όνομα τους να σημαδεύει την πορεία τους: Ήπειρος - Στερεά - Μοριάς. Στις πρώτες δύο περιπτώσεις τα χωριά έχουν μετονομαστεί. Στην Ηλεία υπάρχει ακόμα η Δούκα - τον αρχηγό του χωριού τον λέγανε Δούκα Πλέσσα - το ένα από τα δύο της περιοχής. Το όνομα Πλέσσας έχει ένα σωρό παραλλαγές, Πλάσσας, Μπλέσσης, Πλέσσος, πιθανότατα και το Φλέσσας. Στη Ζάκυνθο έγινε και Πλαίσας. Α! και η Βλάχικη παραλλαγή Μπλέτσας. Για τη Μαντάμα δεν ξέρω από που κρατάει η σκούφια τσης.

    Το Giogni είναι μάλλον Γκιόνης, παραλλαγή του Γκίνης.

    ΥΓ Άσε με να σε στραβώσω επιστημονικά (to blind you with science) για τα αποκάτου τση μόμολας:

    "The tumescent phase of the female's genitals, resulting in a pink swelling that signals willingness to mate, covers a much longer part of estrus in bonobos than in chimpanzees."

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Για την καταγωγή των Κόκλα κι εγώ είμαι μπερδεμένος. Είναι κι εκείνη η αίολη πληροφορία του Ζώη "εκ Θηβών". Κι εγώ δέχουμαι πως άμεσα πέρασαν από το Μωριά.

    Κόκλα είχε και η Ηλεία (Γαστούνη) μέχρι του 1928, οπότε μετονομάστηκε σε Πηγάδι. Αλλά και στην Καρύταινα καταγράφεται χ. Κόκλα. Επίσης, μακρύτερα, στην Αργολίδα, στη Μεσσηνία, στην Αττική, και χ. Κοκλαίοι στην Καλαμπάκα.

    Η εν λόγω ιστοσελίδα είναι καλά οργανωμένη.

    Όντως ο Σάθας είναι η απώτερη πηγή. O συντάκτης αρχίζει ως εξής:

    "Ο Κ. Σάθας στα Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας στον τόμο 7, σελ. 149 και σε έγγραφο με ημερομηνία 26.8.1530 αναφέρει τον Vielmo Cocla. Επίσης στον 8ο τόμο σελ. 351 και στον 8ο σελ. 122 αναφέρει Βitri Cocla quondam Gigni σε έγγραφο στις 7.12.1541 και στη σελ. 122 του 9ου τόμου Birri Cocla q.m. Gigni σε έγγραφο 8.5.1568. Ομοίως το έτος 1565 αναφέρεται στον τ. 9ο σελ 122, Nicolo Cocla και Nica Cocla."

    http://gerbesi.wordpress.com/2011/12/14/%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF-%CE%BA%CF%8C%CE%BA%CE%BB%CE%B1/

    Στη Ζάκυνθο εγκαταστάθηκαν στον Καλληπάδο, καθαρή έδρα Stradioti. Στο Αργάσι οι Κ. Βενέτικου βρέθηκαν καθυστερημένα ως σέμπροι. Υπάρχουν Κόκλα και στην περιοχή της Παναγούλας.

    Υπάρχει ακόμα χωρίο στην Αλβανία με παραλλαγές του ονόματος:
    Cokeli, Kokeli, Koki, Kokl, Kokla, Kokle, Kokli, Koklë, Kukla.

    Πλαίσας το έγραφε ο Δεσπότης ο κατά παρώνυμο φαμελικό -α δε σμπαλάρω- Μαντέλος.

    Εσύ με τη σειρά με έπεισες για τα αποκάτου του primate.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πλαίσας το έγραφε ο Δεσπότης ο κατά παρώνυμο φαμελικό -α δε σμπαλάρω- Μαντέλος. ενοις το παρωνιμο Μαντελος....απο ποια μερη?

      Διαγραφή
  6. Νομίζω ότι διέγραψα κατά λάθος κάποιο σχόλιο. Δεν είμαι απόλυτα σίγουρος, δεν πρόλαβα καν να το διαβάσω. Να με συγχωρήσει όποιος το έκανε και τον παρακαλώ να το ξανακάνει αν θέλει. Συγγνώμη και πάλι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αφεντάδες μου, προσκυνώ
    Ευτούνος ο Σύριζας είναι Λουμπαρδιανός ή είναι με το κόμμα τση μπαγολίνας, παναπεί το Ρωμιάνικο? Σε ποίονε αφέντη ακουμπάει? εκειό το συφοριασμένο το φιότσο μου τον Αντωνάκη τση Φιορούλας τση Κατρουγιαλάκαινας θα ντονε βάλλλουνε σε θέση ή μοναχά τσου δικούς τσους θα διορίσουνε και ευτούνοι? Τι θα γίνει με τση σκατούλες και τα κάτουρα των σκυλιώνε των αφεντάδωνε, που έχει γιομίσει η Πλατεία Ρούγα και ζέχνει ο τόπος?

    Διονυσάκης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Διονυσάκη μου σε τούτο το μαγαζί έχει και Ρωμιάνους και Λουμπαρδιανούς. Και τόμου έχουνε και οι Ρωμιάνοι νεροπίστολα που τα γιομίζουνε με ότι θέλουνε, δεν πας στην άκρη του μπάγκου να πιείς το κρασάκι σου φρόνιμα μην έρθει η μπόχα και δω μέσα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Παύλο μου το πλέον αθώο σχόλιο όπου σε συνέχαιρε για την ανάρτηση διέγραψες.
    Έχει ενδιαφέρον για τις 'γενεαλογίες' των κομμάτων του Τζἀντε. Τόμου 'Νεοριζοσπάστης', οπού προσκυνάει βεραμέντε τον Ντάντο το Λουμπάρδο -σχόλιο δεν κάνω εδώ, το έχω καμωμένο στο μπλογόσπτιτό μου- μοστράρει τον ... Λευτεράκη τση Χαλέπας στο δικό του μπλόγκο, καταλαβαίνεις ότι από ιστορική μνήμη ο τόπος ... δεν πολυνογάει. Αλλά μηγάρις και το Ρωμιάνικο Καζίνο, τόμου πρωτοάνοιξε, δεν το είπανε οι τρανές καραμπάτσες, "Club Royal"? Και στο κάτω κάτω τσης γραφής, αρχηγό το κόμμα τουν ... 700 παρά κάτι έχει Βενιζελογενή (Βλ. "Τα μυστικά του Βάρτου"; [κι άλλο λάδι στη φωτία]). Αν το πάρουμε κατά γράμμα 'από το κόμμα τση μπαγολίνας'. Κι όχι από εκειό 'τση μαγκούρας'.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Το σχόλιο στο είχε καμωμένο ο Brainstorm

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Είδες που είναι σωστή η λαϊκή ρήση "όποιος κοιμηθεί με στραβούς ..."; Μοναχά που τώρα μάθαμε ότι η στραβωμάρα μεταδίδεται και από τα πιθηκοειδή.

      Διαγραφή
  11. Λένε πως κάτι ντεφέτα εμφανίζουνται γενεές 7 και βάλε. Ενδεχομένως 14 Χ. Τώρα δεν ξέρω αν επιβεβαιώθηκε το πως ούλοι από Αδάμου ή η θεωρία του ... Darwin -αν και ο κλεινός Κάρλος δεν είχε πει ακριβώς πως άθρωπος και μαϊμού είχαμε κοινό πρόγονο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Δηλαδη ο Γκουβερναδώρος που κατοικούσε στην πλατεια του Φόρου, στο πρωην Κόρνερ, ηταν ο αρχηγος των Στρατιωτών;
    Και τι σημαίνει Stratia;
    Πηνελοπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Προπέτης ων -έτσι με είχε πει μία θεία μου Βενετικοπούλα που έκανε και κάμποσα φεγγάρια στη δ/νση τση Λιμπρερίας Ζακυνθιάνας- είναι 1ον) σύμφωνα με τον Ζώη, 'Λεξικό', "Γκοβερναδόρος" - "Γκουβερναδόρος" διοικητής τομ. Α΄, σσ. 132-133 Governatore (με τη γνωστή τάση στο Βενετσιάνικο το ο να γένεται u), 2ον) η "Στρατία" ή "Στρατιά" - Stratia είναι το σώμα των Stradioti Στρατιωτών. Πλήρη κατάλογο έχουμε για το έτος 1539, οπότε και αυτοί εκλέγουν "νόμιμον αντιπρόσωπον και διοικητήν αυτών τον Δημήτριον Παλαιολόγον". (Λ.Χ.Ζ. "Στρατιῶται - Στραδιῶται [l. Stradioti]"). Αυτουνού τσι φαμελικές άρμες και το μονόγραμμα βλέπουμε σε δεσποτική εικόνα της Παναγίας τύπου Αμόλυντος στο τέμπλο του Παντοκράτορα. Την ίδια θέση κατείχαν και οι πρόγονοί του Θεόδωρος ο 'Καλοδιοίκητος ο επονομαζόμενος Γρίτζος', ο οποίος και διαδραμάτησε πρωτεύοντα ρόλο στον ερχομό των Βενετσιάνων στα 1485, και Κωνσταντίντος ο 'Καλοδιοίκητος' (Λ.Χ.Ζ. "Παλαιολόγων, οἰκ.") 3ον) Οι Παλαιολόγοι δεν είχανε καμμία άλλη δουλειά με την πλατεία του Φόρὸυ, τόμου τότες θα τσου βρέσκανε ρευματικά. Παρά για να αναύτουνε κερί στην σχεδόν παραθαλάσσια τότες εκκλησία που είχαν συμβάλλει ως 'αδελφοί'να ανακαινιστεί -παναπεί τον Παντοκράτορα (παραχωρήθηκε μετασεισμικά κι εκεί το Μουσείο Σολωμού Επιφανών Ζακυνθίων). Αλλά ως 'πολίτες' εμένανε στην Τέρρα.
    Καμμία σχέση με Κόρνερ και με καντουνάδες. Αλλά είδες, κι από τότες εκάνανε δοκιμαστικό στο Κάστρο, κι άμα έπιανε, εροβολάγανε κατά τον Αιγιαλό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Πηνελόπη,

    Ο Γκουβερναδόρος μάλλον αποκλείεται να έμενε στο Φόρο, εκτός ίσως από τα τελευταία χρόνια της Βενετοκρατίας. Ήταν Βενετός άρχοντας, ο Σουμάκης (1628) μιλάει για τον κόντε Πορτσενίγο, σούδιτο Βενετσιάνο, που τον αντικατέστησε ο κόντε Στρασόλδο επί Πρεβεδούρου Πιέρο Μαλιπιέρο. Την εποχή του πρεβεδούρου Πόλο Κονταρίνι (1571) ήταν ο Ιωάννης Βασκόνι. Όσο όμως αναπτυσσόταν η κάτω πόλη όλο και περισσότερο ο Γκουβερναδόρος θα βρισκόταν εκεί. Είχε φυλάκιο στην πλατεία Αγ. Μάρκου (μάλλον σε όλη τη διάρκεια της Βενετοκρατίας, προς το τέλος, αν θυμάμαι καλά, ο Σαιντ Σοβαίρ μιλάει για Σκλαβούνους σολντάδους εκεί) και πιθανότατα εκεί ήταν το "γραφείο" του (όπου θα είχε και κανένα κρεβάτι).

    Don Basilio,

    Να ξεκαθαρίσουμε ότι ο κατάλογος των Στρατιωτών του Δημητρίου Παλαιολόγου ήταν μόνο ένα μικρό μέρος των Στρατιωτών της Ζακύνθου και μάλλον έδρασαν στην Ιταλία, εκεί περνούσε τον καιρό του ο Δημητράκης. Ο πατέρας του παλιότερα και ο αδελφός του, πριν σκοτωθεί, είχαν άλλες κομπανίες Ζακυνθινών στην Ιταλία. Και βέβαια υπήρχαν άλλες κομπανίες στη Ζάκυνθο, μόνιμοι (provisionati) και έφεδροι, και πιθανόν αλλού, στην Κύπρο, το Φρίουλι, τη Δαλματία κλπ. Κάπου είχα δει ένα νούμερο για πολύ πάνω από χίλιες φαμελιές Στρατιωτών στη Ζάκυνθο (αν και αρκετοί θα το είχαν παρατήσει το επάγγελμα).
    Επίσης ο Ζώης μπερδεύει το Θεόδωρο Παλαιολόγο με το Γραίτζα, δεν ήταν το ίδιο πρόσωπο, ίσως να μην ήταν καν συγγενείς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Αγαπητέ Παμπάλαιε, παραδέχουμε πως ο θείος όλων μας [κατά το divus Plato] Λεωνίδας δεν είναι και το άπαντο. Από την άλλη, τόμου ήταν στρατιώτες μετακινούνταν όλοι την ώρα. Τώρα πόσες κομπανίες μπορεί να εχώριε το Τζάντε -αναρωτιέμαι. Μηγάρις ήτουνα ... και μεγαλόνησο;
    Και σημαντικότερα, μια περίοδος (Βενετική Κυριαρχία, Dominio Veneto -σε απαρχαιωμένη ορολογία Βενετοκρατία) που ξεκινά από το 1485 και τερματίζει -επίσημα- το 1797 με το Καμποφόρμιο, έχει τόσες μεταβολές που να εξομοιμοιώνουμε τα πρώιμα με τα ύστερα είναι σαν να θεωρούμε το Μέγα Κωνσταντίνο το ίδιο δυνατό με τον Δραγάτση. Το ένα (#1#) είναι ένα, παντού και πάντα -το ξέρεις καλύτερά μου. Αλλά το 1628 δεν είναι 1539, και οι Stradioti δεν είναι μείτε Cernide, μείτε Μαρκουλίνοι (ως επί το πλείστον Σκλαβούνοι - Δαλματοί με Ιταλούς αξιωματικούς). Το 'φυλάκιο' δεν πρέπει να βρισκόταν ακριβώς στην Piazza San Marco, αλλά στο σχεδόν συνεχόμενο πλάτωμα μεταξύ Κουμουτέικου και Άη Γιώργη Καμαριώτη, όπου και η πύλη, για την οποία ξεκινούσε η ανηφόρα τση Στράντα Γκιουστινιάνας.
    Αλλά πάντοτε, τουλάχιστον μέχρι το 1756 που εκδίδει ο Remondini, η φρουρά είχε έδρα το τειχισμένο Κάστρο. Κι ευτουνού η μαρτυρία δεν είναι από δεύτερο χέρι, ούτε με το μάτι του περαστικού. Όσο για την απόσταση, εάν εγώ πριν αρχίσω το απανωτό φουμάρισμα, ροβόλαγα τη Σαρτζάδα σε 15' πεζός με το πάσο μου, λες οι Μαρκουλίνοι να θέλανε παραπάνω;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Πραγματικά οι Στρατιώτες μετακινούνταν και είναι αδύνατο να υπολογίσουμε πόσοι ήτανε. Ακόμα και οι ίδιοι οι Βενετοί δεν ξέρανε ακριβώς, γι αυτό πριν τους πληρώσουνε κάνανε μόστρες, όπου παρουσιάζονταν όλοι με τα άλογα και τον οπλισμό τους. Αυτό ήταν παλιά ιστορία, ήδη από το 15ο αι. στο Μοριά. Το 1628, επειδή ο κάθε καπετάνιος δήλωνε ότι ήθελε (ανάλογα με το πόσους είχες πέφτανε και τα τσεκίνια), και πολλοί δηλώνονταν σε παραπάνω από μία κομπανίες, αποφασίσανε να κάμουνε γενική απογραφή.
    Πάντως δεν ήτανε καμιά σαρανταριά. Ο Αγαθάγγελος Ξηρουχάκης, με βάση την απογραφή των Γκρίττι και Γκαρζόνι το 1584 (;) αναφέρει με βάση τη μισθοδοσία 67 ιππείς του Φίλιππου Σιγούρου, 12 + 2 απόντες του Ιωάννη Κόκικα (;), 14 του Νικόλαου Γαήτα, 3 του Ανδρέα Γαήτα, και μερικούς ακόμα provisionati. Δηλαδή πάνω από 100, παρόντες στη Ζάκυνθο. Οι Βενετοί όμως δεν μισθοδοτούσαν όλους τους Στρατιώτες. Οι περισσότεροι ασχολούνταν με γεωργοκτηνοτροφικές εργασίες και είχαν υποχρέωση διατήρησης αλόγων και στράτευσης μόνο σε περίοδο κρίσης. Ο Κονταρίνι λίγα χρόνια πριν είχε κάνει έξοδο από το Κάστρο με 130 αλλά υπήρχαν και άλλοι που πολεμούσαν στο Καλιπάδο και αντιμετώπισαν τους αποβιβασμένους στις Αλυκές.
    Το πόσοι χωρούσαν στη Ζάκυνθο εξαρτάται από το πόση γη ήταν διαθέσιμη και τη δυνατότητα εκτροφής αλόγων. Στην αρχή της Βενετοκρατίας είχαν προσκληθεί 400, οπότε αυτό το παίρνουμε σαν ελάχιστο. Σήμερα, που δεν υπάρχει και χρεία, υπάρχουν στη Ζάκυνθο πάνω από 600 άλογα.

    Βέβαια το κέντρο διοίκησης, πολιτικής και στρατιωτικής, ήταν πάντα το Κάστρο, όμως όταν γινόταν κάτι στο Μπόργκο, αρπάζονταν Σιγουρικοί με Μουντινικούς, με Άγγλους ναύτες, μπούρδο στη συναγωγή κλπ, μέχρι να πάει κάποιος πάνου, να εξηγήσει, να κατεβούνε, θα 'χε κουνηθεί ο ήλιος μία κονταρία. Το φυλάκιο το 1632 ήταν δίπλα στον Άγιο Μάρκο, που δεν ήτανε και καλοτελειωμένος, περίπου εκεί που αργότερα φτιάχτηκε το Ρωμιάνικο καζίνο νομίζω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Errare humanum est ... Εις το άλλοτε 'Corner', ήταν 'το παλάτσο του γκουβερναδόρου' -όπου γκουβερναδόρος νοείται ο διοικητής της Φρουράς (των Μαρκουλίνων)- κατά τα ξοφλήματα της Βενετιάς, όταν ακόμα και το ίδιο το Κονσέγιο εσυνεδρίαζε στον Μόντε.
    Απέναντι από το μοναστήρι - επισκοπείο του Άη Μάρκου και όπου μεταγενέστερα χτίστηκε (1860) η Λέσχη 'Ο Ζάκυνθος' (Ρωμιάνικο Καζίνο, αυτό με τσι ... μπαγολίνες) ήταν η Gran Guardia, όπως διασαφηνίζεται από τον 'πολίτη' Andre Grasset-Saint-Sauveur (jeune), 'Voyage historique, litteraire et pittoresque dans les isles et possessions ci-devant venitiennes du Levant ..., t. 3, pp. 187-8, ο οποίος πέρασε και τα περιγράφει περ. στα 1790 (αν και εκδίδει έτος 8ο από Επαναστάσεως). Ειδικά η 'gran guardie' λίγο παραλλάζει στα μάτια του από κανένα point σερίφη του Φαρ-Ουέστ. Αν και διέθετε δύο τροχίλατα κανόνια, παρουσίαζε θλιβερό θέαμα.
    Να σημειωθεί κι ο μεγάλος σεισμός του 1767 και τα στενά οικονομικά της εποχής. Σε τριάντα χρόνια ο στερνός Proveditor General ... βγάνει δίσκο για να πλερώσει τσι πάγκες, πριν απέλθει εις τα ίδια.
    Όμως, τόμου η πύλη - κάγκελο υπήρχε παραμέσαθες κατά το πλάτωμα του Άη Γιώργη Καμαριώτη, εκεί είχε νόημα να υπάρχει, στα 'καλά' τα χρόνια τουλάχιστον, φύλαξη άμεση κι έλεγχος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Ναι η Gran Guardia ηταν εκει που χτιστηκε αργοτερα το ρωμιανικο καζίνο, όμως στην γκραβουρα του Castellan στην γωνια της ανατολικης πλευρας υπάρχει ενα σπιτι - που ολοι το αναφερουν ως παλατι του Γκουβερναδωρου. Και ο divinos Ζωης και ο πολίτης Saint-Sauveur, και ο Κονομος που υποστηρίζει οτι εκει ειχε την εδρα της η δικτατορια του Μαρτινεγκου.
    Εκει ποιος Γκουβερναδωρος κατοικουσε;

    Πηνελοπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Για τον ίδιο Γκουβερναδόρο πρόκειται αλλά στα στερνά της Βενετίας και λίγο μετά. Γι αυτό μάλλον ο Castellan έχει βάλει και στρατιωτικό απόσπασμα απέξω.

      Διαγραφή
  19. Δεν ειναι το παλατι του Γκουβερναδωρου εκει που ειναι το αποσπασμα εκει που ειναι το αποσπασμα ειναι η Gran Guardia.
    Το παλατι ειναι απεναντι απο το Base εκει που ηταν το κορνερ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Μήπως εννοείς τον Cartwright και όχι τον Castellan?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. To Παλάτσο του Γκουβερναδόρου δεν πια υπάρχει στην ακουατίντα των Joseph Cartright - Robert Havell (Snr.), "The Piazza or Square of Saint Mark in Zante" (εκδόθηκε R.Havell, 3, Chapel Street, Tottenham Court Road, London, March 1821, άρα είχε μεσολαβήσει ο μεγάλος σεισμός της 17 Δεκ. 1820 ε.π.).

    To ψηλό τρίπατο κτήριο, σχεδόν απέναντι από το καμπαναρίο των Αγ. Πάντων (όπου το παρτέρι του Base, όχι το ίδιο το Base -άλλοτε μαγέρικο του Καρδιάνου-Μπούκιου) είναι ο Μόντες (νυν θέση Εργατικού Κέντρου).

    Το κομψό κτήριο με τις δυσδιάκριτες άρμες δεν συμπίπτει με τη θέση του Ρωμιάνικου καζίνου, αλλά με εκείνη του bar 'San Marco'. Οι Βρεττανοί 'red coats' παραστέκουν σε φυλάκιο που ορίζει το γωνιακό, αλλά μη ορατό στο χαρακτικό, οικόπεδο, όπου και το μεγάλο φανάρι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Άδεια Creative Commons
Αυτή η εργασία από το http://pampalaia.blogspot.com/ χορηγείται με άδειαCreative Commons Αναφορά προέλευσης - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 3.0 Μη εισαγόμενο .