Οι γραπτές περιγραφές που έχουμε για τους Στρατιώτες είναι κυρίως από Βενετικές και Γαλλικές πηγές. Βρήκα και μια – πολύ σύντομη αλλά άκρως ενδιαφέρουσα – Αγγλική περιγραφή στον 3ο τόμο των Χρονικών του Raphael Holinshed και των συνεργατών του, που πρωτοεκδόθηκαν μεταξύ 1577 και 1586. Είναι καλοκαίρι του έτους 1513 και ο Άγγλος βασιλιάς Ερρίκος Η΄ βρίσκεται στη Γαλλία περιμένοντας να ενώσει τις δυνάμεις του με αυτές του αυτοκράτορα Μαξιμιλιανού Α΄ και να αντιπαρατεθούν στους Γάλλους.
Ανάμεσα στους Γάλλους υπήρχαν κάποιοι ελαφροί ιππείς ονομαζόμενοι Stradiots (αλλού στο ίδιο βιβλίο αναφέρονται και σαν Estradiots) με κοντούς αναβατήρες, καστόρινα καπέλα, μικρά δόρατα, και ξίφη σαν τις κυρτές σπάθες της Τουρκίας.
Το ‘μικρά δόρατα’ είναι βέβαια σχετικό, όπως μπορούμε να δούμε στην παραπάνω απεικόνιση μιας κομπανίας Στρατιωτών στην υπηρεσία του Μαξιμιλιανού Α’ από το Der Weiß-Kunig. Απλώς ήταν ελαφρύτερα από τα βαριά κοντάρια των ιπποτών και τις τεράστιες ‘σάρισες’ του πεζικού. Για τους κοντούς αναβατήρες έχουμε ήδη μιλήσει. Οι κυρτές σπάθες των Στρατιωτών είναι γνωστές. Το νέο σε αυτή την περιγραφή είναι το υλικό κατασκευής των χαρακτηριστικών καπέλων των Στρατιωτών.
Είναι νομίζω εκπληκτικό πως τα καπέλα των δανδήδων του 19ου αιώνα όχι μόνο έμοιαζαν με τα καπέλα των Στρατιωτών του 15ου και 16ου αλλά ήταν φτιαγμένα και από το ίδιο υλικό.
Αργότερα ο Ερρίκος Η’ θα προσλάβει και αυτός Στρατιώτες. Από την ίδια πηγή μαθαίνουμε πως το 1541 Στρατιώτες υπηρετούσαν στα σύνορα με τη Σκωτία, μια περιοχή όπου γίνονταν συχνά εκατέρωθεν επιδρομές, αλλά στέλνονταν και στις κατεχόμενες από τους Άγγλους περιοχές της Γαλλίας όταν χρειαζόταν.
Ένα σημαντικό ντοκουμέντο για τη δράση τους βρίσκεται στις ‘Αποδημίες’ του Κερκυραίου Νίκανδρου Νούκιου. Τα σχετικά αποσπάσματα είχε δημοσιεύσει ο, επίσης Κερκυραίος, Ανδρέας Μουστοξύδης (1). Ο Νίκανδρος, ταξιδεύοντας στην Ευρώπη, τους συνάντησε στην Αγγλία και τους συνόδευσε – έφιππος και ένοπλος αλλά χωρίς να είναι γνωστό αν συμμετείχε στις μάχες – σε επιδρομές στη Σκωτία και λίγο αργότερα στη Γαλλία. Πρόκειται για Στρατιώτες από το Ναύπλιο που είχαν πριν λίγα χρόνια δει την πατρίδα τους, άπαρτη στον πόλεμο, να παραδίνεται από τη Βενετία στους Οθωμανούς για να σφραγιστεί η ειρήνη. Είχαν διαλέξει το δρόμο της προσφυγιάς και κάποιοι από αυτούς, κουβαλώντας το ριζικό τους στην κόψη του σπαθιού τους, βρέθηκαν στις εσχατιές της Εσπερίας. Αρχηγός τους ήταν ένας Θωμάς ο Αργείος, του οποίου τις αρετές εκθειάζει ο Νούκιος. Δεν μας δίνει το επώνυμο του Θωμά αλλά οι ιστορικοί πιστεύουν πως πρόκειται για κάποιο Θωμά Μπούα.
Μετά από κάποιες μικροσυμπλοκές, την άνοιξη του 1546, οι Στρατιώτες βγήκαν από τη Βουλώνη προς συνάντηση του εχθρού. Έγινε σφοδρή μάχη κατά την οποία 550 Στρατιώτες αντιμετώπισαν 1000 Γάλλους – πάνοπλους ιππείς και πυροβολικό. Ο Νούκιος δίνει παράφραση του λογυδρίου με το οποίο ο Θωμάς εμψύχωσε τους άνδρες του. ‘Δεν έχουμε φέρει από την πατρίδα μας τίποτα άλλο εκτός από την ανδρεία και την γενναιότητα μας’, και, 'Ας κάνουμε την ακτή του ωκεανού κόκκινη από το αίμα των αντιπάλων μας, και ας δείξουμε με τα έργα μας την από παλιά θρυλούμενη ανδρεία των Ελλήνων’ είναι λόγια που του αποδίδει. Στη συνέχεια σχεδίασε ένα κλασικό ελιγμό τανάλιας , στέλνοντας το πρωτοπαλίκαρο του, κάποιον Ελεάζαρο, να επιτεθεί με ένα τμήμα στα νώτα των Γάλλων. Στο τέλος οι Γάλλοι τράπηκαν σε φυγή με απώλειες πολλαπλάσιες των Στρατιωτών. Οι Στρατιώτες είχαν 35 νεκρούς και 40 τραυματίες, ανάμεσα τους και το Θωμά που επλήγη από δόρυ στο μηρό.
Σας αφήνω να απολαύσετε για λίγο, αν μπορείτε, τα ιδιοτύπως αρχαΐζοντα Ελληνικά του Νίκανδρου. Να σας πω όμως προηγουμένως ότι όταν λέει Τάμεσις δεν εννοεί τον Thames του Λονδίνου αλλά τον Tweed στα σύνορα της Σκωτίας.
Λίγο μετά τα γεγονότα που περιγράφει ο Νούκιος, στις 25 Μαΐου 1546, οι δύο βασιλιάδες έκαναν ειρήνη. Πολλοί πολεμιστές άρχισαν να απολύονται και να γυρίζουν στις πατρίδες τους. Ο Θωμάς πήγε στην Αγγλία και ο Νίκανδρος, με άλογο και λεφτά που του έδωσε ο Θωμάς, στην Ιταλία.
Ο Θωμάς μάλλον δεν μπόρεσε να απολαύσει την παχυλή αμοιβή που εισέπραξε από τον Ερρίκο Η’. Σε ένα γράμμα (2) του νέου πρεσβευτή των Άγγλων στη Γαλλία Nicholas Wotton, με ημερομηνία 28 Νοεμβρίου 1546, υπάρχει αυτό το απόσπασμα:
Ως προς τον Καπετάν Μπούα, τον Αλβανό που πιάστηκε στο Τορίνο, αυτός καταδικάστηκε, και εκτελέστηκε, τουλάχιστον ένα δεκαπενθήμερο πριν την ημερομηνία του γράμματος που μου ζητούσε να μεσολαβήσω για χάρη του. Μου λένε ότι το έσκασε με ένα μεγάλο ποσό χρημάτων του ανωτέρου του, τα οποία ο ανώτερος ήταν να τα παραδώσει στον Βασιλιά (της Αγγλίας). Και ήταν ο ανώτερος του η αιτία που συνελήφθη, και που έκανε τη διαδικασία εναντίον του – και ότι αυτός ο Μπούας δεν είπε ποτέ πως ήταν υπηρέτης της Υψηλότητας του Βασιλιά. Είπε σωστά ότι Τον είχε υπηρετήσει, αλλά είχε ξεκάθαρα φύγει, και αναζητούσε υπηρεσία στην Ιταλία. Μου το είπε ο Ναύαρχος, και μου το επιβεβαίωσε ο Καρδινάλιος του Turnon (και παρόλα αυτά δυσκολεύομαι να το πιστέψω) ότι ο Μπούας ενόσω ήταν στην υπηρεσία της Μεγαλειότητας του Βασιλιά, πρότεινε να επιστρέψει στον Γάλλο Βασιλιά με όλους τους άνδρες του, αλλά ότι ο Γάλλος Βασιλιάς είπε ότι δεν θα εμπιστευόταν κανένα τέτοιον – και ότι σίγουρα ήταν πρέπον να σκέφτεται κανείς πως σε τέτοιο άνθρωπο έπρεπε να δειχτεί λιγοστή καλοσύνη και να είναι γρήγορη η διαδικασία (δίκης και εκτέλεσης) – και έτσι ας ελεήσει ο Θεός την ψυχή του.
Στο γράμμα δεν αναφέρεται το μικρό όνομα του Μπούα και έτσι δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα σίγουροι ότι ήταν ο Θωμάς. Φαίνεται όμως ότι ήταν. Όπως και ο Μπούας της επιστολής, ο Θωμάς είχε υπηρετήσει τους Γάλλους πριν πάει στην Αγγλία, γι αυτό ήταν γνωστός και σαν Thomas D’ Arghien. Άλλωστε πόσοι καπετάνιοι με το όνομα Μπούας μπορεί να υπηρετούσαν τον Ερρίκο Η΄ εκείνη την εποχή και να ήταν αρκετά σημαντικοί ώστε να ασχολούνται μαζί τους οι κυβερνήσεις Αγγλίας και Γαλλίας; Το γράμμα αυτό φαίνεται ότι ξεσκεπάζει και διατηρεί ανεξίτηλο ένα ατιμωτικό έγκλημα του Γάλλου βασιλιά Φραγκίσκου Α΄. Η εικόνα που σχηματίζεται από τα γραφτά του Νούκιου και την επιστολή του Wotton είναι σαφής.
Ο Θωμάς δεν έμεινε για πολύ στην Αγγλία μετά το τέλος του πολέμου. Πήρε την πλουσιοπάροχη αμοιβή του και έφυγε, ίσως γιατί δεν χρειαζόταν πια ο Ερρίκος τις υπηρεσίες του, ή επειδή ο ίδιος, έχοντας αποκτήσει αρκετά χρήματα, αποζητούσε πλέον τη θαλπωρή του Μεσογειακού ήλιου. Στο δρόμο για την Ιταλία πέρασε από περιοχές που έλεγχε ο Γάλλος βασιλιάς, σίγουρος πως σε περίοδο ειρήνης δεν είχε τίποτα να φοβηθεί. Στο Τορίνο όμως τον συνέλαβαν και τον παράπεμψαν σε στημένη δίκη με χαλκευμένες κατηγορίες, παρουσιάζοντας την αμοιβή του σαν προϊόν κλοπής. Το ότι ήταν χαλκευμένες είναι φανερό, γιατί αν ο Θωμάς είχε κλέψει χρήματα που προορίζονταν για τον Άγγλο βασιλιά δεν θα είχε ζητηθεί από τον πρεσβευτή να μεσολαβήσει υπέρ του. Γνωρίζοντας οι Γάλλοι πως η σύλληψη του Μπούα θα μαθευτεί στο Λονδίνο, και ότι θα υπάρξει Αγγλική παρέμβαση και ξεσκέπασμα της σκευωρίας, φρόντισαν να γίνει η δίκη στα γρήγορα και να τον εκτελέσουν άμεσα. Πραγματικά ο Wotton βρέθηκε προ τετελεσμένου γεγονότος, το οποίο μάλιστα οι Γάλλοι προσπάθησαν να δικαιολογήσουν με περαιτέρω συκοφαντίες. Τέτοιο ήταν το εκδικητικό τους μένος εναντίον του Μπούα!
Βρίσκω τον πειρασμό της αντιπαραβολής και σύγκρισης του ήθους του μισθοφόρου με αυτό του μονάρχη ακατανίκητο. Ο Θωμάς και τα παλληκάρια του πολεμούσαν και θυσιάζονταν για να αποδείξουν την παλληκαριά τους, για να μη ντροπιάσουν την πατρίδα τους, και για να τιμήσουν το ψωμί που έτρωγαν και την υπόσχεση τους. Αυτά ήταν που μέτραγαν πάνω από όλα την κρίσιμη στιγμή πριν τη μάχη και τους έκαναν να υπερβάλλουν εαυτούς πέφτοντας ορμητικά πάνω σε πολυαριθμότερους, σιδερόφραχτους αντιπάλους. Πάνω από την προσδοκία για λάφυρα, λύτρα, και αμοιβές, στεκόταν το φιλότιμο.
Ο Φραγκίσκος Α΄, από την άλλη, ήταν ένας από τους σημαντικότερους ηγεμόνες της Ευρώπης, θεμελιωτής μεγάλων έργων, προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών – κατά τη διάρκεια της βασιλείας του έφερε ο Leonardo da Vinci την Gioconda στη Γαλλία – και οργανωτής εξερευνητικών αποστολών στην Αμερική και τον Ινδικό Ωκεανό. Η φιλοδοξία του και η αντιζηλία του με τον αυτοκράτορα Κάρολο Ε΄τον οδήγησαν σε ολόκληρη σειρά πολεμικών περιπετειών, συνήθως άδοξων, κατά τη διάρκεια της 32-χρονης βασιλείας του. Στα 1525, αιχμάλωτος του μισητού αντιπάλου του μετά τη μάχη της Παβίας, είχε πει το περίφημο ‘Έχασα τα πάντα εκτός από την τιμή μου’. Μόλις όμως απελευθερώθηκε τον επόμενο χρόνο παρασπόνδησε με διάφορες δικαιολογίες. Λίγο αργότερα προκάλεσε σκάνδαλο στο Χριστιανικό κόσμο συμμαχώντας με τον σουλτάνο ενάντια στον αυτοκράτορα. Για την εκτέλεση του Θωμά Μπούα το 1546 δεν μπορούσε να μην είχε τουλάχιστον ενημερωθεί – ήταν μια υπόθεση που απτόταν των ευαίσθητων σχέσεων του βασιλείου του με την Αγγλία. Αποδεικνύεται, όπως και η ανώτατη φεουδαρχική κλίκα που τον περιστοίχιζε, μικρόψυχος, εκδικητικός, δολοπλόκος, και ανειλικρινής. Έχασε τη ζωή του και όλα τα γήινα αγαθά του τον επόμενο χρόνο. Η τιμή του, όπως τόσων άλλων βασιλιάδων, είχε υπάρξει μόνο σαν έννοια κενή περιεχομένου.
Ενημέρωση (αυθημερόν)
Κάποιες συμπληρωματικές πληροφορίες που βοηθούν να σχηματίσουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τον τελευταίο χρόνο της ζωής του Θωμά Μπούα.
20 Ιανουαρίου
Οι καπετάνιοι Αντώνιος Στασινός και Νικόλαος Κρεζίας που είχαν υπηρετήσει ‘στο βορρά’ το προηγούμενο καλοκαίρι στέλνονται στη Βουλώνη με 50 άνδρες ο καθένας. Συνταγματάρχης των ‘Αλβανών’ είναι εκεί ο Cavalier Thomaso, δηλαδή ο Θωμάς Μπούας. Οι δύο καπετάνιοι θα εξισώσουν την αμοιβή τους (που αρχικά θα είναι 30 κορώνες το μήνα) με τους άλλους όταν συγκεντρώσουν 100 άνδρες ο καθένας.
13 Φεβρουαρίου
Γράμμα από το Συμβούλιο της Βουλώνης στον Ερρίκο Η΄ με παράπονα ότι οι δύο νεοφερμένοι καπετάνιοι και διάφοροι άλλοι, Ισπανοί και Ιταλοί, ‘κλέβουν’ Στρατιώτες από το Μπούα αντί να φέρουν από αλλού και αυτό τον στενοχωρεί πολύ. Ο Μπούας ζητάει επίσης αποζημίωση για τα άλογα των ανδρών του που έχουν σκοτωθεί και φτάνουν τα 60.
17 -20 Μαρτίου
Φαίνεται να επιχειρείται κάποια λύση με την ονομασία του Μπούα συνταγματάρχη όλων των Άλβανών’ της Βουλώνης.
7 Απριλίου
Γίνεται νυχτερινή επιδρομή του Μπούα στο Estaples. Ανάμεσα στους αιχμαλώτους είναι ένας Γασκώνος και κάποιοι ‘Γερμανοί’.
25 Μαΐου
Υπογραφή συνθήκης ειρήνης
Ιούλιος
Ο Wotton, ο οποίος συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις ειρήνευσης, τοποθετείται πρέσβης του Ερρίκου στη Γαλλία. Ο Θωμάς φαίνεται ότι είναι ακόμη στην υπηρεσία του Ερρίκου.
25 Σεπτεμβρίου
Ένα γράμμα του πρέσβη στη Βενετία Edmund Harvel πληροφορεί τον Ερρίκο ότι οι Γάλλοι έχουν συλλάβει τον Καπετάν Μπούα και κινδυνεύει η ζωή του.
4 Νοεμβρίου
Ο Γάλλος πρέσβης στην Αυλή του Ερρίκου de Selve γράφει στον Φραγκίσκο Α΄ ότι ο βασιλιάς του ζήτησε να γράψει για τον Cavalier Boa, ο οποίος συνελήφθη μετά την υπογραφή της ειρήνης. Ο Μπούας όμως ίσως είναι ήδη νεκρός.
-----------------------------------------------------------------------------
(1) Πανδώρα, φυλ. 154, τόμος Ζ΄, 1856
(2) State Papers, τόμος 11ος, έκδοση 1852, σελ. 358.
Από πού προκύπτει ότι ο Νούκιος "κάνει παράφραση του λογυδρίου του Θωμά"? Έχουμε άλλη αναφορά για το αυθεντικό λογύδριο? Ενοχλεί (και ως εκ τούτου παραλήφθηκε) το "Είμαστε παιδιά των Ελλήνων"?
ΑπάντησηΔιαγραφήΥπάρχουν άλλες πηγές που εξηγούν γιατί ο Θωμάς μπορεί να ταυτίζεται με τον Μπούα? Φαίνεται ότι το όνομα Μπούας κυκλοφορούσε αρκετά στη Γαλλία. π.χ. βλέπε λίστα ακολούθων ενός επισήμου (δεν είναι σαφές ποιός είναι) στη Γαλλία την 10 Αυγ. 1581: http://www.british-history.ac.uk/report.aspx?compid=73522&strquery=Buas
ΑπάντησηΔιαγραφήΑναφέρεται κάποιος κύριος "d'Arges" (εξ Άργους) και πιό κάτω κάποιος κύριος "de Buas".
Υποθέτω ότι τα δύο προηγούμενα σχόλια, με διαφορά μιας ώρας και 36 λεπτών, έγιναν από το ίδιο πρόσωπο.
ΑπάντησηΔιαγραφή1) Σε παρακαλώ όταν κάνεις σχόλιο να βάζεις κάποιο όνομα ή ψευδώνυμο για να ξέρω ποιός λέει τι και σε ποιόν να απευθυνθώ.
2) Γιατί η επιθετικότητα και τα υπονοούμενα; Το ποιός ενοχλείται από κάτι είναι φανερό. Εμένα δεν με ενοχλεί τίποτα από όσα έγραψε ο Νούκιος και τα παραθέτω όλα σε αντίγραφα. Έκανες τον κόπο να τα διαβάσεις; Ίσως δεν καταλαβαίνεις τι λέει αλλά αυτό δεν είναι δικό μου πρόβλημα, δεν είμαι υποχρεωμένος να σου παράσχω νεοελληνική μετάφραση. Αν όμως μπορείς να τα διαβάσεις θα δεις ότι ο Θωμάς δεν είπε κατά το Νούκιο "Είμαστε παιδιά των Ελλήνων" αλλά "Ελλήνων γαρ εσμέν παίδες". Δεν ξέρω τι πιστεύεις εσύ αλλά εγώ δεν νομίζω ο Θωμάς να μίλησε στους Στρατιώτες σε αρχαΐζοντα Ελληνικά. Ή μήπως θεωρείς ότι το λογύδριο το έδωσε ο Θωμάς στο Νίκανδρο και αυτός το μετάφρασε σε αρχαΐζοντα; Αν δεν γνωρίζεις τι σημαίνει παράφραση σε πληροφορώ ότι είναι η ελεύθερη απόδοση. Λυπάμαι αλλά δεν είμαι εδώ για να συμπληρώσω τα κενά που σου άφησε το Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Διάβασε μόνος σου, άνοιξε κανένα λεξικό, αυτό κάνω και εγώ. Επειδή τελικά νομίζω ότι ξέρω τι σε ενόχλησε, σε πληροφορώ ότι σκοπός μου όταν ξεκίνησα το ιστολόγιο δεν ήταν να ανεβώ σε ένα καφάσι και να ανεμίζω την Ελληνική σημαία. Τώρα για το αν είμαι πατριώτης, ή όχι, μπορείς να έχεις την άποψη σου φυσικά, αλλά αν ξανακάνεις προσβλητικό σχόλιο εναντίον μου άλλη φορά θα σου το δώσω να το φας.
3) Όταν έχω γράψει "Δεν μας δίνει το επώνυμο του Θωμά αλλά οι ιστορικοί πιστεύουν πως πρόκειται για κάποιο Θωμά Μπούα" και "Στο γράμμα δεν αναφέρεται το μικρό όνομα του Μπούα και έτσι δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα σίγουροι ότι ήταν ο Θωμάς. Φαίνεται όμως ότι ήταν." γιατί με ρωτάς τα ίδια πράγματα; Για να δημιουργήσεις εντυπώσεις; Και πως μπορώ να πω ποιός είναι ποιός από μια λίστα ονομάτων; Αν έχεις παραπάνω πληροφορίες, τότε πες μας.
Η φράση "Ελλήνων παίδες εσμέν" υπάρχει στο σκαναρισμένο κείμενο. Θα άξιζε να υπάρχει και στο νεοελληνικό γιατί είναι μια σημαντική φράση. Προέρχεται όχι από κάποιον λόγιο, όπως ο Πλήθων, αλλά από έναν λοχαγό του 16ου αι., πιθανώς χωρίς μόρφωση, που αισθάνεται ότι κάτι τον συνδέει με τους Έλληνες. Η φράση αντιγράφεται άπειρες φορές σε διάφορα μπλογκ χωρίς ποτέ να δίνει την αρχική πηγή.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ λέξη "παράφραση" είναι ατυχής και δίνει αρνητικές εντυπώσεις στον αναγνώστη. Δεν χρησιμοποιείται για το αυτονόητο, δηλ. μεταφορά από την καθομιλουμένη στην αρχαΐζουσα (ή αντίστροφα, οπότε το λέμε "μετάφραση") αλλά όταν σκόπιμα και εμφανώς γίνεται αλλαγή του νοήματος αλλάζοντας μερικές λέξεις. π.χ. http://nikosvarsakelis.blogspot.com/2011/11/blog-post_6219.html "Παραφράζοντας τον Μάνο Χατζηδάκι".
Έρρωσο.
Καλό θα ήταν να υπάρχει το κείμενο μεταφρασμένο στα νεοελληνικά αλλά και αυτούσιο δακτυλογραφημένο σε ψηφιακή μορφή, για να μπορεί να αντιγράφεται και να μεταφέρεται εύκολα. Ολόκληρο. Έχω όμως οικογένεια και δουλειά που τη θρέφει και τη στεγάζει. Αυτό που δεν έχω είναι χρόνο. Διάλεξα να μεταφράσω δύο φράσεις, η μία από τις οποίες, αν προσέξεις, δείχνει καθαρά τον ομφάλιο λώρο των Στρατιωτών με το ιστορικό παρελθόν του Ελληνισμού.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό κει και πέρα δεν είμαι σε θέση να κρίνω πόσο κοντά ήταν αυτά που έγραψε ο Νίκανδρος με αυτά που είπε ο Θωμάς. Αυτό επαφίεται στον αναγνώστη. Η λέξη παράφραση δεν μπορώ να δεχτώ ότι χρησιμοποιήθηκε ατυχώς αν και καταλαβαίνω το σκεφτικό σου. Σημαίνει όμως το να λες τα ίδια πράγματα με άλλα λόγια. Όχι μόνο στα Ελληνικά αλλά και στα Αγγλικά.
http://wordnetweb.princeton.edu/perl/webwn?o2=&o0=1&o8=1&o1=1&o7=&o5=&o9=&o6=&o3=&o4=&s=paraphrase
Για την κακή χρήση της Ελληνικής αναλαμβάνω μόνο τις ευθύνες που μου αναλογούν. Οι πολλοί - και ανάμεσα τους οι παραγωγοί πολιτισμού - ας αναλάβουν τις δικές τους.
Σε παρακαλώ πολύ διάλεξε ένα ψευδώνυμο.