Zacintha

Φωτογραφία του Brunello Pierini

Έφυγε και ο Θανάσης Βέγγος πριν λίγες μέρες, ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει. Μιμούμαι κι εγώ, ενθυμούμενος, τον αμίμητο: Καλοί μου άαανθρωποι ... ξέρετε από ... χόρτα; Ραδίκια ... αντίδια ... μήπως μαζεύετε βολβούς; Εγώ βρ’ ασ’ τα. Δηλαδή εσύ βράσ’ τα, γιατί εγώ ούτε να τα βράσω δεν ξέρω. Αλλά και να μην ξέρετε από χόρτα σίγουρα ξέρετε από αγριολούλουδα. Ειδικά αν είσαστε Ζακυνθινοί. Το νησί είναι ένας πλωτός λουλουδότοπος αυτή την εποχή.

Αυτό, στη φωτογραφία, το έχετε δει; Το έχετε προσέξει; Ξέρετε ότι η επιστημονική του ονομασία είναι Crepis Zacintha  και ότι πήρε το όνομα του από τη Ζάκυνθο; Θα μου πείτε, σιγά μη δεν είχε δώσει το όνομα του σε ένα τουλάχιστον λουλούδι το Άνθος της Ανατολής. Ναι αλλά στη Ζάκυνθο πως το λένε; Ποιά είναι η τοπική του ονομασία; Αν γνωρίζετε σας παρακαλώ πολύ να μας το πείτε. Και καλό θα ήταν να βοηθήσετε να αναδειχτεί. Αν έχει φυτρώσει κοντά στο σπίτι σας ποτίστε το, κάντε του χώρο, φωτογραφίστε το, ζωγραφίστε το, δείξτε το στους επισκέπτες του νησιού. Είναι, έτσι κι αλλιώς, άλλο ένα σύμβολο του τόπου μας.

Η ιστορία της ονομασίας του αστερόσχημου αγριολούλουδου είναι – όπως όλες οι ιστορίες που διαβάζετε εδώ – παμπάλαια.  Ίσως ξεκίνησε τότε που οι  Άγγλοι έρχονταν ακόμα στη Ζάκυνθο για να αγοράσουν σταφίδα και όχι για να σταφιδιάσουν τη φάτσα τους στο μεσημεριάτικο ήλιο. Αναφέρεται, μάλλον για πρώτη φορά, σε αυτό το βιβλίο του Philip Miller, αρχικηπουρού του Βοτανικού Κήπου του Chelsea, που μου υπέδειξε η Μαρία Σ.

Αυτή είναι η 4η έκδοση, του 1754, η πρώτη ήταν το 1731. Αυτή την έκδοση βρήκα όμως και αυτή σας παρουσιάζω. Παρακάτω το κείμενο.

Δεν έχω μεταφράσει ποτέ κείμενο σχετικό με τη Βοτανική και ούτε τώρα θα το επιχειρήσω. Δίνω λοιπόν μια περίληψη. Αφού κάνει μια περιγραφή του φυτού – συγγενή του ραδικιού – λέει ότι φυτρώνει σε αφθονία στη νήσο Zant, από όπου πήρε και το όνομα του. Το 18^ο αιώνα (και νωρίτερα) οι Βρετανοί πολλές φορές αναφέρονταν στη Ζάκυνθο σαν Zant και όχι Zante. Λέει ακόμη ότι φυτρώνει και σε άλλες θερμές χώρες – εννοώντας τη νότια Ευρώπη – αλλά στην Αγγλία βρίσκεται μόνο στους κήπους ανθρώπων που ασχολούνται με τη Βοτανική γιατί δεν είναι ούτε ιδιαίτερα όμορφο ούτε έχει κάποια γνωστή χρήση. Κάθε καλοκαίρι, αφού ωριμάσουν οι σπόροι, το φυτό ξεραίνεται. Την άνοιξη βγαίνουν καινούργια φυτά. Οι σπόροι πρέπει να μείνουν στο χώμα τουλάχιστον ένα χειμώνα πριν φυτρώσουν. Τα κίτρινα άνθη εμφανίζονται τον Ιούνιο και οι σπόροι ωριμάζουν τον Αύγουστο ή το Σεπτέμβριο, αυτό όμως ίσως γίνεται στις συνθήκες της Αγγλίας, στη Ζάκυνθο μπορεί να γίνεται νωρίτερα. Τα φυτά δεν χρειάζονται καμία φροντίδα εκτός από τον καθαρισμό του εδάφους από ζιζάνια ολόγυρα τους.

Hippolyte Coste - Flore descriptive et illustrée de la France, de la Corse et des contrées limitrophes, 1901-1906

Ενημέρωση 10/05/2011

Ο Παναγιώτης μου έστειλε ένα ωραιότατο σχέδιο του τέλους του 18ου αιώνα από το μνημειώδες έργο του John Sibthorp 'Flora Graeca' που εκδόθηκε το 19ο.