Πέμπτη 5 Απριλίου 2012

Η θέση της Παναγίας των Χαρίτων


Κατά τη διάρκεια της συζήτησης για τον χαμένο τάφο του Βεζάλ ο Ανδρέας Στ, παλιός Ζακυνθινός που πέρασε τα πρώιμα σχολικά του χρόνια στο 1ο Δημοτικό, μας έδωσε πολύ σημαντικές και πολύ συγκεκριμένες πληροφορίες για τη θέση της Santa Maria delle Grazie (Παναγίας των Χαρίτων) πριν τους ισοπεδωτικούς σεισμούς του 1953. Τις πληροφορίες αυτές τις συμπλήρωσε με μια φωτογραφία της εκκλησίας και του γύρω χώρου, η οποία επιβεβαιώνει την ακρίβεια των λόγων του και την βλέπετε πιο πάνω.

Σύμφωνα λοιπόν με τον Ανδρέα η Παναγία των Χαρίτων δεν ήταν πάνω στην παραλία, κάτι που άλλωστε είναι φανερό από τη φωτογραφία. Είναι επίσης φανερό, σε όσους γνωρίζουν το χώρο όπως είναι σήμερα, ότι ο βορράς είναι προς τα δεξιά της φωτογραφίας. Μας πληροφορεί ακόμη ο Ανδρέας ότι το κτίριο στα νότια της εκκλησίας (αριστερά στη φωτογραφία) ήταν το μοναστήρι, και ήταν ήδη ερειπωμένο πριν τους σεισμούς, σε αντίθεση με την ίδια τη Santa Maria. Στο χώρο πίσω από την εκκλησία βρισκόταν το Καραμπίνειο κληροδότημα, επίσης ερειπωμένο. Μπροστά είχε το πλάτωμα που βλέπετε, μέχρι το δρόμο για το Κρυονέρι. Ο δρόμος αυτός δεν είχε σχέση με το σημερινό παραλιακό δρόμο, τη Διονυσίου Ρώμα, και περνούσε επίσης μπροστά από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας, η οποία βρισκόταν σε διαφορετική θέση από τη σημερινή. Από την άλλη πλευρά του δρόμου, εκτός φωτογραφίας και πάνω στην παραλία, βρισκόταν το προσεισμικό Νοσοκομείο.

Η εντύπωση που σχηματίζω είναι πως η διαρρύθμιση της περιοχής – σε αντίθεση με αυτό που έγινε μετά το 1953 – δεν είχε ουσιαστικά αλλάξει μετά το σεισμό του 1893 και ήταν βασικά η ίδια που βλέπουμε στο σχέδιο του Moriarty το 1844. Βλέπουμε στην περιοχή εκείνη σημειωμένη μία εκκλησία, δύο παράλληλους δρόμους από την παραλία, με ένα πλάτωμα μπροστά της. Ο ένας από τους δρόμους, ο πλατύτερος, συνεχίζει προς Κρυονέρι και περνάει μπροστά από μια άλλη εκκλησία, η οποία πρέπει να είναι η Αγία Τριάδα. Η θέση της είναι λίγο διαφορετική, όχι όμως σημαντικά, γιατί ο τριγωνικός χώρος στα δυτικά της, ανάμεσα στις κλιτύες του λόφου του Κάστρου, δεν μπορεί παρά να είναι η περιοχή του Αγγλικού Νεκροταφείου, παρόλο που ο Moriarty, κάπως απροσδόκητα, δεν το σημειώνει. Η πρώτη εκκλησία, στο κέντρο της λεπτομέρειας του σχεδίου, πρέπει να είναι η Παναγία των Χαρίτων.
Ο παρακάτω χάρτης διορθώθηκε στις 11/04/12 μετά από τα εύστοχα σχόλια των συμμετεχόντων στη συζήτηση.
                                         
Με βάση αυτά η Παναγία των Χαρίτων πρέπει να ήταν κάπου 100 μέτρα από την τότε παραλία, δηλαδή τη σημερινή Διονυσίου Ρώμα, κατά μήκος του δρόμου που περνάει μπροστά από το ξενοδοχείο Plaza (Κολοκοτρώνη;). Έβαλα ένα ερωτηματικό στον παρακάτω χάρτη, ενδεικτικά.


Αυτό που κατά τη γνώμη μου είναι σίγουρο είναι ότι η Santa Maria delle Grazie δεν μπορεί να ήταν κάποτε πάνω σε νησίδα, όπως λέει ο Ντίνος Κονόμος. Εκτός βέβαια αν άλλαξε θέση, κάτι που δεν μπορούμε να αποκλείσουμε, ιδιαίτερα όταν ξαναχτίστηκε τη δεκαετία του 1540. Η περιοχή της προσεισμικής Santa Maria είναι κάμποσα μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας και το υψόμετρο βαίνει αυξανόμενο όσο κινούμαστε δυτικά. Βρισκόταν σχεδόν στους πρόποδες του Κάστρου. Αν τη χώριζε κάποτε θάλασσα από το Κάστρο θα υπήρχε ακόμη κάποια εμφανής κατωφέρεια ανάμεσα τους. Σοβαρές αμφιβολίες μου έχουν δημιουργηθεί και για την πληροφορία του Κονόμου ότι το μοναστήρι ήταν στην Αγγλοκρατία στρατώνας. Ο στρατώνας ήταν στην παραλία σύμφωνα με το σχέδιο του Moriarty. Εκτός βέβαια αν πριν την Αγγλοκρατία το μοναστήρι βρισκόταν στην παραλία και είχε μετακινηθεί πλησιέστερα στην εκκλησία.

Ενημέρωση 06/04/12
Ιταλοί της άμοιρης μεραρχίας Acqui έξω από τη Santa Maria. Χρησιμοποιούσαν το μοναστήρι σαν στρατώνα. Ευγενική προσφορά του Ανδρέα Στ. και αυτή.


Ενημέρωση 08/04/12

Η Πηνελόπη μας υποδεικνύει το καμπαναριό της Παναγίας των Χαρίτων, πίσω από αυτό της Αγίας Τριάδας σε 'πρώτο πλάνο'.


Το ίδιο καμπαναριό, που καταστράφηκε στο σεισμό του 1893, σε εικονογράφηση μυθιστορήματος του Ιουλίου Βερν το 1883 στα αριστερά της εικόνας παρακάτω.



Αυτή είναι νομίζω η οπτική γωνία του καλλιτέχνη. Στεκόταν στο δρόμο του Ψηλώματος, φαίνεται δεξιά στο σχέδιο. Στο τοπογραφικό του 1892 δεν βλέπω άλλο καμπαναρίο να βάζει υποψηφιότητα.



Και πηγαίνοντας πιο πίσω, στο 1764, πριν ακόμη χτιστεί το ψηλό καμπαναριό της νεόδμητης Αγίας Τριάδας, ζητάω τη γνώμη σας.



Ενημέρωση 09/04/12

Το 1678 δεν υπήρχε ούτε ο ναός των Αγίων Πάντων ούτε η Αγία Τριάδα. Υπήρχε ο Άγιος Νικόλας του Μόλου και η Παναγία των Χαρίτων. Ήταν μεταξύ των ελάχιστων ναών με ψηλά καμπαναριά και νομίζω απεικονίζονται σε αυτή τη λεπτομέρεια ανέκδοτου χάρτη, από το ημερολόγιο του Άγγλου Grenvill Collins (National Archives, MPI 1/17). Ένας μικρός μόλος μπροστά από την εκκλησία πρέπει να ήταν ο 'Φλαρόμωλος' και ίσως προήλθε από την ένωση ξέρας με την ξηρά.



Φωτογραφία του Αγίου Νικόλα του Μόλου, που έστειλε ο Ανδρέας Στ., πριν την ανέγερση του Δημοτικού Θεάτρου. Πιο πίσω αριστερά το καμπαναριό των Αγίων Πάντων και πίσω δεξιά, νομίζω μόλις διακρίνεται, το καμπαναρίο της Παναγίας των Χαρίτων.


Ο Παναγιώτης, με βάση και το κείμενο του Δ. Ζήβα, σημάδεψε τα καμπαναριά όπως ήταν το 1812:


Ενημέρωση 11/04/12

Η Μαρία έστειλε δύο φωτογραφίες από την καταπληκτική μακέτα του Μάνεση. Έβαλα τμήματα τους μόνο και στο ένα πρόσθεσα Α - Ε, η εξήγηση στα σχόλια.




Ενημέρωση 30/04/12

Ο don Basilio βρήκε αυτή την πανοραμική ξυλογραφία της πόλης από το 1866. Νομίζω πως η εικονογράφηση του μυθιστορήματος του Βερν βασίστηκε πάνω της.




47 σχόλια:

  1. Συμπληρωματικά, ως προς τη θέση της Παναγίας των Χαρίτων σου γνωρίζω τα ακόλουθα:
    Μεταξύ της εκκλησίας και του πλατώματος υπήρχε υπερυψωμένος δρόμος ο οποίος, δεν διακρίνεται στη φωτό που σου έστειλα , διότι τον κρύβει το πεζούλι που υπάρχει στη δυτική πλευρά του πλατώματος . Ο δρόμος αυτός αντιστοιχεί με τη σημερινή οδό Π. Χιώτη. Η εκκλησία ήταν χτισμένη στη δυτική πλευρά του δρόμου όπως και η Αγ.Τριάδα λίγο βορειότερα. Δηλαδή στην ίδια πλευρά που βρίσκεται η σημερινή Στρατολογία. Επομένως το ερωτηματικό για τη θέση της εκκλησίας που έχεις τοποθετήσει στον σύγχρονο χάρτη, πρέπει να τοποθετηθεί στη δυτική πλευρά της Π.Χιώτη.

    Ανδρέας Στ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Εντάξει αλλά αν το βάλουμε στην απέναντι πλευρά της Χιώτη θα πρέπει να παραμείνει σαν ερωτηματικό; Ή μπορούμε να είμαστε απολύτως σίγουροι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Μπορούμε να είμαστε σίγουροι, με μικρή απόκλιση στη περίπτωση που έχουν μετακινηθεί οι δρόμοι.
    ανδρέας Στ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Καλημερα
    Εχω μια ερωτηση, και για σενα και για τον κ. Ανδρεα. Στον Αγιο Γεώργιο των Γερόντων (;) που βρισκεται κοντα στο πρωτο γυμνασιο εχουν βρεθει δεστρες πλοιων, και ο κοκκινο(χωματος) βραχος καποτε ητανε πανω απο την θαλασσα (οχι το καφε, η τοποθεσια στο κρυονερι), γιατι λοιπον αποκλειεις την περιπτωση η Παναγία των Χαρίτων να ηταν διπλα στην θάλασσα καποτε και σε παλιοτερες εποχες νησι;
    Πηνελοπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Oπως αναφέρει και ο Ρώμας στο "Ρεμπελιό των Ποπολάρων" το μοναστήρι ήταν παραθαλάσιο κατά την εποχή του 1628, διέθετε δε και μώλο το Φλαρόμωλο (τους καθολικούς ιερωμένους τους λέγαμε Φλάρηδες}, που έπεξε κάποιο ρόλο στα τότε επεισόδια του Ρεμπελιού. Ο Σουμάκης δε αναφέρει, ότι στο Φράγκικο αυτό μοναστήρι είχε αφήσει προς φύλαξη τις ημέρες των επεισοδίων, ο Ενετός κομισάριος Τζιβράν τα παιδιά του, τα οποία στη συνέχεια φυγαδεύτηκαν με βάρκα στην ενετική γαλέρα που ήταν αραγμένη απέναντι από το μοναστήρι. Οι μαρτυρίες αυτές επιβεβαιώνουν την άποψη ότι η εκκλησία όπως και το μοναστήρι που βρισκόταν δίπλα του ήταν παραλιακή. Για τον Άγ. Νικόλαο των Γερόντων, έχω ακούσει την άποψη για ¨δεστρες" αλλά δεν έχω δει κάτι που να το επιβεβαιώνει.
      Ανδρέας Στ.

      Διαγραφή
    2. Το τί είναι παραθαλάσσιο είναι κάπως σχετικό. Έτσι όπως ήταν στον 20ο αιώνα δεν μπορούμε να βέβαια να πούμε ότι ήταν. Αν το 16ο η παραλία ήταν, ας πούμε, 60 μέτρα δυτικότερα - και φαίνεται ότι ήταν - και ο μαντρότοιχος της οχύρωσης του μοναστηριού ήταν 10 μέτρα από τη θάλασσα, τότε ναι, ήταν παραθαλάσσια. Αυτό που αποκλείω εγώ είναι το να ήταν σε νησί στη συγκεκριμένη θέση. Από ότι θυμάμαι η ανηφόρα ξεκινάει κάπου στα μισά της Κολοκοτρώνη - κάπου εκεί που ήταν παλιά η Λέσχη των Οδηγών, αν πάλι θυμάμαι καλά - και συνεχίζει με αυξανόμενη κλίση μέχρι τη Μπόχαλη. Δεν μπορεί να ήταν εκεί νησίδα, κάπου θα σχημάτιζε λάκκα ακόμη και σήμερα. Ούτε είναι οι πλαγιές τόσο απότομες εκεί ώστε να έγινε καμιά μεγάλη κατολίσθηση. Κοίταξα στο Google Earth - το ξέρω δεν είναι αξιόπιστο στις λεπτομέρειες - και το σημείο εκείνο το βγάζει 7 μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Μπορεί να είναι 5 αλλά μπορεί να είναι και 10. Ο Α. Νικόλαος των Γερόντων είναι ακόμη ψηλότερα. Δεν έχω αμφιβολία ότι κάποτε η θάλασσα έγλυφε το λόφο του Κάστρου αλλά για πότε μιλάμε; Για τον Τρωικό Πόλεμο ή νωρίτερα;

      Διαγραφή
    3. Από όσο θυμάμαι,το όλο συγκρότημα περιελάμβανε την εκκλησία και τρία κτήρια, περιφερειακά μεγάλης πλακόστρωτης αυλής, εκ των οποίων τα δύο, συνόρευαν δυτικά με το Καραμπίνειο (αδιαμόρφωτο) γήπεδο καιήταν απογυμνωμένα από ταβάνια, πατώματα και πορτοπαράθυρα.Στον ίδιο χώρο υπήρχε ένα μεγάλης διαμέτρου πηγάδι (ή στέρνα) μισομπαζωμένο και χωρίς νερό.Πιστεύω ότι στα κτήρια αυτά όπως και στο Καραμπίνειο που βρισκόταν και αυτό στην ίδια κατάσταση έγινε πλιάτσικο μετά την απελευθέρωση από τους ντόπιους, γιατί τα υλικά που είχαν αφαιρεθει ήταν άχρηστα για τους κατακτητές που είχαν ήδη αποχωρήσει.
      Ανδρέας Στ.

      Διαγραφή
    4. Ευχαριστούμε πολύ. Πρέπει να ξέρουμε τέτοιες λεπτομέρειες γιατί στα βιβλία πολλές φορές είτε παραλείπουν τα δυσάρεστα είτε τα αναφέρουν έτσι που να μην μπορείς να βγάλεις συμπέρασμα. Υπάρχει αυτή η νοοτροπία, του να μην δυσφημήσουμε δήθεν, λες και η αλήθεια είναι ποτέ δυσφήμηση.

      Διαγραφή
  5. Δεν ξερω την διαμορφωση του Αιγιαλου την εποχη του τρωικου πολεμου, ο ... Οδυσσεας δεν με επαιρνε μαζι του οταν ταξιδευε.
    Πηνελοπη

    ΥΓ. Ομως ο Ζώης στις Μουσσες ( και αυτον τον θεωρω πολυ πιο αξιοπιστο απο τον Κονόμο) αντιγραφει διαταγμα προβλεπτη που βαζει προστιμα σε διαφορους γιατι χτιζουν διπλα στην θαλασσα και δεν αφηνουν χωρο για την παραλιακη οδο που θελει να φτιαξει, την Πλατεία Ρούγα!!!! Αρα στην πρώιμη ενετοκρατια η θαλασσα εφτανε στο νυν Διοικητηριο.
    Λεει και αλλα ενδιαφεροντα, αντιγραφω απο το τευχος των Μουσσων της 27ης Νοεμβριου 1927 : " Εις την οδόν Κολοκοτρώνη εγείρεται ο ναός της Αγίας Τριάδος, ανευρεθείς ως αρχαίον κτίριον το 1511, ανοικοδομηθείς κατά σχέδιον του αρχιεπισκόπου Β. Ρεμονδίνη, κομίσαντος και όμοιον του Αγίου Μαρκου εκ Βενετίας... προχωρούντες ευρίσκομεν τας οικίας Κοργιανίτη και έναντι σχεδόν την οικίαν Βερύκιου νυν Δάση και οπίσω, έναντι του παραρτήματος του νοσοκομείου, οικίας νυν Δάση, όπου άλλοτε αγγλικανικός ναός. Παρά την κυριακήν οικίαν Κοργιανίτη εγείρεται ο ναός της Παναγίας των Χαρίτων ... άλλοτε del Loreto, ιδρυθείς επί νησίδος το 1517 ... Πλησίον προς Δ. του ναού ηγέρθη Μονή καθολικών μοναχών μεταβληθείσα εις στρατώνα όπου νυν η διεύθυνσις αστυνομίας."
    Άρα οι πληροφορίες του Κονόμου είναι αντιγραφή του Ζώη που μεταφράζει από τα λατινικά (που ο Κονόμος δεν γνωρίζει)την περιγραφή της Ζακύνθου του Ρεμονδίνη και την εμπλουτίζει με όσα ο ίδιος ξέρει από προφορικες και άλλες μαρτυρίες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μα τι βασίλισσα ήσουνα, να μην έχεις δει το βασίλειο σου ούτε ζωγραφιστό πάνω σε αμφορέα;

      Συμφωνώ ότι η θάλασσα έφτανε το 16ο αι. μέχρι τη σημερινή Πλατεία Ρούγα σε κάποια σημεία. Σε γενικές γραμμές όμως οι ανηφόρες αρχίζουνε δυτικά της Τερτσέτη. Εκεί για να βρεις θάλασσα πρέπει να πας πολύ πίσω στο χρόνο.
      Με την Παναγία των Χαρίτων τα πράγματα είναι αρκετά μπερδεμένα. Ο τάφος του Κικέρωνα υπήρχε στο υπόγειο παρεκκλησιού το 1512 όταν ο Jean Thenaud το επισκέφτηκε (είχε αναγκαστεί να βγει Ζάκυνθο λόγω καταιγίδας και τριγύριζε και μια φούστα των Ιπποτών της Ρόδου). Ήταν μάλιστα σε κρύπτη που τη στηρίζανε δωρικοί κίονες, αρκετά βαθιά δηλαδή. Φαίνεται ότι το παρεκκλήσι έπεσε 2-3 χρόνια αργότερα, είχε γίνει μεγάλος σεισμός με πολλά θύματα, ανάμεσα τους και η γυναίκα του Θόδωρου Παλαιολόγου, και ο τάφος χάθηκε. Ξαναβρέθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1540, όταν σκάβανε για να θεμελιώσουν το μοναστήρι. Όπως έγραψες, κατά το Remondini, η εκκλησία είχε χτιστεί το 1517, μετά το σεισμό. Δεν μπορεί όμως να είχε χτιστεί πάνω στη θέση του παρεκκλησιού, διαφορετικά πως ξανασκάψανε και βρήκανε τον τάφο; Εκτός αν γκρεμίσανε πάλι την εκκλησία. Άρα δεν πρέπει να είχε χτιστεί στην ίδια θέση με το παρεκκλήσι. Ύστερα πόσο μεγάλο ήταν αυτό το νησί που χώραγε εκκλησίες με υπόγεια και μοναστήρια; Αν υπήρχε όντως νησί θα πρέπει νομίζω να ήταν χαμηλότερα, όχι στην ανηφόρα, τουλάχιστον όχι πάνω από την Κολυβά.

      Διαγραφή
  6. Το κτήριο που διακρίνεται στο βάθος δεξιά της πρώτης αναρτημένης φωτογραφίας, ήταν το Παράρτημα του τότε Νοσοκομείου. Εάν προσέξει κανείς, στην είσοδό του φαίνονται να ..ποζάρουν δύο νοσοκόμες.
    Ανδρέας Στ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Δυστυχως, παρολο που οι ζακυνθιοι μνηστηρες μου ταζανε ταξιδι του μελητος στο φιορο του λεβαντε, ειχα να τελειωσω το σαβανο του Λαερτη, και εντωμεταξυ γυρισε ο ανεπρόκοπς και δεν πρόλαβα ...

    Τι χωράει ενα νησάκι αμα το μεγαλωσεις με προσχωσεις στη ρηχη θάλασσα; Λοιπόν, το νησακι του Αγιου Νικολάου του Μολου χωρουσε την εκκλησια, το σπιτι του παπα, την ντογανα, την σανιτα, μια σιταποθηκη και το πολυβολειο.

    Το χτισμενος ο ταφος του Κικερωνα σε παρεκλησσιο σημαινει στο μοναστηρι;;; και οχι στην εκκλησια;;;

    Πηνελοπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το νησάκι χωρούσε ακόμα καιτο καμπαναρίο με τη πυραμοειδή κορυφή, που ήταν χτισμένο στη βορειοδυτική γωνία της εκκλησίας (όπως φαίνεται σε παλιές φωτογραφίες και γκραβούρες)καιτο οποίο με ειδική εγκατάσταση που είχε, χρησιμοποιείτο και ως φάρος του τότε λιμανιού.
      Ανδρέας Στ.

      Διαγραφή
    2. Δεν ξέρω αν ήταν παρεκκλήσι του μοναστηριού, chapelle λέει, κοίταξε εδώ στη σημείωση.

      http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k104376w/f112.image

      Διαγραφή
  8. Ανδρέα, ποιά εποχή το χρησιμοποιούσαν σαν φάρο;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πριν πάμε στο θέμα του "φάρου" νομίζω ότι μπερδευτήκαμε με τα καμπαναρία. Το 1953 δεν υπήρχε καμπαναρίο στη Παναγία των Χαρίτων. Πιθανόν να είχε καταστραφεί από παλαιότερους σεισμούς. Στη φωτό της Πηνελόπης (που είναι πολύ παλιά, εάν εννοεί το ακαθόριστο που μισοκρύβεται πίσω από το της Αγ. Τριάδας πιθανόν να είναι αυτό. Τα άλλα δύο στο βάθος αριστερά είναι των Αγ. Πάντων(στη θέση του σημερινού ΟΤΕ) και το παλαιό του Αγ. Νικολάου του Μόλου(στη θέση μεταξύ εκκλησίας και "Καφέ Κόκκινος Βράχος"
      Δεν έχω βρει συγκεκριμένα στοιχεία που το παλιό καμπαναρίο του Αγ. Νικολάου, το οποίο υπήρχε και μετά το 1872 που πρωτοανηγέρθηκε το Δημ. Θέατρο, χρησιμοποιείτο ως φανός.
      Ανδρέας

      Διαγραφή
  9. Στή φωτογραφία της Πηνελόπης το καμπαναριό πίσω από αυτό της Αγίας Τριάδας, πρέπει να είναι της Παναγίας των Χαρίτων.
    Αυτό φαίνεται και από το ρυμοτομικό της πόλης(που σου έχω στείλει) ,του 1892, το οποίο εχει συμπεριλάβει ο καθηγητής Ζήβας στην Αρχιτεκτονική της Ζακύνθου και εκτός από τις εκκλησίες σημειώνονται και τα καμπαναριά.
    Αυτό της Αγίας Τριάδας είναι βόρεια και όχι σε επαφή με την εκκλησία και αυτό της Παναγίας των Χαρίτων είναι πάλι βόρεια σε επαφή όμως με την εκκλησία.
    Άν παρατηρήσεις στο ρυμοτομικό του 1892 ,στο οικόπεδο της Παναγίας των Χαρίτων σημειώνεται και η θέση ερειπίων, νάναι το παρεκκλήσι ?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ανδρέα,
    Το καμπαναρίο της Σάντα Μαρία έπεσε το 1893. Για τα άλλα δύο έχεις δίκιο, αυτά είναι.

    Μαρία,
    Έβαλα τώρα ένα κομμάτι από του Ζήβα με την οπτική του Leon Benett, που έκανε το σχέδιο του 1883. Υπάρχει μια διαφορά μόνο 9 χρόνων μεταξύ τους και νομίζω φαίνεται ότι δεν μπορεί να είναι άλλο καμπαναρίο από της Σάντα Μαρία, 10 χρόνια πριν πέσει.
    Για τα ερείπια τι να σου πω; Κατά καιρούς φαίνεται πως υπήρχαν διάφορα πράγματα εκεί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Συμφωνα με τα εγγραφα που δημοσιευει ο Ζωης στο"αι εν Ζακυνθω συντεχνιαι" ο ναος του Αγ. Νικολάου ιδρυθηκε το 1561 από την συντεχνία των μαριναρων, με το καμπαναριο του και το φαναρι του υποστηριζει ο συγγραφεας, αλλα αυτο δεν φαινεται απο τα εγγραφα. Απο το 1679 ομως με διαταγμα του Γενικου προβλετη των νησων Ιακώβου Κορνερ τα πλοια που μπαινουν στο λιμανι της Ζακυνθου πληρωνουν στο ναο μισο ρεαλι για να αντιμετωπιζει τα εξοδα που του προκαλει το αναμμα του φαναριου και οι χειμωνιατικες καταιδες.

    Πηνελοπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Πολλές ευχαριστίες Πηνελόπη. Μια παρατήρηση μόνο, ο Άγιος Νικόλας προϋπήρχε του 1561. Απεικονίζεται σε χάρτη του Buondelmonti to 1420. Μαζί με τη Σκοπιώτισσα και την Παναγία των Στροφάδων (εντός του πύργου) είναι οι παλιότεροι ναοί που μπορούμε να τεκμηριώσουμε κα υπάρχουν ακόμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Απόσπασμα επιστολής του Νικ. Βαρβιάνη προς τον Λεωνίδα Ζώη με ημερομηνία 1/11/1955 με την οποία ζητούσε πληροφορίες για τον Αγ. Νικόλαο του Μόλου:
    "Σας έγραφα και σας παρεκάλεσα να μου γράψετε ό,τι γνωρίζετε, σχετικό με τον Άγιο Νικόλα του Μώλου, που ήτο φανός, και εκπλήρωναν τα πρώτα ανεπίσημα φαρικά οι ναυτιλόμενοι. Νομίζω ότι υπήρχε και για εικόνα στο Μουσείο που εκάηκε το διάταγμα του προβλεπτού, με τη(ν) εικόνα του Αγίου Νικολάου του Μώλου επάνω. Θα κάμω μια έκκλησι στη(ν) εταιρία αυτομάτων φάρων, μήπως φτιάση το κωδωνοστάσιο και τη(ν) εκκλησία του Μώλου."
    Προφανώς ο αείμνητος Βαρβιάνης, θεωρούσε ότι ο Φανός ήταν εγκατεστημένος στο ανατολικό καμπαναρίο που γνωρίζουμε, το όποίο όμως είναι μεταγενέστερο και αντικατέστησε το παλαιό, που βρισκόταν στη βοριοδυτική γωνία της εκκλησίας.
    Σου στέλνω σχετικές φωτογραφίες και γκραβούρες που απεικονίζουν το παλαιό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Ευχαριστώ πολύ Ανδρέα. Θα βάλω την πρώτη, γιατί νομίζω, ίσως κάνω και λάθος, πως πέρα από το καμπαναρίο του Αγίου Νικολάου φαίνεται πολύ αχνά αυτό της Σάντα Μαρίας.

    Μου έστειλε επίσης ο Παναγιώτης κάποιες εικόνες από το βιβλίο του Δ. Ζήβα 'Ζάκυνθος - Απεικονίσεις: 18ος - 19ος αιώνας'. Βάζω και μια από αυτές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Κοίταξα προσεκτικότερα τη φωτογραφία και νομίζω ότι έχεις δίκιο.
      Ανδρέας

      Διαγραφή
  15. Στις 12 Μαρτιου του 1561, συμφωνα εγγραφα που παραθετει ο Ζωης, η συντεχνια των Μαρινάρων εκανε αιτηση στο Ρεγγιμεντο να της επιτραπεί να μπαζωσει την θαλασσα για να φτιαξει ναο του αγιου Νικολαου και να βαλει φαρο στο ναο αυτο. Εκ μερους της συντεχνίας την αιτηση κανουν οι Νικόλαος Μίστορις, Μιχάλης Κουντούρος, Γιάκουμος Δοξαράς, Γιάκουμος Παραμονάρις, Στεφανής Ξιδίας, Βασίλης Πετρούτζος και Λευτερης Δρακόπουλος.
    Η αδεια δίνεται από τον προβλεπτη Φραγκισκο Πιζάρο την ίδια χρονια και προσυπογράφεται από τον γενικό προβλεπτη θαλασσης Σεβαστιανό Βενιέρη.

    Και κατι ακομη, παλι απο τον Ζώη, στις Μούσσες αυτη την φορά
    "Αν φανταστεί τις μιαν άνισον γραμμήν διηκούσαν εκ του χειμάρου του Αγ. Γερασίμου (καμαρα του ποταμού), Αγιου Γεωργίου Πετρούτσου, Φανερωμένης, Αγίου Ιωάννου Λογοθετών, Αγίου Παύλου, Αγίου Παντελεήμονος, Αναλήψεως, Ακαθίστου, Αγίων Αποστόλων, Αγίου Νικολάου των Γερόντων, Μητροπόλεως, Σάντα Μαρίας, Αγίας Τριάδος και μέχρι Κρυονέρι μετά τινών προεξοχών, σκοπέλων και της νησίδος, όπου ιδρύθει το 1561 ο Αγιος Νικόλαος του Μόλου..."
    Συμφωνα με τον τοπικο ιστορικο αν ενωσουμε τις τοποθεσιες που βρισκονταν οι εκκλησιες αυτες με μια γραμμη θα βρουμε σε γενικες γραμμες το σχεδιο του μποργκο ντε λα μαρινα.

    Πηνελοπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δίκιο έχεις για τον Άγιο Νικόλα. Άλλος Άγιος Νικόλας είναι στο χάρτη του Buondelmonti, ίσως των Ξένων. Ο του Μόλου δεν απεικονίζεται από το Jerome Maurand το 1544.

      Διαγραφή
  16. Δεν σας προλαβαίνω Μεγαλοβδομαδιάτικα, η δε χρήση μου του διαδικτύου είναι με το "σταγονόμετρο".

    Η εκκλησία η πρώτη που σημειώνεις Παμπάλαιε κατά πως κατεβαίνουμε προς τη Χώρα στο χάρτη σύμφωνα με το σχέδιο Moriarty (1844) είναι ο Σταυρωμένος. Να υποθέσω ότι αυτό που χρησιμοποιείς είναι το ίδιο το scetch και όχι ο τυπωμένος από την Υδρογραφική Υπηρεσία του Βρετανικού Υπουργείου Ναυτικών χάρτης (εκδ. 1846).*

    Η Αγία(ν) Τριάδα ήταν πήλιο μέσαθες, όχι παραλιακή και το οικόπεδό της είναι αδόμητο ακόμη. 'Μετακόμησε' μετασεισμικά στο επί τούτο παραχωρηθέν οικόπεδο των φυλακών που πρέπει να ταυτιστεί με το Barrack του Moriarty. Η Αγ. Τριάδα τότε πρέπει να βρισκόταν βόρεια και δυτικά, αλλά κατά τη γνώμη μου δ ε ν σημειώνεται από τον Βρετανό καπετάνιο του H.M.S. 'Medea'. Είναι η Σάντα Μαρία το δεύτερο εκκλησιαστικό οικοδόμημα που με κόκκινο κυκλώνεις. Ακόμη πιο νότια σημειώνεται η Ορθόδοξη επισκοπή και το μοναστήρι της. Το ότι ο Moriarty δεν σημειώναι τα πάντα στη στεριά είναι εμφανές, αφού στην Πλατεία του Αγ. Μάρκου (Square στο σχέδιο, χωρίς ονομασία στον έντυπο χάρτη), σημειώνει μόνο μία εκκλησία, πιθανότατα τον Άγιο Μάρκο των Καθολικών, παραβλέποντας τον διπλανό του Παντοκράτορα. Ρπίσης, ενώ σημειώνει τον δρόμο που οδηγεί στη Χώρα 'From Belatsi [sic] and Banato' -την οδό Φιλικών, δεν σημειώνει ούτε τη Στράντα Γκιουστινιάνα, ούτε τη διακλάδωση που οδηγεί στη Μπόχαλη.

    *Ionian Islands, ZANTE BAY, from a Sketch by M.A. Moriarty, Master of H.M.S. MEDEA, 1844, Published according to Act of Parliament at the Hydrographic Office of the Admiralty, Sept. 2nd 1846.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Προσέτρεξα και στην ανατύπωση - μετάφραση μετάφραση του ΖΑΝΤΕ του Αρχιδούκα Λουδοβίκου Σαλβάτορ, από τον Ζαφείρη Αχτύπη, πολύτιμη για όσους δεν μιλούν γερμανικά.

      Συγκεκριμένα στο εκεί τοπογραφικό της Πόλεως Ζακύνθου, η δεύτερη κατά το νότο εκκλησία που κυκλώνεις, σαφώς κατονομάζεται ως H. Dreifultigkeit, Αγ. Τριάδα παναπεί. Το Barrack εν τω μεταξύ έχει γίνει -αν καλοδιακρίνω- Gefängniss, παναπεί Φυλακές. Οι Φυλακές, χτισμένες σε σχέδια του Ιωσήφ Καμηλιέρη, ήταν όντως πάνω στο κύμμα. Η Σάντα Μαρία πρέπει λοιπόν να είναι η αμέσως επόμενή της εκκλησία στο σχέδιο του Moriarty που έχει και πλάτωμα μπροστά της και σημειώνεται και το καμπαναρίο της. Άρα ο καπετάνιος δεν πολυγνιάστηκε να σημειώσει την Ορθόδοξη επισκοπή.

      Όταν γράφει ο Ludwig Salavator, τόμ. ΙΙ, σσ. 38 εξ., ο καθολικός ναός και το καμπαναρίο του στέκουν πληγωμένα από τους σεισμούς του 1893. Το ΖΑΝΤΕ δημοσιεύεται το 1900. Μνημονεύει και αυτός Βεζαλικά.

      Διαγραφή
  17. Ο Remondini για τη θέση του ναού της Σάντα Μαρία ο ίδιος δεν μνημονεύει κάτι συγκεκριμένο, αφού απευθύνεται σε κοινό που ξέρει πολύ καλά που ο ναός βρίσκεται.

    Παρά ταύτα αναδημοσιεύει επιστολές από ένα προγενέστερο δημοσίευμα (Sepulchri facies M.T. Ciceronis, paucis ante annis in Zacyntho insula reperti, & à F. Desyderio Lignamineo Patauino in lucem aediti, Venetiis : Ioan. Gryphius excudebat, 1557) σχετικό με τον τάφο του Κικέρωνα του Frater Desyderius Desyderius Lignamineus [Del Legmame], σύμφωνα με τον οποίον:
    "In Zacyntho insula Venetorum, (...), anno MDXLIIII. Kl. Decembr. apud Sacellum Divinae Mariae Gratiosae cognomento, non longe a littore maris, positum F. Angelus Apulus minorita, dum construendi monasterii effoderet, sepulchrum antiquissimum reperiit" (De Zacynthi Antiquitatibus et Fortuna Commentarius, σ. 60), το οποίο μεταφράζω ως εξής:

    Στη Ζάκυνθο, νησί των Βενετών, (...), το έτος 1544. κατά τις Καλ.ένδες [αρχές] του Δεκ.εμβρίου κοντά στο Τέμενος το επονομαζόμενο της Θείας Μαρίας της Χαριτωμένης, το οποίο δεν βρίσκεται και μακρυά από το χείλος της θάλασσας, καθώς ο Αδ.ελφός Άγγελος από την Αππουλία μινορίτης για την κατασκευή των θεμελίων μοναστηρίου ανέσκαπτε, αρχαιότατο τάφο ανακάλυψε.

    Το χείλος της θάλασσας επί των ημερών του Del Legname, το 1557, είναι μάλλον απίθανο να πρόλαβε να εγκολπώσεο ολάκερη νησίδα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Παρά ταύτα, ο Σαλβάτορ, όπ.π. σ. 38, λέει ότι η Σάντα Μαρία ντέλε Γκράτζιε οικοδομήθηκε σε πρώτη φάση 'πάνω σε βράχο' το 1488. Χωρίς να παραπέμπει άμεσα σε πηγή/ές.

      Από τα 1488 μέχρι τα 1547 που περνάει από το Τζάντε και -κατα-πώς-λέει πιάνει με τα ίδια του τα χέρια του τις urnulae του τάφου του Κικέρωνα ο Frater Desyderius- μια νησίδα κοντά στην θάλασσα μπροούσε μία χαρά να χωστεί και να γενεί στεριά.

      Ποίος ξέρει πως περνάμε πάνω από το κεφάλι του Καλόγερου για να πάμε στο Αργάσι που μέχρι τα προσεισμικά ήταν ένας χαρακτηριστικός σκόπελος;

      Και προφανώς καμμία εκκλησούλα για μινορίτες θα ήταν που γρήγορα έπεσε και χρειάστηκε εκ θεμελίων ανακατασκευή.

      Τα παιχνίδι της 'αιγιαλίτιδας' τση Χώρας του Τζάντε είναι ένας γρίφος που και αρκετά χρόνια μετά που γύρισε ο Λυσσέας στην κυρά του, με τα διάφορα αναγκαστικά ή εθελούσια μπαζώματα θα μας σπαζοκεφαλιάζουν.

      Ο πρόσφατος σχετικά εντοπισμός τειχισμάτων στην περιοχή του Αγίου Νικολάου του Αλαμάνου (dei Vecchii, περισσότερο γνωστός ως των Γερόντων) είναι δηλωτικός για την εκεί ύπαρξη λιμανιού. Αρκετούς αιώνες μετά τον Λυσσέα. Και του ίδιου του Άη Νικόλα άλλωστε. Κάτι πήγα να γράψω σε ένα σχόλιο μου και άλλη βολά.

      Με δεδομένο ότι η κυρίως πόλη ήταν πάνω κι όχι κάτω μέχρι και τον 16ο αι. -ακόμα και τον 17ο αι. οι Πρεβεδούροι προτείνουν στέρηση δικαιωμάτων για όσους παρατάνε την Terra για το Borgo della Marina, το αρχικό (αρχαίο ;) λιμάνι μια χαρά στέκει έδεκει. Εντάξει υπόθεση εργασίας καταθέτω, αν δεν γίνουν soundings και surveys όλα αυτά έτσι μένουν.

      Και σταδιακά προχωράει το πόντισμα μέχρι να χωστεί κι ο άλλοτε κλειστός χώρος αγκυροβόλησης και στάθμευσης της Ρεστελάτας και του μικρού σε αχρισία πια Αρσενάλε επί Προστασίας στα μέσα του 1800.

      Διαγραφή
  18. Don Basilio μας πρόλαβες και μας ξεπέρασες, τώρα δεν σε προλαβαίνουμε εμείς. Μου φαίνεται πως έχεις δίκιο για την Παναγία των Χαρίτων. Κοιτάζοντας τη φωτογραφία που έστειλε η Πηνελόπη η Αγία Τριάδα δεν μπορεί να ήταν παρά στη θέση της δεύτερης εκκλησίας και η Σάντα Μαρία της τρίτης. Νομίζω το θέμα με του Moriarty το σχέδιο δεν έληξε όμως. Κοιτάζοντας την τρίτη εκκλησία (Σ. Μαρία) βλέπω και ένα εκκλησάκι μπροστά, γωνιακό. Πρέπει να ήταν κάπου στην άκρη του πλατώματος στη φωτογραφία του Ανδρέα, την αρχική. Κοντά στο τηλεγραφόξυλο. Δεν νομίζω να ήταν ο Α. Σπυρίδωνας του Δε Λάζαρη, η θέση δεν ταιριάζει απόλυτα και το μέγεθος φαίνεται διαφορετικό. Καμιά ιδέα κανείς;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Π. δεν υπήρχε άλλη εκκλησία ή εκκλησάκι στο χώρο του πλατώματος εκτός από τη Σάντα Μαρία. Το πλάτωμα που υπήρχε προσεισμικά μπροστά από εκκλησία, κατά τη γνώμη μου, δημιουργήθηκε με την επίχωση του Φλαρόμωλου καθώς και της θάλασσας που τον περιέβαλε, μετά το 1628 που ο Φλαρόμωλος ήταν ακόμα σε χρήση. Ο δρόμος που υπήρχε μεταξύ της εκκλησίας και του πλατώματος ήταν περίπου 1,5μ ψηλότερα απο το επίπεδο της δυτικής πλευράς του πλατώματος (όπως και η εκκλησία) όπου υπήρχε και πεζούλι για τη συγκράτησή του. Ακόμη, το πλάτωμα είχε αρκετή κλίση προς ανατολάς που τελείωνε στο δρόμο και στη πρόσοψη του Νοσοκομείου, το οποίο ήταν παραθαλάσσιο(βρισκόταν στη θέση του σημερινού LUX).

      Ανδρέας

      Διαγραφή
  19. Το εκκλησάκι αυτό κατά πάσα πιθανότητα είναι ο Άγι-Αγνάντης Άγιος Ιγνάτιος -που η σκευή του μετακόμησε στο άλλο άκρο της Χώρας μετασεισμικά για να χτιστεί ο ναός του μέσα στον αμφιβόλου μέλλοντος Ο.Δ.Α.Ζ. Το ακριβέστερο τοπογραφικό στον τόμο του Σαλβάτορ έχει διάφορες εκκλησούλες εκεί γύρω. Θα κοιτάξω να ενεργοποιήσω το skanner μου, αλλά μέρες που είναι δεν υπόσχομαι και ... θάγματα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Don basilio, o Αγ. Ιγνάτιος βρισκόταν ΝΔ της Σάντα Μαρίας, κοντά στο Καραμπίνειο. (Νο 6 στο τοπογραφικό βιβλίου Ζήβα)

    Ανδρέας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Κι ομως ο ναος του Αγίου Σπυρίδωνα του Δε Λάζαρη πρεπει να είναι. Ο Ζώης τον τποθετεί "εις μικράν απόστασιν από του ναόυ (της Παναγίας των Χαρίτων) δεξιά".
    Ενώ για να βρούμε τον Αι Αγναντη πρέπει να ανεβούμε την στενωπόν και να βγούμε σε ενα μικρό πλάτωμα, εκει βρίσκόταν ο ναός του και απέναντι το Καραμπίνιο.

    Πηνελοπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Πηνελόπη είναι ακριβώς όπως τα λες, όσον αφορά τον Αγ. Ιγνάτιο. Συχωρείστε με όμως, δεν μπορώ να θυμηθώ τον Άγ. Σπυρίδωνα παρ' όλο που καθημερινά το δρομολόγιο μου προς το σχολείο, περνούσε από το σημείο της εκκλησίας που απεικονίζεται στο τοπογραφικό.
    Ανδρέας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ναι όντως, παραδέχουμαι πως πρέπει να είναι ο Αγ. Σπυρίδωνας του Ντε Λάζαρη -που έδωκε το τέμπλο του για τη μετασεισμική μητρόπολη.

      Σύμφωνα με το τοπογραφικό Σαλβάτορ ήταν στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο -χωρίς να υπολογίζονται τα λαθουροκάντουνα- με τον Αγ. Ιγνάτιο, ο μεν κατά τη μερία τση θάλασσας, ο δε κατά το Ψήλωμα, απέναντι από το Καραμπίνειο.

      Από τον Αγι-Αγνάντη γραμμή προς τη ρούγα του Ψηλώματος άλλο καντούνι -που αν δε λαθεύω έχει σκαλούνια, οδηγεί στην Αγ. Αικατερίνη του Γρυπάρη -χτισμένη και μετασεισμικά με μεγάλες τροποποίησες.

      Σημειώνω πως ο τυπωμένος χάρτης του Βρετανικού Ναυαρχείου κατά Moriarty δεν επισημαίνει στο πλάτωμα της Santa Maria άλλο θρησκευτικό οικοδόμημα.

      Είχε πάει το μυαλό μου στον ευκτήριο οίκο των προτεσταντών που είχε συστήσει ο μισιονάριος Λάουνδς, αλλά με 'μάωξε' το παρακάτω:

      “There is no Protestant church or place of worship in Zante, and there is no resident clergyman except the military chaplain, who has of late been stationed there.”

      John Murray, 'A Hand-book for Travellers in the Ionian Islands, Greece, Turkey, Asia Minor, and Constantinople', London: 1845, Section 1, σ. 16.

      Από το ίδιο αγρεύουμε και το εξής ενδιαφέρον Βεζαλικό:

      “Zante has been the grave of one of the most celebrated physicians of his day. The incomparable Vesalius, when forced by the Inquisition to make a pilgrimage to the Holy Land, to expiate the crime of opening a Spanish gentleman's body, perished by shipwreck upon the coast in 1564. I inquired in vain for information as to the precise spot; none of my respondents knew of the fact, even from tradition, nor could I find, in looking through the various churches, that even a single stone marked where he lay. The only islander who has produced any medical work that I could discover was Venuti, who in 1780 printed at Venice in 8vo a translation of Tissot's 'Avis au peuple sur sa sante' – Dr Hennen” [Samuel Tissot, 'Avis au peuple sur sa santé', Nancy: Chez la veuve Leclerc, 1780]

      John Murray, A Hand-book for Travellers in the Ionian Islands, Greece, Turkey, Asia Minor, and Constantinople, London: 1845, Section 1, σ. 18.

      Διαγραφή
    2. Don Basilio, πολύ σωστή η περιγραφή σου για το λαθουροκάντουνο και τη θέση του, μεταξύ Αγ.Ιγνατίου και Αγ.Αικατερίνης του Γρυπάρη.
      Ανδρέας

      Διαγραφή
  23. Θα ήθελα να ευχαριστήσω και να συγχαρώ όσους παίρνουν μέρος στην κουβέντα με οποιονδήποτε τρόπο - όχι αναγκαστικά μόνο με σχόλια. Εγώ τουλάχιστον, γέννημα-θρέμμα Αμμιώτης, έμαθα πολλά για ευτούνη τη μερία και μπόρεσα να καταλάβω και λίγα πράματα για το παρελθόν τσης.

    Δεν νομίζω ότι το εκκλησάκι που σημείωσε ο Moriarty είναι ο Άγιος Σπυρίδωνας. Αυτός δεν ήταν εκκλησάκι πρώτα απ' όλα. Ήταν εκκλησία ίσου μεγέθους, αν όχι μεγαλύτερη με τη Σ. Μαρία. Δεύτερον είναι σε λάθος θέση. Θα έπρεπε να είναι στον ίδιο δρόμο με τη Σ. Μαρία. Γι αυτό έβαλα Α=Σ. Μαρία, Β=Α. Σπυρίδων, Γ=Α. Αγνάντης, Δ=Α. Αικατερίνη, Ε=Α. Τριάδα στη φωτογραφία της Μαρίας. Να σημειώσω επίσης ότι η μακέτα είναι τόσο λεπτομερής που φαίνεται και ο υπερυψωμένος δρόμος που έλεγε ο Ανδρέας.
    Επίσης δεν νομίζω ότι ο Moriarty έκαμε λάθος. Γενικά έφτιαξε ένα χάρτη ναυτικό. Παράλειψε τα δύο τρίτα τση Χώρας αλλά έβαλε έναν ανεμόμυλο κοντά στον Α. Λάζαρο. Ή κάτι ξεμοναχιασμένα σπιτάκια στις πλαγιές. Η Φανερωμένη λες και είναι χτισμένη μέσα στα χωράφια. Ο λόγος είναι πως τον ενδιέφερε ότι φαινόταν από τη θάλασσα, από μακριά ή κοντά. Ο Α. Σπυρίδωνας δεν φαινότανε το 1844. Το πλάτωμα ήταν στενό, σαν πλατύς δρόμος. Φαίνεται αυτό και στου Ζήβα και στου Salvator τους χάρτες. Μάλλον πλάτυνε μετά το 1893, φαίνεται να κατεδαφίστηκε ολόκληρο τετράγωνο, μαζί με το εκκλησάκι. Γιατί το έβαλε ο Moriarty; Νομίζω επειδή φαινότανε από τη θάλασσα, από βορρά, τραβώντας για Κρυονέρι. Γιατί δεν το έβαλε το Ναυαρχείο; Γιατί δεν εξυπηρετούσε τίποτα. Αφού είχε ολόκληρο καμπαναρίο για σημάδι παραδίπλα, τι να το κάμουνε το εκκλησάκι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Στη πρώτη φωτό της μακέτας Μάνεση:
    Κάτω αριστερά το στενόμακρο κτήριο είναι το Α' Δημ. Σχολείο.
    Ακολουθεί το προαύλιο του, στο κέντρο του οποίου είναι το Παράρτημα του σχολείου(δωρεά της βασίλισας Όλγας σύμφωνα με εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα που υπήρχε στη δυτική πλευρά του).
    Το επόμενο κτήριο είναι το Νοσκομείο (σημερινή θέση LUX) και δεξιά του το πλάτωμα της Σάντα Μαρίας.
    Στη δεύτερη φωτό έχεις σημειώσει πολύ σωστά τις θέσεις. Διακρίνονται ακόμη τα δύο κτήρια πίσω και στον ίδιο χώρο του συγροτήματος της Σ. Μαρίας καθώς και το Καραμπίνειο με το γήπεδό του. Εξακολουθώ όμως να μή μπορώ να θυμηθώ τον Αγ. Σπυρίδωνα. (Λόγω ηλικίας;;;)

    Ανδρέας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Ο Αγιος Νικολαος των Ξένων υπήρχε πριν το 1485. Δες εδω

    http://eie.academia.edu/NikolaosLivanos/Papers/354712/_

    Πηνελοπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. Προτού ευχηθώ Καλή Ανάσταση σε όλους και ειδικά στον μπλογκονοικοκύρη που μοιράζεται τις έρευνές του, μια μικρή διόρθωση - ο Άγ. Σπυρίδωνας ήταν Φλαμπουριάρη, όχι Ντε Λάζαρη.

    Το άγνωστο εκκλησάκι που δεν σημειώνεται από το Ναυαρχείο και τον Salvator δεν μπορώ να το ταυτήσω.

    Η Παναγία η ήταν πιο πάνω, κατά τον Άη Γιάννη του Τράφου (Ιγγλέζικα Μνήματα -έχεις δίκιο Παμπάλαιε ΔΕΝ είναι στρ/κο νεκροταφείο) και δεν σημειώνεται από τον M. -σημειώνονται και τα δύο από τον S.

    Να ναι καμμία φανούσιμη κιαζέτα αρχοντικού σε περιβόλι; Ο Αγ. Σπυρίδων του Μπαντουβέρη, όπου το άγαλμα του Άη Κρεσέντιου, μετέπειτα Αγ. Αικατερίνη στο αρχοντικό [Σπύρου? ] Καρρέρ, ήταν πιο κοντά στη Μητρόπολη κι έτσι αποκλείεται.

    Η Κυρία των Αγγέλων σημειώνεται από τον Μ. γραμμή προς Β από τους Άγιους Πάντες και αφού μεσολαβήσουν πέντε καντούνια.

    Πρβλ. και τα του Άη Κρεσέντιου από τον Διονυσάκη Φλεμοτόμο http://www.parathemata.com/2009/11/blog-post_29.html

    Ενώ τις μελανογραφίες των άμεσα προσεισμικών ρεπάρων -και- στο: http://www.la-marola.com/?page=zante

    Πάντα υπάρχει η περίπτωση ο καπετάνιος να σμπαλάρησε σε μια του μινούτσια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  27. Να ευχηθώ λοιπόν και εγώ Καλό Πάσχα σε όλους. Να περάσετε και καλά και Ζακυνθινά αν γίνεται.

    Και σε μία βδομάδα, στις 19 Απριλίου, γιορτάζει και ο Άη Κρεσέντιος, μην το ξεχάσετε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  28. Χριστός Ανέστη και Χρόνια Πολλά.Επέρασες καλά το Πάσχα σου Παύλο; Ευτούνη η Λαμπρή ήταν κατά το παλαιό 'Χαρά στη Γέννα τα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα, και τη Λαμπρή βρεχούμενα, τ' αμπάρια γιομισμένα' -ότι πρέπει για καλλιεργητές, γαιοκτήμονες, αλλά όχι για όσους βρεθήκαμε στο Τζάντε να ευχαριστηθούμε μια μπουκουλούλα από τις χάρες του. Πάντως ο Άη Λύπιος μας έκανε απόσβεση με εκείνη τη γκλοριόζα λιακάδα. Παρτήρω σήμερα σε λίγες ώρες.
    Οφείλω να αυτοδιορθωθώ, πως ο Άη Σπυρίδωνας Ντε Λάζαρη βρισκόταν πάνου - κάτου όπου και η οδός Δε Λάζαρη στο μετασεισμικό αναδασμένο κι αναχαραγμένο Μπόργκο ντελ Τζάντε.

    Παρατηρούσα και μια αρκετά γνωστή τσιγκογραφία του 19ου. [σε reproduction] τις προάλλες με το το καμπαναρίο τση Σάντα Μαρίας και μια εκκλησία εκεί κοντά κατά το ψήλωμα -μου φαίνεται η Αγ. Αικατερίνη, ανάμεσα στα σπίτια της γειτονιάς. Δεν τη βλέπω εδώ. Ενδιαφέρει ακόμα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αληθώς Ανέστη don Basilio και παράπονα δεν κάνω. Δεν ήμουνα στο Τζάντε το Πάσχα. Ήμουνα όμως του Αγιου Λύπιου και πέρασα για λίγο από εκεί, ενωρίς. Τα αυτοκίνητα σε λίγο θα παρκάρουνε στο Καλαμάκι και θα πηγαίνουνε στο πανηγύρι με τα πόδια.
      Για την τσιγκογραφία δεν ξέρω αν θα προσφέρει, το αφήνω στην κρίση σου. Συγγνώμη που άργησα να απαντήσω αλλά μόλις γύρισα στη βάση μου.

      Διαγραφή
  29. http://www.worthpoint.com/worthopedia/greece-zante-zakynthos-ionian-islands-62305955

    Είναι ξυλογραφία -όχι τσιγκογραφία, όπως νόμιζα.

    Επίσης, στη λιθογραφία Lear φαίνουνται μία χαρά ούλα τα εκεί καμπαναρία - και τση Σάντα Μαρίας. Νομίζω πως είναι ο διαφοτιστικότερος όλων, αν και σαν τη χάρη σου ... παλαιός.

    http://www.worthpoint.com/worthopedia/zakynthos-harbor-greece-edward-lear-105781282

    Καλημέρες πολλές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Don Basilio ευχαριστώ. Έβαλα την πρώτη. Το Lear τον άφησα απέξω, όχι λόγω παλαιότητας, αυτή είναι αξία ακόμα πιο σημαντική εδώ από ότι στο στρατό, αλλά είναι λίγο μακρινή η θέα.

      Διαγραφή

Άδεια Creative Commons
Αυτή η εργασία από το http://pampalaia.blogspot.com/ χορηγείται με άδειαCreative Commons Αναφορά προέλευσης - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 3.0 Μη εισαγόμενο .