Εικόνες του 1893

Η μεγάλη συμφορά του 1953 επισκίασε όλες τις προηγούμενες. Όμως εξήντα χρόνια νωρίτερα ένας άλλος σεισμός είχε προκαλέσει τεράστιες καταστροφές και η είδηση είχε κάνει το γύρο του κόσμου. 6,7 Richter, 23 νεκροί, και χιλιάδες άστεγοι στην καρδιά του χειμώνα. Είχε χτυπήσει τα χαράματα, στις 31 Ιανουαρίου.

Ο ζωγράφος Charles W Wyllie είχε τους προηγούμενους μήνες απεικονίσει στα σχέδια του μια Ζάκυνθο ειδυλλιακή.



Του έμελλε να απεικονίσει και μια Ζάκυνθο κατεστραμμένη, στο γνωστό πρωτοσέλιδο της Illustrated London News που μπήκε στην αρχή της ανάρτησης. Σε εσωτερική σελίδα μια φωτογραφία με καταυλισμό σεισμοπλήκτων.



Παρακάτω η σχετική σελίδα Ιταλικού περιοδικού.



Παρηγοριά για όσους δεν πρόλαβαν, τις εικόνες του σεισμού μπορείτε να τις βρείτε εδώ.

Η νύφη του Τζάντε

Το ξέρετε ότι την εποχή του ρομαντισμού γράφτηκε ένα διήγημα, μια τραγική ερωτική ιστορία, που εκτυλίσσεται στη Ζακυνθινή ύπαιθρο; Ο τίτλος του είναι The bride of Zante και πρωτοεκδόθηκε το 1829, ένα από τα τρία διηγήματα του πρώτου τόμου του έργου Romances of real life. Πρόκειται για τη φανταστική αφήγηση ενός Άγγλου περιηγητή στα τελευταία χρόνια της Βενετοκρατίας*, που δίνεται σε 74 σελίδες μικρού σχήματος.

Είναι η ιστορία της Ζαφρύνης, πανέμορφης και αφοσιωμένης κόρης του Ζαβού, ενός ελεύθερου χωρικού από κάποιο από τα νότια χωριά της ρίζας του Βραχιώνα – μαντεύω – ίσως τη Λιθακιά. Η Ζαφρύνη αγαπάει τον Αλέξιο, που είναι φτωχός αλλά νέος, τολμηρός, υπερήφανος, πατριώτης, και ανταποδίδει τα αισθήματα της – πως θα μπορούσε άλλωστε να μην το κάνει. Ο ανώνυμος περιηγητής, που μένει στη βίλλα ενός εμπόρου στο Ακρωτήρι, τους παρατηρεί στο μεγάλο πανηγύρι των Αγίων Πάντων. Ο Ζαβός βρίσκεται ήδη μπλεγμένος στα δίχτυα του κόντε Lengrazio, ενός Βενετού που συνδυάζει την οικονομική ισχύ με τη δολιότητα, και που θέλει, πάση δυνάμει, να του πάρει τις σταφίδες που έχει στον κάμπο.  

Ο περιηγητής, επιστρέφοντας από μια Αυγουστιάτικη βόλτα στη Λίμνη του Κεριού, γνωρίζεται με τη Ζαφρύνη, με την επίσης όμορφη αλλά χωλή ξαδέλφη της Αυγουστίνα (Agostna), και με το γέρο-Ζαβό. Μαθαίνει τα βάσανα τους, και πως η Ζαφρύνη είχε στο μεταξύ εξορίσει τον Αλέξιο για ένα ολόκληρο χρόνο. Βλέπετε ο Αλέξιος δεν έχανε ευκαιρία να βρίσει τον κόντε, γιατί όσο τον αντιπαθούσε προσωπικά άλλο τόσο δεν χώνευε τους εκμεταλλευτές και καταπιεστές Βενετούς συνολικά. Επειδή το αρχοντολόι είχε το συνήθειο, και τον τρόπο, να ξεπαστρεύει όποιον δυστροπούσε, η Ζαφρύνη είχε φοβηθεί μήπως γίνει κάποιο κακό και του είχε ζητήσει να μπαρκάρει. Αυτός ο αθεόφοβος όμως, αντί να βρει κανένα εμπορικό, είχε ενωθεί με τα τσούρμα του κουρσάρου Lambro Canzani (Λάμπρου Κατσώνη).

Σύμβολο της αγάπης τους και σινιάλο ορατό από το πέλαγος ήταν δύο πανύψηλοι, δίδυμοι  φοίνικες δίπλα στο σπίτι της Ζαφρύνης. Αν κοβόταν ο ένας τότε ο Αλέξιος θα ήξερε, πριν πατήσει πόδι στη στεριά, πως κάποια συμφορά είχε συμβεί – και η συμφορά ήταν πολύ πιο κοντά από όσο υποψιαζόταν ο νεαρός κουρσάρος. Τη λύση θα δώσει καταλυτικά – στη Ζάκυνθο ζούσαν  – ένας σεισμός.

Δεν πρόκειται βέβαια να σας δώσω περίληψη ολόκληρης της ιστορίας καταστρέφοντας την ευχαρίστηση όσων θέλουν και μπορούν να τη διαβάσουν. Το βιβλίο υπήρχε κάποτε στο διαδίκτυο αλλά δεν μπορώ να το βρω πλέον. Το έχω όμως σε ψηφιακή μορφή (PDF 13.378 KB) και αν κάποιος ενδιαφέρεται ας επικοινωνήσει. Βάζω εδώ μόνο δύο σελίδες, δειγματοληπτικά, για να δώσω μια γεύση της γλώσσας και του ύφους της διήγησης.

Συγγραφέας ήταν η Catherine Grace Frances Gore, αν και είχε εκδοθεί ανώνυμα. Η Gore ήταν δημοφιλής και πολυγραφότατη. Το πρώτο της έργο εκδόθηκε λίγο μετά το γάμο της με το λοχαγό Charles Arthur Gore το 1823. Με τα έργα που ακολούθησαν την έκδοση της ‘Νύφης του Τζάντε’ άρχισε να συγκαταλέγεται στον κύκλο των συγγραφέων του ‘ασημένιου πιρουνιού’ (silver fork).

Παρόλο που μεγάλο μέρος του έγγαμου βίου της το πέρασε εκτός Μεγάλης Βρετανίας δεν βρήκα κανένα βιογραφικό στοιχείο που να δείχνει ότι επισκέφθηκε τη Ζάκυνθο. Οι περιγραφές της είναι γενικά ακριβείς αλλά όχι λεπτομερείς, και, νομίζω, το πιθανότερο είναι πως δεν είχε ιδίαν αντίληψη της φυσικής ομορφιάς που εκθειάζει στο διήγημα. Το να βρει πληροφορίες και περιγραφές δεν θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο για μια μορφωμένη και εύπορη γυναίκα που φαίνεται πως γνώριζε Γαλλικά και Ιταλικά. Το ερώτημα είναι γιατί διάλεξε τη Ζάκυνθο. Υποθέτω επειδή ήταν Ελληνικό νησί – η Ελλάδα βρισκόταν στην επικαιρότητα εκείνη τη δεκαετία λόγω της επανάστασης – υπό Βρετανική όμως ‘προστασία’. Θεωρούνταν αρκούντως εξωτική και ταυτόχρονα το όνομα της ήταν γνωστό στο πλατύ κοινό λόγω των Zante currants, της σταφίδας.

Θα έχετε καταλάβει πως είμαι από εκείνους τους ανθρώπους που στενοχωριούνται όταν απομεινάρια αλλοτινών καιρών, ιδιαίτερα αυτά που έχουν σχέση με την πατρίδα τους, μένουν αναξιοποίητα, ή ακόμα χειρότερα εγκαταλείπονται στην ανελέητη φθορά του χρόνου, της φύσης, και των κάθε λογής βανδάλων. Δυστυχώς το παρωχημένο ύφος και το θέμα αυτού του διηγήματος δεν δικαιολογούν την επανέκδοση του – τουλάχιστον όχι στη χώρα που πρωτοεκδόθηκε. Στη Ζάκυνθο θα μπορούσε πιθανόν να έχει καλύτερη τύχη αλλά οι Ζακυνθινοί σαν αναγνωστικό κοινό δεν μπορούν, λόγω γλώσσας, να αποτελέσουν τον κύριο στόχο. Εκτός βέβαια αν μεταφραστεί ή διασκευαστεί από κάποιον – σαν θεατρικό έργο ας πούμε.

Δεν ξέρεις όμως ποτέ, ίσως κάποιος Ζακυνθινός εκδότης θεωρήσει πως, σε βάθος χρόνου, με τόσους Βρετανούς τουρίστες που επισκέπτονται το νησί, και αρκετούς που είναι μόνιμοι κάτοικοι, μια επανέκδοση θα είχε επιχειρηματικά πλεονεκτήματα. Σαν επένδυση δεν θα ήταν μεγάλη. Συγγραφικά δικαιώματα δεν υπάρχουν και το κείμενο δεν είναι πολύ παραπάνω από 10.000 λέξεις. Μαζί με κάποια ιστορικά στοιχεία, και μερικές εικόνες, το πολύ να βγει ένα βιβλιαράκι 40 σελίδων.

------------------------------------------------------------  

*  Το όνομα του προνοητή/πρεβεδούρου στην ιστορία αυτή είναι Michaeli, κάτι που παραπέμπει στην περίοδο 1701 – 1703, αλλά μην ψάχνετε ιστορική ακρίβεια, διήγημα είναι.

Ο πεθερός του Κάλβου

Ενημέρωση 30 Νοεμβρίου 2012

 

Ο Κύπριος λογοτέχνης και μελετητής του Κάλβου Λεύκιος Ζαφειρίου είχε την καλοσύνη να με πληροφορήσει για κάποιο εύρημα του που ανατρέπει την ταύτιση της πρώτης συζύγου του ποιητή με την θυγατέρα του χειρούργου Honoratus Leigh Thomas. Κατά συνέπεια η ανάρτηση αυτή δεν έχει πλέον λόγο ύπαρξης.

 

Το μακρύ χέρι του βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου του 8ου

Ένα χρόνο πριν τη σύλληψη του Θωμά Μπούα από τους ανθρώπους του βασιλιά της Γαλλίας Φραγκίσλου Α΄, ένας άλλος Μπούας παραλίγο να πληρώσει με τη ζωή του τα πάρε-δώσε του με ανθρώπους του βασιλιά της Αγγλίας. Μπορεί σε κείνη την ανάρτηση να επιτίμησα το ήθος του Φραγκίσκου αλλά ο Ερρίκος Η΄ ήταν ακόμη χειρότερος. Αρκεί να θυμίσω ότι αποκεφάλισε δύο από τις έξι συζύγους του, και υπέγραψε τις θανατικές καταδίκες δύο αγίων της Καθολικής Εκκλησίας, των Sir Thomas More και John Fisher, και μιας μάρτυρος, της κόμισσας Margaret Pole. Από αυτούς ο Thomas More ήταν πρώην συνεργάτης του και η Margaret Pole συγγενής του. Φρόντισε μάλιστα να ξεκληρίσει σχεδόν την οικογένεια της.

Στα τρία τελευταία χρόνια της βασιλείας του βρήκε αντάξιο του πράκτορα στην Ευρώπη στο πρόσωπο του συνταγματάρχη Ludovico Da l’Armi, ενός τυχοδιώκτη από τη Μπολόνια. Νέος, από αρχοντική οικογένεια –  γιός πλούσιου εμπόρου και ανιψιός καρδιναλίου – κομψευόμενος, φιλόδοξος, και χωρίς ηθικούς φραγμούς, ο Da l’Armi έμεινε στην ιστορία σαν ο διασημότερος βασιλικός τραμπούκος του 16^ου αιώνα. Το 1541 δούλευε για το βασιλιά της Γαλλίας, έτσι τουλάχιστον πιστευόταν, οργανώνοντας εξέγερση στη Σιένα εναντίων των Ισπανών. Τον υποψιάστηκαν, το έσκασε, συνελήφθη στη Φλωρεντία των Μεδίκων, και κατάφερε να γλυτώσει το τομάρι του καρφώνοντας και παίρνοντας χάρη.

Στις αρχές του 1545 ο Ludovico Da l’Armi εμφανίστηκε στη Βενετία στρατολογώντας μισθοφόρους για λογαριασμό του Ερρίκου Η΄. Στην αρχή οι Βενετοί έκαναν τα στραβά μάτια. Οι Γάλλοι, λεγόταν,  είχαν στείλει μια ντουζίνα πράκτορες να τον δολοφονήσουν. Ο ίδιος εργοδοτούσε ένα μικρό στρατό από μπράβους. Ανάμεσα τους και κάμποσοι μεγαλοτραμπούκοι που έφεραν τον τίτλο του κόμη, του μαρκήσιου, ή του ιππότη. Η Ρώμη – της οποίας υπήκοος ήταν ο Da l’Armi και όπου ήταν καταζητούμενος για φόνο – πίεσε έντονα τη Βενετία να απελάσει τον άνθρωπο του σχισματικού εχθρού της Αγίας Έδρας και συμμάχου των Διαμαρτυρομένων Ερρίκου. Ο πάπας υποστήριζε πως ο Ερρίκος του είχε αναθέσει τη δολοφονία του καρδιναλίου Pole. Το Συμβούλιο των Δέκα, μη θέλοντας να διαταράξει τις σχέσεις με την Αγγλία, περιορίστηκε να θυμίσει στο Da l’Armi πως η στρατολογία μισθοφόρων για ξένο στρατό ήταν παράνομη και να του κάνει συστάσεις να διάγει ήσυχο βίο.

Ιταλός μπράβος του 16^ου αιώνα

Το βράδυ της 7^ης Αυγούστου 1545 μία νυκτερινή αστυνομική περίπολος στη Βενετία εντόπισε μια ομάδα από περίπου δέκα ενόπλους. Τους ζήτησαν να αποκαλύψουν την ταυτότητα τους και να παραδώσουν τα όπλα τους. Αυτοί τράβηξαν σπαθιά και ακολούθησε συμπλοκή στην οποία τραυματίστηκε ένας αστυνομικός. Στο τέλος οι ένοπλοι υποχώρησαν και κλειδαμπαρώθηκαν στο σπίτι του Da l’Armi. Την επόμενη μέρα εκδόθηκε ένταλμα να κυκλωθεί το σπίτι και να συλληφθούν όσοι είχαν καταφύγει εκεί. Επίσης ζητούσε από το Da l’Armi, αν ήταν εκεί, να παρουσιαστεί στο Συμβούλιο. Στο σπίτι βρέθηκαν εφτά άτομα, ανάμεσα τους και ένας ιερέας, αλλά κανείς από αυτούς που είχαν πάρει μέρος στη συμπλοκή.

Την επόμενη μέρα ο Da l’Armi παρουσιάστηκε αυτοπροσώπως και δήλωσε πως είχε μεν πάρει μέρος στη συμπλοκή, αλλά είχε γίνει παρεξήγηση, και μέσα στο σκοτάδι είχε περάσει τους αστυνομικούς για κάποιους από τους πολλούς εχθρούς του. Μην τολμώντας να δυσαρεστήσουν τον Ερρίκο του επέτρεψαν να αποχωρήσει.

Μόλις τρεις μέρες αργότερα έφτασε στο Συμβούλιο η είδηση από τη Βενετική πόλη Τρεβίζο πως το βράδυ τρία άτομα είχαν επιτεθεί στον κόμη Curio Bua, γιό του περίφημου Μερκούριου Μπούα. Δύο από αυτούς του είχαν πιάσει κουβέντα, κοντά στο σπίτι του, και ο τρίτος τον μαχαίρωσε τρεις ή τέσσερες φορές. Κατόπιν, δύο από αυτούς ξέφυγαν μετά από καταρρίχηση των τειχών της πόλης σε σημείο όπου είχαν κρύψει άλογα, ο άλλος όμως πιάστηκε και ομολόγησε. Κατονόμασε το Ludovico Da l’Armi σαν τον άνθρωπο για λογαριασμό του οποίου είχε γίνει η επίθεση. Οργισμένο το Συμβούλιο εξέδωσε ένταλμα αυθημερόν, διατάζοντας τη σύλληψη και ανάκριση, με βασανιστήρια αν χρειαζόταν, του Da l’Armi και άλλων δεκατριών, οι οποίοι θεωρούνταν ένοχοι της συμπλοκής στη Βενετία και της επίθεσης στο Τρεβίζο.

Ο Da l’Armi βέβαια το είχε σκάσει και, καθοδόν προς την Αγγλία, χτύπησε νυχτιάτικα την πόρτα του Βενετού πρέσβη στην αυλή του αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄, στις Βρυξέλλες, για να δικαιολογηθεί και να μετριάσει τις εντυπώσεις. Για τον Curio Bua είπε ότι πρόθεση των ανθρώπων του ήταν μόνο να του προξενήσουν μιαν ουλή, να τον σημαδέψουν. ‘Σε κάποιον που, ενώ είχε πάρει χρήματα για να υπηρετήσει ένα Βασιλιά δεν πήγε, άξιζε πολύ μεγαλύτερη τιμωρία, όπως θα παραδεχόταν ο Δόγης, ο οποίος είναι και αυτός ηγεμόνας,’ δικαιολόγησε την πράξη του στον πρεσβευτή Bernardo Navagero. Όσον αφορά το σκοπό της επίθεσης φαίνεται ότι ψευδόταν, αφού ο Curio δέχτηκε τρία ή τέσσερα χτυπήματα – πιθανότατα από κάποιο εγχειρίδιο – και σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις Βενετικά έγγραφα μιλούν για απόπειρα φόνου. Έλεγε άραγε αλήθεια για το κίνητρο της απόπειρας; Είχε ο Curio πληρωθεί για να πολεμήσει για τον Ερρίκο και αρνήθηκε;

Δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστέψουμε τις διαβεβαιώσεις ενός ανθρώπου σαν τον Da l’Armi. Για να παραφράσω τα λόγια του Άγγλου πρέσβη στη Βενετία – του ίδιου Edmund (ή Sigismund) Harvel που πληροφόρησε τον Ερρίκο για τη σύλληψη του Θωμά Μπούα από τους Γάλλους – ‘τίποτα σίγουρο δεν μπορεί να μαθευτεί από αυτόν’. Ο Curio δεν μπορεί να ήταν παραπάνω από 20 χρονών τότε. Ήταν γιός της Elisabetta Balbi που ο Μερκούριος Μπούας είχε παντρευτεί το 1525. Η πρώτη του γυναίκα, η Αικατερίνη Μπόχαλη, η οποία είχε γεννήσει μόνο ένα γιό, το Φλάβιο, είχε πεθάνει το 1524.

Αν ο Curio διέθετε πολεμική εμπειρία, αυτή θα ήταν ελάχιστη, και δεν θα την είχε αποκτήσει κοντά στον πατέρα του. Η μακρόχρονη σταδιοδρομία του Μερκούριου στα πεδία των μαχών είχε ουσιαστικά τερματιστεί όταν ο Curio ήταν έξι ή εφτά χρονών. Μια πολύ καλή περίληψη της σταδιοδρομίας του μπορείτε να δείτε σε αυτή την Ιταλική ιστοσελίδα. Μετά το 1532 δεν φαίνεται να είχε συμμετάσχει σε καμία μάχη. Βρισκόταν τότε στην έκτη δεκαετία της ζωής του και έπασχε από την εξαιρετικά επώδυνη κατάρα των πλουσίων, την ποδάγρα. Γνωρίζουμε μάλιστα πως το 1533 δεν μπόρεσε να παραστεί σε γκιόστρα στο Τρεβίζο, όπου ήταν μόνιμα εγκατεστημένος, λόγω της ποδάγρας. Έχουμε ξαναπεί πως ο Μερκούριος αγαπούσε ιδιαίτερα τις γκιόστρες. Έπαιρνε μέρος προσωπικά, το ίδιο και κάποιοι από τους Στρατιώτες του, όπως στη γκιόστρα του Τρεβίζο το 1518. Υποστηρίζεται ότι σε αυτό τον πίνακα του Lotto, φτιαγμένο γύρω στα 1535, ο Μερκούριος ακουμπάει στον τοίχο και το τραπέζι λόγω του άλγους του ποδιού του.

Ο Μερκούριος μάλλον πέθανε το 1542, αν και μόνο ενδείξεις υπάρχουν γι αυτό, και ο νεαρότατος Curio κληρονόμησε το βαρύτατο όνομα, τους τίτλους ευγενείας, και, πιθανότατα, την ηγεσία του λόχου των ελαφρών ιππέων. Ίσως είχε πράγματι συμφωνήσει, με μεγάλη επιπολαιότητα, να πολεμήσει για τον Ερρίκο και είχε αθετήσει την υπόσχεση του. Εξ ίσου πιθανό, αν όχι πιθανότερο, είναι να είχε αντιδράσει στις προσπάθειες του Da l’Armi να στρατολογήσει κάποιους από τους δικούς του Στρατιώτες. Οπωσδήποτε δεν υπολόγισε σωστά το πόσο επικίνδυνος άνθρωπος ήταν ο Da l’Armi.  Ήταν πολύ τυχερός που επιβίωσε της απόπειρας.

Ότι και να πίστευαν οι Βενετοί, ή ο πάπας, ο Ερρίκος Η΄ εμπιστευόταν τον Ludovico. Πίεσε το Βενετό πρεσβευτή στο Λονδίνο και έγραψε αυτοπροσώπως στη Σινιορία στο τέλος Σεπτεμβρίου, ζητώντας πεντάχρονη αμνηστία με δικαίωμα ασφαλούς διαμονής στη Βενετία για τον Da l’Armi. Αρχικά οι Βενετοί ήταν άκαμπτοι αλλά στις 9 Δεκεμβρίου ενέδωσαν. Ψέλλισαν και κάποιες δικαιολογίες ότι για την καθυστέρηση έφταιγε ο θάνατος του Δόγη και η εκλογή νέου. Είναι χαρακτηριστικές οι οδηγίες που έδωσαν στον πρεσβευτή τους στη Ρώμη. Του είπαν να μην αναφερθεί στο ζήτημα, αν όμως του ζητηθούν εξηγήσεις να πει ότι την αμνηστία την επιθυμούσε διακαώς ο βασιλιάς της Αγγλίας και δεν μπορούσαν να αρνηθούν, γιατί είχαν πάντα καλές σχέσεις, και στην Αγγλία μένουν πολλοί υπήκοοι τους με μεγάλες επενδύσεις.

Ο Da l’Armi επανήλθε θριαμβευτικά στη Βενετία τον επόμενο χρόνο, το 1546, και από εκεί διέτρεχε τη βόρειο Ιταλία στρατολογώντας, συνωμοτώντας, διαδίδοντας φήμες, και προσπαθώντας να στήσει αμφίβολες συμμαχίες. Δεν μπορούσε όμως να μείνει μακριά από καθαρά εγκληματικές ενέργειες για πολύ. Στις 3 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου εκδόθηκε στη Βενετία ένταλμα σύλληψης ενός τραπεζίτη, του Ser Mafio Bernardo, για αποκάλυψη κρατικών μυστικών και διαπραγματεύσεις με τη Γαλλία. Λιγότερο από δύο βδομάδες αργότερα ο Mafio Bernardo βρέθηκε δολοφονημένος έξω από τη Ραβέννα. Σχεδόν αμέσως προέκυψαν στοιχεία ανάμιξης του Da l’Armi. Αρνήθηκε τις κατηγορίες και, παρά το ότι νέα στοιχεία έδειχναν ότι ένα γράμμα που είχε δώσει στους δολοφόνους είχε χρησιμοποιηθεί για να παρασύρει το θύμα στον τόπο της δολοφονίας, τον άφησαν πάλι να φύγει.

Καινούργιες μαρτυρίες διέλυσαν οποιαδήποτε αμφιβολία για την ενοχή του πράκτορα. Ο Mafio Bernardo πρέπει να γνώριζε πράγματα που ο συνταγματάρχης του Ερρίκου δεν ήθελε να αποκαλυφτούν. Ο Da l’Armi, καταζητούμενος πάλι στη Βενετία, βρέθηκε στο Μιλάνο στις αρχές Φεβρουαρίου. Η τύχη του όμως τον είχε εγκαταλείψει. Ο Ερρίκος Η΄είχε πεθάνει στις 28 Ιανουαρίου και το Λονδίνο δεν ενδιαφερόταν πλέον για την προστασία του. Οι κατάσκοποι τον ακολουθούσαν. Ήταν Καρναβάλια και δεν άντεξε στον πειρασμό να πάει στη γκιόστρα. Παρά το ότι ήταν μασκοφορεμένος τα εξεζητημένα και φανταχτερά ρούχα του τον έκαναν εύκολα αναγνωρίσιμο. Ακόμη και εμείς γνωρίζουμε πως ακριβώς ντυνόταν αφού ο Bonifazio τον έχει απαθανατίσει στη ‘Σφαγή των νηπίων’. Τον βλέπουμε στα δεξιά να παρακολουθεί τη σφαγή απαθής, φορώντας κόκκινο σκούφο από Ανατολίτικο μετάξι με άσπρο φτερό, πορφυρό επενδύτη από βελούδο με κρεμάμενα μανίκια, και βράκα.

Ο Ludovico Da l’Armi συνελήφθη και φυλακίστηκε στο κάστρο. Με τη σύμφωνη γνώμη του αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄, υπό την προστασία του οποίου βρισκόταν το Μιλάνο, εκδόθηκε στη Βενετία τον Απρίλιο. Διακόσιοι καβαλάρηδες με αυστηρές εντολές αποτέλεσαν τη συνοδεία του αλυσοδεμένου δολοφόνου. Μετά από δεκαπενθήμερη βασανιστική ανάκριση αποκεφαλίστηκε πάνω σε μια ψηλή εξέδρα, ανάμεσα στις δύο κολώνες στην Piazzetta di San Marco.

-----------------------------------------------------------

Για τη συγγραφή του κειμένου χρησιμοποιήθηκαν:

Eric Harrison, Henry the Eighth’s Gangster: The Affair of Ludovico Da l’Armi, The Journal of Modern History, τόμος 15^ος, Δεκ. 1943.

John Addington Symonds, Renaissance in Italy: The Catholic Reaction, Μέρος 1^ο, Κεφάλαιο 6^ο, New York 1887.

V. Arrighi, Dizionario Biografico degli Italiani, DALL'ARMI, Ludovico.

Calendar of State Papers Relating to English Affairs in the Archives of Venice.

Maria Luisa Ricciardi, Lorenzo Lotto. Il Gentiluomo della Galleria Borghese, Artibus et Historiae, τόμος 10^ος, No. 19 (1989).