Ζακυθινή πάρλα

 Με πρόχειρο γλωσσάριο

Ναός αποπάνου από λιόφτα στη Ζάκυθο στα χίλια οχτακόσια τόσο ... Ετούτος ο Φραντσέζος πιττόρος ετήραε πολύ μακρία, και ομπρός και οπίσω.

 

Το μαντάτο από τη Ζάκυθο εμαθεύτηκε σε ούλο το Ρωμαίικο από εφημερίδες και κανάλια: στον Αλυκανά ευρέθηκε κάτου από τη θάλασσα χτίριο αντίκο, τριάντα στρέμματα και παραπάνου, και ευτούνα είναι μοναχά όσα φαίνουνται. Τι χτίριο λέμε, τόσα αξινάρια τόπος είναι χώρα με τα ούλα τση!

Την εύρηκε τον περασμένο Άγουστο ένας Παύλος Βούτος – μπράβο Παύλο συνονόματε – εκεί που έκανε βουτίες, μες στα μπάμπαλα. Ε, Βούτο τονε λένε, βουτίες έκανε ... άμα έκανε σάρτους θα τονε λέγανε Σαρτόρο. Το κάζο όμως δεν εγίνηκε από τσι βουτίες του Βούτου, είχανε βουτήσει και άλλοι εκεί, εγώ λέω πως εγίνηκε επειδής ο Παυλάκης είναι άρχοντας βέρος και ήξερε ποίο είναι το νιτερέσο το δικό του και του τόπου του. Αντίς να τα κουτουπώσει, να βγάλει το σκασμό και να γένει μπουχός, επήγε και έδωκε ένα σιντί με φωτογραφίες στην αρχαιολογική υπερεσία – 20^η Εφορεία Αρχαιοτήτων την ελέγανε μία βολά, τώρα δε ηξέρω, τση ’χουνε αλλάξει τον αδόξαστο.

Άκουσα πως ήτουνα πολλά χρόνια ξενιτεμένος ο καψερός ο Βούτος, και θα ’λεγε πως εσιάξανε την Ελλάδα μία μπουκουλούλα και δεν είναι ακόμα μποτέγα του Πόρτου. Δελέγκου το σιντί το στείλανε στη μαύρη τρούπα που τηνε λένε Αθήνα, να το ιδούνε οι αρχαιολόγοι που έχουνε σπεργέντσα στα αρχαία του πάτου τση θάλασσας. Ευτούνοι βρέσκουνε ένα μαντείο με μαρμαρένιες στάτουες τη βδομάδα και γι αυτούνο έχουνε, λέει, ‘φόρτο εργασίας’, πάει να πει είναι φορτωμένοι σαν τα βασταγούρια από το πρωί ίσιαμε το βράδυ, και δεν σώνουνε να κάτσουνε χάμου μισό λεφτό να πατήσουνε δύο κομπία στον υπολογιστή, έτσι από περιέργεια. Έκατσε απιθωμένο το σιντί σ’ ένα σουρτάρι, αν δεν το πετάξανε κιόλας, κι επερίμενε τη Δευτέρα Παρουσία. Δεν τα παραλέω. Α δεν κάνω λάθο το πηγάδι του Παράσχη, κοντά στον Αλυκανά, ασπετάρει τσου αρχαιολόγους εδώ και εκατόν είκοσι χρόνους!!!

Έκαμε ο Άγιος κι εσουσούριζε εκεί χάμου η Μαρία Σιδηροκαστρίτη, που είχε ακουσμένο κάτιντις για αρχαία, έμαθε και για τσι φωτογραφίες, και το μολόησε η βλοημένη στον Άκη το Λαδικό, οπού είναι μπαλλοταρισμένος σύντικος τση κουλτούρας. Κουνάδι ο Άκης, εκουτούπωσε κάτι αρχαιολόγους που είχανε έρθει στο Κερί για να μην εύρουνε τίποτσι – ναίσκε καλά είπα, δουλειά τσου ήτουνα να μην εύρουνε αρχαία για να γένει το λιμανάκι στη Λίμνο – και τσου ’φερε άρον-άρον στον Αλυκανά. Θέρτε τσου καλόπιασε, θέρτε τσου φοβέρισε, μία βολά εβουτήσανε κι εκοντέψανε να πνιγούνε – εμείνανε με το στόμα ανοιχτό και τσου φύγανε οι αναπνευστήρες! Θα ματάρθουνε τον Τρυγητή μα στον πάτο τση κασέλας του Μανίφικου Κονσέγιου τση Κομμουνιτάς του Τζάντε δεν έχει μείνει μήτε γαζέτα, και σιγά μη δώσει πεντάρα τρούπια το γκουβέρνο. Ούλο το καλοκαίρι ο Λαδικός θα διακονεύει από το χάραμα στα σκαλούνια του Αγίου.

Λίγο προτού βγάλουνε προκλάμο οι αρχαιολόγοι, επρόκαμε ένας Ζακυθινός, παλαιός συμμαθητής μου, και το εντελάλησε από το ηλεχτρονικό του τζορνάλε. Δε σας λέω ποίος είναι, να μη μου πούνε πως τονε ρεκλαμάρω, αλλά είναι παπάς και ποέτας από το Μπανάτο , είχε πάει τσι προάλλες στην Κίνα κουστουμαρισμένος, και όποιος εκατάλαβε εκατάλαβε. Ήτουνα ντεσπεράδοι να σκάσουνε κάτι ντόπιοι δημοσιογράφοι που τσου πήρε τα πρωτεία, το ηξέραμε κι εμείς, είπανε, αλλά δεν εγράψαμε τίτοτες για να μην κλεφτούνε τα ηυρέματα, και πως τάχατες έκαμε άσκημα ο παπάς που το μολόησε.

Για να πούμε και του στραβού το δίκιο ακόμα και η κυρά Αγγέλικα, οπού κάθεται στη Χώρα, ήξερε πως στον Αλυκανά, εκεί κοντά που είχε γκαρσονιέρες η συχωρεμένη η κουμπάρα τση, εβγάνανε βεντέμα αρχαία από το πέλαο, κακό χρόν’ να ’χουνε, εδώ και καμία εικοσιπενταρία χρόνια, και μην τα είδατε. Εθαραπαήκαμε, βεραμέντε, που δεν εμίληε κανένας τόσον καιρό. Ακόμα και τα ηυρέματα από το ναυάγιο στη ρότα του Τζάντε, πάει να πει παραόξω από το Πόρτο, με τη βούλα του γκουβέρνου μοναχά στην Πύλο τα βλέπεις. Από ντελάληδες έχουμε χρεία μου φαίνεται και ο ντόρος είναι συφερτικός!  

Καλά που αρχίνησε η σπέκουλα και παίζουμε την κολοκυθία. Το Δουλίχιο είναι, λέει ο ένας, όχι η Αρκαδία, λέει ο άλλος. Ε, να πετάξω και γω την παρόλα μου, κουβέντα να γένεται. Αν είναι το Δουλίχιο θα ’φτανε ίσιαμε τσου Κουρτσουλάρους. Θα  εκαβαλίκευες στο Μέσο Γερακαρίο, ντρίττα θα ’ξενες τη Σκάλα τση Κεφαλονιάς και θα εξεκαβαλίκευες ομπρός στον Αστακό! Ο Όμηρος ήτουνα στραβός, γιαμά δεν πιστεύω να ήτουνα και σμπαρλάδος. Εδεκεί, κοντά στσου Κουρτσουλάρους, ήλεγε πως ήτουνα το Δουλίχιο.

Και γιατί να μην είναι η Αρκαδία, λένε οι άλλοι, οπού ήτουνα χώρα τση Ζάκυθος, είναι σίγουρο, και ήτουνα και απάνου στο γιαλό. Ναι απάνου, αμολάω και γω τη σεμπιάδα μου, αλλά ετούτη εδώ είναι αποκάτου. Και ποία θες εσύ να είναι; Να είναι η ... Ατλαντίδα! Η Ατλαντίδα ωρέ βουρλισμένε, θα μου πούνε, ήτουνα στον Ατλαντικό, κοντά στσι Κολώνες του Ηρακλή. Μπα, μην είναι και η Σαντορίνη στον Ατλαντικό και δεν το ’ξερα; Τόσοι αθρώποι δε λένε πως η Σαντορίνη είναι η Ατλαντίδα; Ποία είναι κοντύτερα στσι Κολόνες του Ηρακλή; Η Ζάκυθος ή η Σαντορίνη; Ποία είναι κατά τον πουνέντε τση Αθήνας και ποία κατά το σιρόκο; Μη δεν είχαμε πιασμένο και πόστο κοντά στσι Κολόνες, μες στη Σπάνια, τη Ζάκανθα; Δεν εστεκότουνα γύρευε πόσον καιρό εδεκεί, και με ούλη τη φαμόζα ντιφέζα που έκαμε την εξεστύλιωσε και την ερήμαξε εκειό το θρασίμι, ο Μώρος ο Καταχθόνιος από το Τούνεζι, ο Αννίβας;

Τώρα που εκάμαμε σεμπρία και με τον Πλάτωνα, πάμε παρακάτου γιατί έχουμε κι άλλα να πούμε. Οι δημοσιογράφοι, μέσα στη φούρκα και τη φούργια τσου μη σώσει και τσου προκάμει πάλε ο παπάς, αλησμονήσανε τσου κλέφτες. Εμπουμπλικάρανε πως οι Ολλαντέζοι αρχαιολόγοι, οπού έχουνε σβαρνίσει ούλες τσι μερίες τση όστριας, εβρήκανε στη Λιθακιά ένα χωρίο ή χώρα από τον καιρό του πολέμου τση Τροίας.

Τόμου είναι μπουμπλικαρισμένο το μαντάτο είμαστε λίμπεροι να το κουβεντιάσουμε, και ακούτε τι μου επέρασε από το νου. Tο Λιθακιά είναι σέκολο, από τα πίλιο παλαιά ονόματα στη Ζάκυθο, από προτού έρθει σ’ ετούτη την ίζολα η Βενετσιάνικη Σινιορία. Στα 1488 μαρτυριέται χωρίο ‘Ληθακιά’ και εκείθενες παρανόμι Φουρνογεράκης. Πόσο παλαιό είναι όμως; Από τον καιρό του Φράγκωνε ή του Οδυσσέα; Γιαμά πως γένεται άμα βγάλεις το πρώτο και το τελευταίο γράμμα σου μένει Ιθάκη; Οι Φραντσέζοι όταν μιλούνε για την Ιθάκη δε λένε L’Ithaque και οι Ταλιάνοι L’Itaca; Οι Ταλιάνοι δεν εκουμαντάρανε το Τζάντε μας από τα 1185; Την ίδια τη Ζάκυθο δεν την ελέγανε καμπόσοι Le Zante, Lesante, ακόμα και Alzante; Εσείς, στο φινάλε, ξέρτε άλλονε τόπο στον κόσμο οπού το όνομα του να είναι φτυστό τση Ιθάκης εξόν από τη Λιθακιά; Μην εγκαινιαστήκαμε κι εμείς Ιθάκη σα τσου βέρους Θιακούς;

Θα μου πείτε οι βέροι Θιακοί είχανε αντενάτους τσου Ιθακήσιους του Οδυσσέα; Όσκε, το Θιάκι ήτουνα παντέρμο στα 1500 αλλά ευτούνο είναι αλλουνού παπά βαγγέλιο. Εγώ ρωτάω πόσες Ιθάκες είχανε τα νησία μας στσου πολύ παλαιούς καιρούς. Και μη μου πείτε πως δε γένεται να είχε δύο χώρες με το ίδιο όνομα στο ρένιο του ο Δυσσέας. Ευτούνα είναι παραμύθια, οι ποεζίες του Όμηρου δεν λένε πούπετα πως ο Δυσσέας ήτουνα ρήγας στη Ζάκυθο και στην Κεφαλονιά. Καπετάνιο τον εβάλανε μοναχά, ευτούνοι οπού εκάμανε μπούρδο να κουρσέψουνε την Τροία. Ένα νησάκι εκουμαντάριζε, γιομάτο μαρόκους και ασφαλαχτούς, μοναχά για γίδες και γουρούνια έκανε. Οπού επήγε το παιδί του, ο Τηλέμαχος, στο Μενέλαο τση Σπάρτης, έτριβε τα μάτια του άμα επέρασε τη μπασία. Τέτοιο παλάτσο δεν είχε ιδεί μήτε στον ύπνο του. Και που του έκαμε ο Μενέλαος ρεγάλο κάτι άλογα του τα γύρισε οπίσω, δεν είχε μήτε ένα ίσιωμα στην Ιθάκη να τα βάλει. Τα βόιδα του ο Δυσσέας τα ’χε δομένα σε κάτι σέμπρους του αλλού.

Ευτό που δε νογάω είναι γιατί εκατέβηκε ο τόνος στη λήγουσα άμα τη Λιθακιά την ελέγανε, που λέει ο λόγος, Ιθακία ή Ιθάκεια, τόμου εμείς τσου τόνους δεν τσου κατεβάζουμε. Έχουμε καζάλε Κουκουναρία, όσκε Κουκουναριά. Λέμε γρήα, όχι γριά και Παναγία, όχι Παναγιά. Βέβαια μπορεί οι παλαιοί να τσου κατεβάζανε, και για τούτο να ’χουμε Μαριές και Ορθονιές. Ή μπορεί πάλε να λεγότουνα Ιθακιάς. Πούθε όμως να εβαφτίστηκε έτσι; Μην εσταθήκανε Ιθακήσιοι στο Λαγανά κι απαρθενέψανε τον τόπο;

Ο μάντης ο Τειρεσίας είχε ’πωμένο του Οδυσσέα, άμα ξεπαστρέψει τσου αρραβωνιαστικούς, να μισέψει πάλε σε χώρα που δεν ξέρει θάλασσα, να κάμει εκεί ξόρκια στον Ποσειδώνα και να ματαπάει σπίτι του. Υστερότερα δε μας είπε ο Όμηρος τι απογίνηκε ο Δυσσέας αλλά άμα έκαμε ευτό που του ’πε ο Τειρεσίας θα ’χε καλά γεράματα και θάνατο καλό, όξω από τη θάλασσα. Λένε πολλοί, αντάμα κι ο Θεόπομπος, πως ο Δυσσέας ετέλεψε ανάμεσα στσου Ετρούσκους. Άλλοι πάλε πως σ’ ευτουνώνε τη χώρα εκηδεύτηκε. Ευτούνοι οι Ετρούσκοι δεν ήτουνα Ταλιάνοι φυσικοί, τουρκομερίτες ήτουνα, από τη Μικρασία, το λέει κι ο Ηρόδοτος. Τα ίδια κρένουνε και οι ντοτόροι, από κόκκαλα που εβγάλανε από παλαιά μνήματα. Επήρανε και αίμα από τα βόιδα τση Τοσκάνας και είδανε πως είναι ράτσα του Λεβάντε κι όχι σαν τα άλλα ένα γύρο. Τέτοιοι Ετρούσκοι εκαθόντουνα και στη Λήμνο, απέναντι από την Τροία, Ρωμαίικα δεν ήξερε κανείς τσους, ο Μιλτιάδης με τσου Αθηναίους τσου τα μάθανε.

Και στη Ζάκυθο λέτε πως ήτουνα αλλιώς; Εκειός ο Ζάκυθος, ή μην τον ελέγανε Διατσέντο, που τηνε πρωτόχτισε και τση ‘δωσε τ’ όνομα του, δεν ήτουνα παιδί του Ντάρντανου, του ρήγα τση Τροίας; Κι ο Ηλιόδωρος, σε κειό το ρομάντσο οπού έγραψε, τα Αιθιοπικά, δεν έβγαλε το Ζακυθινό ψαρά – εκειόνε οπού θα ’πλεε στην Ιθάκη να κάμει ξόρκια του Οδυσσέα για να ξεβασκαθούνε οι ιναμοράδοι – Τυρρηνό; Τυρρηνός δεν πάει να πει Ετρούσκος; Δεν εδιάλεε τα ονόματα κουτουρού ο Ηλιόδωρος: το όνομα του αλλουνού Ζακυθινού, οπού ήτουνα παλιόπραμα και ληστοπειρατής, ήτουνα Τραχύνους – Αγριάθρωπος το λέω εγώ. Δεν είχε χρεία ο Δυσσέας να πάει ίσιαμε την Τοσκάνα για να ’βρει Ετρούσκους. Φαίνεται πως είχε τέτοιους εδωπαέ, δίπλα του. Δε λέω πως ήτουνα ούλοι οι Ζακυθινοί Ετρούσκοι ετότενες, οι Ζακυθινοί αρραβωνιαστικοί είχανε ονόματα ρωμαίικα, αλλά ποίος ξέρει πόσα ρηγάτα είχε το νησί και τι λίνγκουες εμίληανε. Κι άμα εσιχάθηκε ο Δυσσέας τη φαωμάρα και τσι έχθρητες στη συφοριασμένη την Ιθάκη, που καλύτερα από τη Λιθακιά;

Είναι ακόμα αμπονόρα να βγάλουμε κρίση για το τι εγίνηκε και τι είναι το κάθε πράμα. Είναι όμως καλοκαίρι και το πέλαο είναι σκούρο και χωρίς θολούρα, σαν το καλό κοκκινέλι – ίδιο μ’ ετότενες, που τα παλληκάρια ερρίχνανε στο γιαλό τα καράβια με τσι κόκκινες πλώρες και εκινάανε να κοντράρουνε θεούς και διαόλους. Είναι καλή ώρα να συλλοΐζεσαι τέτοια πράματα.

 

ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ

Αμπονόρα: νωρίς

Αντενάτος: πρόγονος

Αντίκος: αρχαίος

Αξινάρι: μονάδα μέτρησης εδάφους, όσο μπορούσε να σκάψει ένας εργάτης σε μία μέρα.

Απαρθενεύω: αποκτώ, κάνω δικό μου.

Ασπετάρω: περιμένω

Βασταγούρι: γάιδαρος

Βεντέμα: σοδειά, μεγάλη ποσότητα

Βεραμέντε: στ’ αλήθεια

Βέρος: πραγματικός

Βολά: φορά

Γαζέτα: Βενετικό νόμισμα μικρής αξίας.

Γιαμά: έπειτα, λοιπόν

Γκαινιάζουμαι: αποκτώ

Δελέγκου: αμέσως

Θαραπεύουμαι: μου κάνει καλό, το ευχαριστιέμαι.

Θέρτε: θέλετε

Ίζολα: νησί

Ιναμοράδος: ερωτευμένος

Καζάλε: συνοικισμός

Κάζο: εξαιρετικό ή απροσδόκητο γεγονός

Κουνάδι: κουνάβι

Κουρτσουλάροι: οι Εχινάδες νήσοι

Κουτουπώνω: αρπάζω με τη βία, κάνω χρήση βίας.

Λίμπερος: ελεύθερος

Λίνγκουα: γλώσσα

Μανίφικο Κονσέγιο τση Κομμουνιτάς: Μεγαλοπρεπές Συμβούλιο της Κοινότητας

Μαρόκος: βράχος, μεγάλη πέτρα.

Μπαλλοταρισμένος: εκλεγμένος δια ψήφου.

Μπάμπαλα: φύκια

Μπασία: είσοδος

Μποτέγα: καφενείο

Μπουκουλούλα: μικρή μπουκιά, λιγάκι.

Μπουμπλικάρω: δημοσιεύω

Μπούρδο: έφοδος

Μπουχός: σκόνη

Νιτερέσο: συμφέρον

Νογάω: κατανοώ

Ντεσπεράδος: απεγνωσμένος

Ντιφέζα: άμυνα

Ντοτόρος: γιατρός

Ντρίττα: ευθεία

Πάρλα: φλυαρία

Παρόλα: ευφυολόγημα

Πιττόρος: ζωγράφος

Πούπετα: τίποτα

Προκλάμο: ανακοίνωση

Ρεγάλο: δώρο

Ρένιο: βασίλειο

Σάρτος: πήδημα

Σέκολο: πολύ παλιό, αιώνων.

Σεμπιάδα: ανοησία

Σεμπρία: συνεταιρισμός, συναλλαγή

Σέμπρος: δουλοπάροικος, αγρολήπτης

Σμπαρλάδος: τρελλός

Σπεργέντσα: πείρα

Στάτουα: άγαλμα

Τζορνάλε: περιοδικό, εφημερίδα

Τόμου: αφού

Φαμόζα: φημισμένη