Απεικονίσεις Στρατιωτών – μέρος Α΄

Η παραπάνω εικόνα είναι τμήμα τοιχογραφίας στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου της Πάδουας, έργο του Filippo Da Verona, φτιαγμένο το 1510. Απεικονίζει μια πολιορκία της Πάδουας το 13^ο αιώνα αλλά οι πολιορκητές είναι ντυμένοι και οπλισμένοι όπως οι σύγχρονοι με το ζωγράφο στρατοί. Ανάμεσα τους διάφοροι ‘εξωτικοί’. Στη μέση της εικόνας, ένας Στρατιώτης με κόκκινο μακρυμάνικο επενδύτη και μαύρο καπέλο συνομιλεί με ένα γενίτσαρο που φοράει στο κεφάλι του το χαρακτηριστικό ‘μανίκι του Χατζή-Μπεκτάς’ σε κόκκινο χρώμα. Άλλοι Στρατιώτες, πανομοιότυπα ντυμένοι, απεικονίζονται πιο πέρα έφιπποι και φέροντας λόγχες με σημαιάκια.

Οι Στρατιώτες έχουν ήδη αναφερθεί σε κάμποσες αναρτήσεις και αυτό θα γίνει και σε μελλοντικές. Γι αυτό μάζεψα όσες απεικονίσεις σύγχρονων τους καλλιτεχνών βρήκα εδώ κι εκεί, σε μια προσπάθεια ξαναζωντανέματος τους στη φαντασία όποιου ενδιαφέρεται για το θέμα. Επιπλέον δίνουν μια ιδέα για το πως έμοιαζαν εκείνοι οι ‘πρώτοι’ Ζακυνθινοί, αυτοί που εγκαταστάθηκαν στη Ζάκυνθο μετά τη μεγάλη καταστροφή του 1479. Θα πρέπει εδώ να παρατηρήσουμε ότι οι Στρατιώτες  δεν διέφεραν ουσιαστικά από τους  Έλληνες του 15^ου αιώνα που είδαμε σε προηγούμενη ανάρτηση. Η μόνη διαφορά φαίνεται να είναι ότι το καπέλο των Στρατιωτών ήταν ψηλότερο. Είχε αλλάξει άραγε η μόδα ή μήπως υπήρχε κάποιος λόγος για αυτό; Μια πιθανή εξήγηση θα δοθεί στο Β΄ μέρος.

Σε αυτή τη λεπτομέρεια μιας Ολλανδικής ‘Προσκύνησης των Μάγων’ του πρώτου μισού του 16^ου αιώνα, από το Μουσείο Fitzwilliam στο Cambridge, βλέπουμε ένα Στρατιώτη στο ρόλο Μάγου. Το μαύρο καπέλο του είναι στολισμένο με φτερό.

Εδώ, σε μια λεπτομέρεια απεικόνισης της μάχης του Fornovo (λέγεται και του Taro) το 1495 ενός ανώνυμου καλλιτέχνη που πιστεύεται ότι τη φιλοτέχνησε γύρω στα 1500, γενειοφόροι Στρατιώτες με ψηλά καπέλα και κυρτές σπάθες μάχονται εναντίον των Γάλλων. Στη συγκεκριμένη μάχη οι Στρατιώτες κατηγορήθηκαν ότι με την απειθαρχία τους και την αγάπη τους για το πλιάτσικο συμπεριφέρθηκαν σαν την αγελάδα που κλώτσησε τον κουβά με το γάλα. Για να πούμε όμως και του στραβού το δίκιο το πλιάτσικο το ξεκίνησαν οι Ιταλοί, ενώ ορισμένοι Γάλλοι ήταν τόσο πειθαρχικοί που λεηλάτησαν και κατάστρεψαν ... τις δικές τους άμαξες*!

Σκηνές τώρα από μια παρόμοια απεικόνιση, μάλλον της ίδιας περίπου εποχής, επίσης ανωνύμου, που αναπαριστά το ίδιο επεισόδιο.

Λεηλασία των υπαρχόντων του Γάλλου βασιλιά Καρόλου Η΄

Στρατιώτες οπλισμένοι με λόγχες

Εδώ με κυρτή σπάθη

Και στα δύο έργα οι Στρατιώτες πολεμούν εναντίον βαριά θωρακισμένων με την τελευταία λέξη της πολεμικής τεχνολογίας Γάλλων, έχοντας σαν μόνη προστασία μια ελαφρή ασπίδα και αυτό που φαίνεται σαν ένας ‘εφαπλωματοποιημένος’ επενδύτης.  Ή μήπως τα φαινόμενα απατούν; Περισσότερα στην επόμενη ανάρτηση.

Λεπτομέρεια άλλης μάχης εδώ, του Marignano το 1515, στην οποία οι Στρατιώτες ήταν σύμμαχοι των Γάλλων. Έφιπποι Στρατιώτες επιτίθενται εναντίον φάλαγγας Ελβετών, των θεωρούμενων ως το καλύτερο πεζικό της εποχής. Η επέμβαση τους ήταν καθοριστική για την έκβαση της μάχης. Παρακάτω ολόκληρο το σχέδιο – νομίζω αξίζει να το βάλουμε γιατί είναι μια εξαιρετικά πρώιμη έκφραση αντιπολεμικής τέχνης (αριστερό κλικ στην εικόνα για μεγέθυνση).

Είναι του Ελβετού Urs Graff, που, μισθοφόρος και ο ίδιος κατά περιόδους, πρέπει να γνώριζε τους Στρατιώτες. Παρακάτω ένα άλλο έργο του, η ‘Στρατολογία’ του 1521.

Η σκηνή σε ένα καπηλειό της Ελβετίας, όπου ένας σκυθρωπός Στρατιώτης, με τον επενδύτη του ριγμένο στον ώμο, συζητάει με ένα καθολικό παπά και διάφορους μισθοφόρους ένα γύρω. Στην άκρη του τραπεζιού ο Γάλλος εργοδότης βάζει το χέρι στο ευμέγεθες πουγκί του και πίσω του ένας γελωτοποιός χαχανίζει. Το κρασί ρέει άφθονο και δίπλα τους χορεύει ο Θάνατος.

Τελειώνουμε για σήμερα με ένα Στρατιώτη που έχει την ασπίδα του ριγμένη στην πλάτη, από ένα από τα εφτά κομμάτια ταπετσαρίας, φτιαγμένης από τον Bernard van Orley γύρω στα 1530, που εξιστορεί τη μάχη της Παβίας το 1525.

---------------------------------------------------------------------------------------------- 

* The Memoirs of Philip de Commines, Lord of Argenton: Containing the Histories of Louis XI and Chales VIII, Kings of France, and of Charles the Bold, Duke of Burgundy, μετ. του Anrew R. Scoble, τόμος 2, εκδ. 1856, σελ. 216.