Ο τάφος του Ανδρέα Βεζάλ

Όποιος έπαιξε ποτέ ποδόσφαιρο μπορεί να με καταλάβει. Φαντάσου να περνάς από ένα γήπεδο και να παίζει η ομάδα του χωριού σου. Δεν θα θες να μπεις μέσα και να παίξεις αν μπορείς; Και αν δεν μπορείς να παίξεις, δεν θα σταθείς να παρακολουθήσεις και, αν δεν πηγαίνει καλά ο αγώνας, να τα βάλεις με το διαιτητή, τον προπονητή, τους παίχτες, τη διοίκηση, την τύχη, ή οτιδήποτε άλλο πιστεύεις ότι φταίει; Πόσο μάλλον όταν το χωριό σου δεν παίζει αυτή τη φορά με το Βαρθολομιό αλλά κόντρα σε ένα από τα Κάτου Χωριά, και πιο συγκεκριμένα το Βέλγιο. Όχι πως οι Βέλγοι παίζουνε καμιά μεγάλη μπάλα – σκορποχώρι είναι, δεν βρίσκονται, ούτε μιλιούνται μεταξύ τους, και οι μισοί είναι πέρα βρέχει. Έλα όμως που η ομάδα μας μπήκε στο γήπεδο τρακαρισμένη και βρεθήκαμε να χάνουμε 1 – 0 με αυτογκόλ μετά από σύγχυση στην άμυνα σε στημένη φάση ...  Σου ’ρχεται να φας το καπέλο σου! Θες να φωνάξεις στον προπονητή να στήσει την ομάδα διαφορετικά, να αλλάξει τακτική – πάντα, όποιος είναι έξω απ’ το χορό πολλά τραγούδια ξέρει. Η εικόνα του φωνασκούντος εξωφυλαρούχα δεν συνάδει όμως με την αντίληψη μου περί προσωπικής αξιοπρέπειας και έτσι αποφάσισα να κάτσω στα αυγά μου.

Αυτά ώσπου σε μια απαντητική επιστολή στο Φίλιππο Συνετό της εφημερίδας Ερμής εξέθεσα την άποψη μου για το που είναι θαμμένος ο Βεζάλ. Για όσους δεν έχουν ακούσει για το Βεζάλ να πω ότι είναι ο πατέρας της σύγχρονης ανατομίας, ο άνθρωπος που έφερε τα πάνω κάτω στην ιατρική παρά τις αντιδράσεις του επιστημονικού κατεστημένου της εποχής του, ενός κατεστημένου που στηριζόταν ακόμα στις διδαχές των αρχαίων Ελλήνων και ιδιαίτερα του Γαληνού. Ήταν Φλαμανδός, γεννημένος στις Βρυξέλλες, και το πραγματικό του όνομα ήταν Andries van Wesel, αν και είναι περισσότερο γνωστός με τη Λατινική εκδοχή του ονόματος του σαν Andreas Vesalius. Διδάχτηκε και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Πάδουας και ήταν για χρόνια χειρούργος στην Αυλή του Αψβούργου αυτοκράτορα Κάρολου Ε΄ – o οποίος του παραχώρησε τον τίτλο του κόμη και γενναία σύνταξη – και του γιού του Φίλιππου Β΄ της Ισπανίας. Το 1564 έκανε ένα προσκύνημα στους Αγίους Τόπους. Στο γυρισμό, μετά από ένα δύσκολο ταξίδι, το πλοίο του έφτασε στη Ζάκυνθο και εκεί ξεψύχησε, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, σε ηλικία 50 χρονών.

Πιστεύεται ότι στη Ζάκυνθο αποβιβάστηκε σε ένα σημείο του κόλπου του Λαγανά, και κατά μία άποψη πέθανε και θάφτηκε εκεί. Κατά μία άλλη ο τάφος του βρισκόταν στην παλιά καθολική εκκλησία της Santa Maria delle Grazie στην πόλη. Τη δεκαετία του 1950 μπήκε μια αναθηματική πλάκα στην παραλία του Λαγανά – τότε που σε ολόκληρα χιλιόμετρα υπέροχης αμμουδιάς υπήρχαν μόνο δύο-τρία ‘κέντρα διασκεδάσεως’ – και έμεινε εκεί παραμελημένη ανάμεσα στις αχιβάδες και τις χελωνοφωλιές, να θυμίζει στους λουόμενους και τους περιπατητές την υποτιθέμενη τελευταία κατοικία του μεγάλου ανατόμου.  

Πέρασαν τα χρόνια και ο Λαγανάς συμπεριελήφθη στους πιο κακόφημους τουριστικούς προορισμούς της Μεσογείου, μαζί με τα Μάλια, το Φαληράκι και τον Κάβο. Σταμάτησαν να γεννάνε σε εκείνο το σημείο οι χελώνες, ούτε αχιβάδες δεν βρίσκεις πια εύκολα, σε λίγο θα σταματήσουν να περνάνε από πάνω και τα χελιδόνια. Κάποια χειμωνιάτικη νύχτα εξαφανίστηκε και η επιγραφή. Λέγεται πως πετάχτηκε γιατί εμπόδιζε την επέκταση παρακείμενης τουριστικής επιχείρησης. Ω φιλτάτη πατρίς, ω θαυμασία νήσος, Ζάκυνθε, συ μου έδωκας την πνοήν κι εγώ σε φτύνω στα μούτρα – κλασσική περίπτωση! Αν ο σερβιτόρος αυτού του blog όμως πίστευε πως εκεί βρισκόταν θαμμένος ο μεγάλος Βέλγος, τότε θα θεωρούσε ακόμη πιθανότερο να είχε πάρει την πλάκα ο ίδιος ο Βεζάλ για να πάει να αναπαυθεί εν ειρήνη οπουδήποτε αλλού.

Αυτό είπα στον Φίλιππο Συνετό όταν με ρώτησε, ότι δεν είχε θαφτεί στο Λαγανά ο θεμελιωτής της σύγχρονης ανατομίας, και αυτός είχε την καλοσύνη να με ενημερώσει ότι μου έκανε την τιμή να δημοσιεύσει την Παρασκευή 17 Φεβρουαρίου το μεγαλύτερο μέρος της απάντησης μου. Με αυτή τη ‘μποσία’ βρέθηκα, εκών άκων, στον αγωνιστικό χώρο. Για να ενημερώσω λοιπόν όσους άνοιξαν μόλις τώρα την τηλεόραση τους – ναι, μέχρι και η ΕΡΤ αναμεταδίδει στιγμιότυπα – το 2014 συμπληρώνονται 500 χρόνια από τη γέννηση του Βεζάλ και 450 από το θάνατο του. Σε κάτι τέτοιες επετείους, κάθε 50 ή 100 χρόνια, θυμούνται οι Κατωχωρίτες το διάσημο συμπατριώτη τους και διοργανώνουν με αυτή την αφορμή κάποιο πανηγύρι. Στείλανε λοιπόν μια ομάδα στο Τζάντε, σφύριγμα του διαιτητή, έναρξη του αγώνα.

Έκανε κάποιος μια πολύ βαθειά σέντρα, δεν ξέρω από ποιά ομάδα, αυτό το στιγμιότυπο το έχασα κι εγώ, ήγουν, εκτός από μουσικές εκδηλώσεις, να γίνει και ένα πανευρωπαϊκό ιατρικό συνέδριο στη Ζάκυνθο προς τιμήν του Βεζάλ. Δεκτή με ενθουσιασμό από όλους η πρόταση αλλά δεν πρόλαβαν να τρίψουν τα χέρια τους τρις οι ξενοδόχοι και οι Βέλγοι ανακάλυψαν πως η πλάκα του Λαγανά είχε γίνει άφαντη. Θέλουμε τον τάφο, είπαν, πως θα κάνουμε εκδηλώσεις χωρίς τάφο. Οι δικοί μας, αντί να αντιτάξουν την περιώνυμη νεοελληνική αναισθησία και να πουν ‘Τι να τον κάνετε τον τάφο ρε παιδιά, ιατρικό συνέδριο είπαμε να κάνουμε, όχι τρισάγιο’, πληγώθηκαν στο φιλότιμο. Έχουμε λοιπόν το μοναδικό στον αιώνα μας φαινόμενο να έχουν ξαμοληθεί ψάχνοντας οι σύνδικοι, η σκόλα των μέντικων, η μανίφικα κομμουνιτά του Πισινόντα, το τσέρνιδο τώρα τελευταία, και πολλοί άλλοι. Εγώ θα συνιστούσα ψυχραιμία στη ομάδα επειδή:

Α) Ο τάφος του Βεζάλ δεν είναι στο Λαγανά. Ήταν στον περίβολο της Santa Maria delle Grazie και έχει καταστραφεί ή θαφτεί από μπάζα σεισμών αιώνες τώρα. Αν θέλουν οι Βέλγοι να προσπαθήσουμε να τον βρούμε θα πρέπει να πληρώσουν, γιατί θα χρειαστεί να ανασκάψουμε μεθοδικά κάνα δύο οικοδομικά τετράγωνα. Η εκκλησία, και το παρακείμενο μοναστήρι, ήταν κοντά στην Αγία Τριάδα. Το μοναστήρι, που αργότερα έγινε νοσοκομείο και μετά στρατώνας, ήταν πάνω στο κύμα, η εκκλησία λίγο πιο μέσα. Επειδή δεν γνωρίζουμε που ακριβώς ήταν ο τάφος σε σχέση με αυτά τα κτίρια θα πρέπει να ψαχτεί όλη η περιοχή, η οποία είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος οικοδομημένη. Αν τυχόν δεν μας πιστεύουν δεν πειράζει. Ας πιστέψουν το συντοπίτη τους, το Johannes Schwallart, πιο γνωστό σαν Giovanni Zuallardo, που πέρασε από τη Ζάκυνθο το 1586, το ίδιο κάνει.

Β) Οι Βέλγοι δεν καίγονται και πολύ, ούτε για τον τάφο του Βεζάλ ούτε για τις τελευταίες του ώρες. Δεν νομίζω πως γίνομαι άδικος. Αν πραγματικά πίστευαν πως ο τάφος ήταν στο Λαγανά γιατί δεν έψαξαν να τον βρούν τόσα χρόνια; Γιατί εγκατέλειψαν την περιοχή στην ανύπαρκτη φροντίδα της μικρούλας και αναρχοκυματοειδώς αναπτυσσόμενης Ζακύνθου; Και αν δεν ήταν σίγουροι γιατί δεν φρόντισαν να σιγουρευτούν; Πόσο ανέλυσαν και αξιολόγησαν τις υπάρχουσες πληροφορίες για να δουν αν μπορούν να κατασταλάξουν στο τι έγινε εκείνο το φθινόπωρο του 1564; Αφήστε να σας πω εγώ – καθόλου! Δεν θα σας πω τώρα που το στηρίζω αυτό, μην το περιμένετε σε αυτή την ανάρτηση, θα σας προϊδεάσω όμως. Αν υποθέσουμε πως ένας υγιής γνωστός σας πέθαινε στην Ανταρκτική, δεν θα αναρωτιόσαστε μήπως πέθανε από το κρύο, ειδικά αν υπήρχε μάρτυρας που υποστήριζε ότι είχε παρουσιάσει φαινόμενα υποθερμίας; Ή μήπως θα δεχόσαστε μια άλλη μαρτυρία, ότι τον έφαγε πολική αρκούδα, τη στιγμή που είναι γνωστό πως αυτά τα ζώα δεν διαβιούν στην Ανταρκτική;

Γ) Αν οι Βέλγοι είχαν κάνει το καθήκον τους, αν είχαν δείξει ενδιαφέρον, δεν θα εξαφανιζόταν η πλάκα. Θα είχε διαμορφωθεί και ο χώρος και ... και ... και ... Φυσικά θα βοηθούσαν και οι Ζακυνθινοί αντί να προτιμούν να ξεχνάνε το Βεζάλ και την ιστορία του. Εννοώ πως τα μισά σχεδόν βιβλία και άρθρα που αναφέρουν το θάνατο του Βεζάλ λένε πως οι Ζακυνθινοί τον άφησαν να πεθάνει από την πείνα! Τα πιο πολλά από τα υπόλοιπα αποφεύγουν να πάρουν θέση. Ο θάνατος του Βεζάλ, διαχρονικά, μόνο διαφήμιση δεν ήταν για το νησί.

Δ) Εμείς τώρα καιγόμαστε. Γενιές ολόκληρες δεν δίναμε σημασία στην άδικη ρετσινιά που μας κόλλησε ένας ψευταράς χρυσοχόος, γιατί γνωρίζαμε στο είναι μας πως, ότι ελαττώματα κι αν έχουν από παλιά οι κάτοικοι του νησιού μας, άρρωστο άνθρωπο να πεθάνει από την πείνα δεν θα αφήνανε. Τώρα όμως νιώθουμε ενοχή και ντρεπόμαστε γιατί η αλήθεια είναι πως αφήσαμε και χάθηκε η ρημάδα η πλάκα. Γι αυτό και προσπαθούμε, και η προσπάθεια ανταμείβεται. Μπορεί το Βέλγιο να είναι τρανό κεφαλοχώρι στην καρδιά της Φραγκιάς και η Ζάκυνθος μια κουτσουλιά τόπος στα ανοιχτά του Κατάκολου, όμως θα τους πούμε όχι μόνο που θάφτηκε ο Βεζάλ αλλά και πως πέθανε – και τα ακριβή αίτια θανάτου από πάνω! Με αυτή την προοπτική το ιστολόγιο σχεδιάζει μια άσκηση ανατομίας, ανατομίας πληροφοριών, που καθυστερεί λίγο λόγω έλλειψης κάποιων ‘χειρουργικών εργαλείων’. Βρίσκονται όμως υπό παραγγελία, κάνετε λίγο υπομονή και θα την κάνουμε τη μπαλιά. Ελπίζω μόνο να υπάρχει σε κείνη την επιτροπή που σκαρώνει ο Δήμος και ένας ντετόρος μέντικος με καλό κεφάλι, γιατί για να σκοράρουμε πρέπει να είμαστε καλοί στο ψηλό παιχνίδι. Ότι και να γίνει πάντως πρέπει στο τέλος να τους κεράσουμε τους Βέλγους. Αναγκάσανε την ομάδα μας να παίξει και αυτό είναι μεγάλη υπόθεση.

Όσο να στρώσουμε τη μπάλα για να γίνει καλή η ψηλοκρεμαστή πάσα μπροστά σε κενή εστία – κάτι λεπτομέρειες μείνανε, μην ανησυχείτε – όποιος θέλει μπορεί να διαβάσει πιο κάτω το τμήμα της επιστολής που δημοσίευσε ο Ερμής.

***

Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες βρέθηκε στη Ζάκυνθο και άφησε την τελευταία του πνοή ο Βεζάλ είναι πολύ δύσκολο να προσδιοριστούν, γιατί όλες οι αναφορές που υπάρχουν είναι πολύ μεταγενέστερες και αλληλοσυγκρουόμενες. Ποικίλουν, από το ότι ο Βεζάλ εγκαταλείφθηκε από το πλοίο του επειδή είχε πανούκλα και φοβήθηκαν τη μετάδοση της, στο ότι ναυάγησε το πλοίο και πνίγηκε, και μέχρι ότι ήταν τελείως καλά όταν αποβιβάστηκε και κάτι έπαθε στη Ζάκυνθο. Υπάρχουν όμως δύο πολύ αξιόλογες μαρτυρίες περιηγητών για τον τάφο του όταν ο θάνατος του ήταν ακόμα σχετικά πρόσφατος. Και οι δύο λένε ότι βρισκόταν στην Παναγία των Χαρίτων.

 Ο πρώτος που αναφέρει τον τάφο είναι ο Γερμανός Christoph Furer von Haimendorff (1541-1610), ο οποίος πέρασε από το νησί το 1565, μόλις ένα χρόνο μετά το θάνατο του Βεζάλ. Το βιβλίο εκδόθηκε πολύ αργότερα, το 1620, και λέγεται Itinerarium Aegypti, Arabiae, Palaestinae, Syriae, aliarumque regionum orientalium, αλλά το ταξίδι έγινε στα έτη 1565 – 66. Δεν αναφέρεται στις συνθήκες του θανάτου του, και είναι κρίμα γιατί πιθανόν να είχε πληροφορίες από πρώτο χέρι, μας λέει όμως στη σελίδα 2 πως ήταν στη μονή Mariae de Gratia, και προφανώς τον είδε, γιατί δίνει και την επιγραφή: ANDREAE VESALII BRUXELLENSIS TUMULUS, QUI OBIIT ANNO DOMINI M. D. LXIV. ID. OCTOBRIS, CUMEX HIEROSOLYMA REDIISSET, Anno Aetatis suae LVIII. H Mariae de Gratia δεν μπορεί να είναι άλλη από τη Santa Maria delle Grazie, και σωστά αναφέρεται σε μονή γιατί ακριβώς δίπλα στην εκκλησία υπήρχε μοναστήρι. Η ηλικία του Βεζάλ στην επιγραφή δεν ήταν σωστή, μάλλον ήταν 50 χρονών και όχι 58, αλλά μην ξεχνάμε ότι η επιγραφή μπήκε από ανθρώπους που δεν τον γνώριζαν καλά, ή που δεν τον γνώριζαν καθόλου. Επισυνάπτω τη σχετική σελίδα όπως και τις άλλες που αναφέρω.

Η δεύτερη μαρτυρία, το 1586, είναι του Giovanni Zuallardo, ενός περιηγητή που θεωρείται ιδιαίτερα έγκυρος, και που ακόμα και το σχετικά απροσδόκητο που είπε για το δουλεμπόριο στη Ζάκυνθο έχει επιβεβαιωθεί από τον Pedro Teixeira – ίσως το έχεις δει στα Παμπάλαια. Επιπλέον ο Zuallardo δεν ήταν απλώς Βέλγος όπως ο Βεζάλ, ήταν και αυτός Φλαμανδός, παρά το Ιταλοποιημένο όνομα του. Νομίζω είναι λογικό να πιστέψουμε πως έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον τάφο του διάσημου συμπατριώτη του. Το βιβλίο του λέγεται Il devotissimo Viaggio Di Gierusalemme. Στη σελίδα 85 λέει πως οι Τσοκαροφόροι Φραγκισκανοί αδελφοί έχουν ένα μοναστηράκι που το λένε Annuntiata (Ευαγγελίστρια), όπου λειτουργούνται οι Καθολικοί, και θάβουνε του νεκρούς τους, όπως και τους ξένους (ταξιδιώτες), και εκεί είναι θαμμένος ο φημισμένος γιατρός και ανατόμος Andrea Vesalio. Δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι η Ευαγγελίστρια είναι η Παναγία των Χαρίτων, γιατί αναφέρει ότι εκεί είναι και ο τάφος του Κικέρωνα.

Για τον τάφο του Κικέρωνα δίνει πολλές πληροφορίες ο Άγγλος John Locke στο σύντομο έργο The voyage of Master John Locke to Jerusalem. Ο Locke ήταν στη Ζάκυνθο πριν το Βεζάλ, το 1553, και λέει πως ο τάφος του Κικέρωνα ήταν σε ένα μοναστήρι με μόνο δύο μοναχούς, που λεγόταν Sancta Maria de la Croce. Δεν τα πήγαιναν από τότε καλά με τις ξένες γλώσσες οι Άγγλοι και μπέρδεψε το Grazie με το Croce, γιατί μοιάζουνε ηχητικά. Στον Άγιο Ηλία της Μπόχαλης υπήρχε μόνο ένας μοναχός μας λέει. Μαζί με αυτήν του Κάστρου δίνει τρεις μόνο Καθολικές εκκλησίες που λειτουργούνταν. Όταν ο Zuallardo έγραφε, τριάντα χρόνια αργότερα, ότι εκτός από την Annuntiata όλες οι άλλες εκκλησίες ήταν Ορθόδοξες μπορεί να μην είχε άδικο. Με τη λειψανδρία που μάστιζε την Καθολική Εκκλησία στη Ζάκυνθο θα ήταν εξαιρετικά απίθανο να υπήρχε Καθολικό μοναστήρι εν λειτουργία, απομονωμένο πάνω στην παραλία του Λαγανά. Θα κουρσευόταν κάθε λίγο και λιγάκι.

Ένας άλλος Άγγλος, ο George Sandys, στο  A relation of a journey begun anno domini 1610, χωρίς να αναφέρει το Βεζάλ, λέει πως ο τάφος του Κικέρωνα ήταν σε ένα μοναστήρι που λεγόταν Annuntiata.  Ήταν ενάμισι μίλι από το Κάστρο, δίπλα στο λόφο και κοντά στην πόλη. Μας λέει ακόμα πως τους νεκρούς οι Έλληνες και οι Λατίνοι τους θάβανε στις εκκλησίες αλλά δεν επιτρέπανε στους Άγγλους να θαφτούν εκεί και γι αυτό αγοράζανε ένα κομμάτι σε κάποιο περιβόλι για την ταφή. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Ευαγγελίστρια/Annuntiata και η Παναγία των Χαρίτων/Santa Maria delle Grazie ταυτίζονται. Μάλλον το ένα ήταν το όνομα της εκκλησίας και το άλλο του διπλανού μοναστηριού. Το ότι δεν βρέθηκε ο τάφος εκεί όταν τον έψαξαν, αιώνες αργότερα, δεν σημαίνει ότι δεν ήταν εκεί, δεν έκαναν και ανασκαφή.

Για το μνημείο στο Λαγανά δεν μπορώ να βοηθήσω αλλά για τη θέση της Santa Maria delle Grazie μπορώ. Βλέπεις το μοναστήρι στην Αγγλοκρατία ήταν στρατώνας. Το αναφέρει ο Ντίνος Κονόμος στον Καστρόλοφο και Αιγιαλό, σελίδα 134. Σε αυτή τη διεύθυνση http://collections.rmg.co.uk/collections/objects/540946.html θα βρεις ένα χάρτη του Βρετανικού Ναυτικού από το 1844. Είναι φτιαγμένος από ένα εξαιρετικό επαγγελματία του είδους, τον Ιρλανδό Henry Moriarty. Πληροφορίες για την ποιότητα της δουλειάς του μπορείς να βρεις στα σχόλια του κειμένου για τον Εξηνταβελόνη που έγραψα στις 19 Ιουνίου. Πιστεύω λοιπόν ότι ο χάρτης είναι ακριβέστατος. Στο χάρτη έχει σημειώσει τους στρατώνες αυτούς με τη λέξη barrack. Α, η ειρωνεία της Ιστορίας! Τον τάφο ενός ανθρώπου, ο οποίος είναι γνωστό πως έκλεβε πτώματα από τις κρεμάλες, τον υποδεικνύει ένας χάρτης που επίσης υποδεικνύει τον τόπο που βρίσκονταν στημένες οι κρεμάλες στη Ζάκυνθο! Επειδή η μεγέθυνση που σου επιτρέπει το μουσείο να πετύχεις δεν είναι ικανοποιητική σου στέλνω ένα τμήμα του χάρτη σε πολύ μεγαλύτερη. Έχω σημειώσει το στρατώνα με Χ. Το άλλο Χ είναι η εκκλησία των Αγίων Πάντων, δίπλα στην οποία γράφει cathedral, και ήταν, αν δεν κάνω λάθος εκεί που είναι σήμερα ο ΟΤΕ. Ίσως κάποιος παλιότερος που γνώριζε την προσεισμική Ζάκυνθο να με διορθώσει στο συγκεκριμένο.

Πιστεύω λοιπόν ότι, αν ενδιαφέρεται κανείς, ένας καλός τοπογράφος μπορεί να πει με ικανοποιητική ακρίβεια που στεκόταν η Παναγία των Χαρίτων. Εγώ, με το μάτι, τη βγάζω περίπου 0,27 του ναυτικού μιλίου (500 μέτρα) από τον ΟΤΕ, προς βορράν και με ελάχιστη απόκλιση από τον άξονα του γεωγραφικού βορρά. Μιας και δεν έχω τη δυνατότητα ούτε μια βόλτα να κάνω προς τα εκεί, με τη φαντασία μου τη βγάζω να πέφτει λίγο πιο πέρα από το Καραμπίνειο, δίπλα στο δρόμο, και βασικά μέσα στον ΕΟΤ. Μπορεί να πέφτω πολύ έξω, ένας μηχανικός όμως επί τόπου δεν μπορεί να πέσει έξω. Ίσως κάποιος να ενδιαφερθεί και να μπει κάποτε μια επιγραφή, τι λιγότερο μπορεί να περιμένει κανείς;

Και μιας και είπα επιγραφή, δεν θα ήταν καλό να μαζευτεί μια παρέα από παλιούς, όσο υπάρχουνε ακόμη και το επιτρέπει η υγεία τους, να κάνουν μερικές βόλτες και να επισημάνουν όσα θυμούνται από την προσεισμική Ζάκυνθο, πχ σε αυτό το σημείο ήταν η τάδε εκκλησία, εδώ το καφενείο του Πωστονλένε κλπ; Ο καιρός δεν περιμένει κανέναν. Ας γινόταν αυτό τώρα και, όταν με το καλό πλουτίσει ο Δήμος, βάζει και τίποτα καλαίσθητα πινακίδια.

Για οτιδήποτε διευκρινήσεις πάνω σε αυτά, ή για οτιδήποτε περνάει από το χέρι μου, είμαι στη διάθεση σου. Σε παρακαλώ μη διστάσεις καθόλου.

Με φιλικούς χαιρετισμούς

Παύλος