Κρύο Νερό

Το Κρυονέρι, ή Κρύο Νερό, η βορεινή ‘πόντα’ του όρμου που ξανοίγεται αριστερά και δεξιά του Πόρτου, είναι τοποθεσία από τις γνωστότερες της Ζακύνθου και μαρτυρείται, σύμφωνα με το Λεωνίδα Ζώη, από το 1515. Εκεί, στο χαμήλωμα του γκρεμού, που πιστεύεται πως είναι ο Κόκκινος Βράχος του μυθιστορήματος ‘Φωτεινή Σάντρη’ του Ξενόπουλου, ανάβλυζε δίπλα στη θάλασσα, ποιός ξέρει από πότε, πλούσια πηγή πόσιμου νερού.

Αυτή η ευλογημένη πηγή ξεδίψαγε το λιμάνι της Ζακύνθου, και αμέτρητα περαστικά καράβια, για αιώνες ολόκληρους. Στις αρχές του 19^ου αιώνα η πόλη της Ζακύνθου διέθετε πολύ περισσότερα από χίλια πηγάδια, μαζί με δεκάδες δεξαμενές και τρεις πηγές, αλλά το νερό τους περιείχε τόσα άλατα που δεν έκανε ούτε για μαγέρεμα. Μοναδική διέξοδος η πηγή το Κρύου Νερού – και δεν άφησε ποτέ τους Ζακυνθινούς διψασμένους. Γι αυτό σημειώνεται σε πολλούς παλιούς χάρτες και αναφέρεται συχνά από τους ξένους επισκέπτες του νησιού, συνήθως επώνυμα – Kryo Nero. Για να πούμε την αλήθεια δεν το θυμόντουσαν πάντα καλά το όνομα – κάποιος κόντεψε να το μετατρέψει σε Rio Negro, ας όψεται όμως η Ιταλική προφορά της λέξης. Πριν από μερικές δεκαετίες το στόμιο της πηγής καταπλακώθηκε και βούλωσε αλλά εμάς ποσώς μας ενδιαφέρει που βγαίνει το νερό, προτιμάμε το εμφιαλωμένο. Και στο κάτω-κάτω τι θέλετε; Να αφήσουμε να διψάσουνε τα ... ψάρια;

Στον παραπάνω πίνακα φαίνεται το Βενετσιάνικο κτίσμα που στέγαζε τις βρύσες του Κρύου Νερού, και που ευτυχώς τα τελευταία χρόνια αναδύθηκε από τα χώματα, τα μπάζα και το ... εστιατόριο που το είχαν σκεπάσει. Για τον πίνακα αυτόν (ελαιογραφία;) δεν γνωρίζουμε δυστυχώς τίποτα. Τον ανακάλυψε πριν μερικά χρόνια η Μαρία Σιδηροκαστρίτη - Κοντονή και τον φωτογράφισε με άδεια του ιδιοκτήτη. Είχε την έμπνευση και την καλoσύνη να προτείνει την ανάρτηση του εδώ*, έχοντας προσέξει πως στη ‘μποτέγα’ μας συχνάζουν αυτοεξυπηρετούμενοι θαμώνες με γνώσεις και ‘βουρλισία’ για την παλιά Ζάκυθο – για να αναφερθώ μόνο στα προφανή σας και γενικευμένα προτερήματα – που ίσως μπορούν να συνεισφέρουν, κατ’ ελάχιστο, στην προσεγγιστική χρονολόγηση του.

Μερικές λεπτομέρειες που ίσως περικλείουν χρήσιμες ενδείξεις.

Σαν έκφραση προκαταβολικών ευχαριστιών η Παναγία η Κρυονερίτισσα, που στις αρχές του 17^ου αιώνα ανήκε στη συντεχνία των βαρελάδων, και ο φάρος που κατασκευάστηκε το 1832.

Ενημέρωση 23/05/12

Θα διακινδυνέψω μια γνώμη. Η κορυφή του καμπαναριού που φαίνεται λίγο πάνω από τη βρύση στην τελευταία λεπτομέρεια νομίζω ότι είναι της Αγίας Τριάδας. Μοιάζει πολύ με την αναπαράσταση του καμπαναριού σε αυτό το σχέδιο του Edward Lear.

Με βάση αυτό λέω πως  ο πίνακας φτιάχτηκε μετά το 1851, χρονιά που περατώθηκε το καμπαναριό της Αγίας Τριάδας. Κοιτάζοντας όμως τα ρούχα των εικονιζόμενων δεν πρέπει να φτιάχτηκε πολύ αργότερα. Θα έλεγα γύρω στο 1860.

Ενημέρωση 30/05/12

Μια φωτογραφία του Κρύου Νερού μετά το μεγάλο σεισμό του '53, με το υδραγωγείο σκεπασμένο από την κατολίσθηση μέρους του Κόκκινου Βράχου. Από το καταπληκτικό αρχείο του Ανδρέα Στ.



-------------------------------------------------------------------  

* Η φωτογραφία του πίνακα είχε πρωτοδημοσιευτεί στον Ίσκιο του Ήσκιου του π. Π. Καποδίστρια στις 26 Απριλίου 2009.