Κυριακή 26 Φεβρουαρίου 2012

Ο τάφος του Ανδρέα Βεζάλ


Όποιος έπαιξε ποτέ ποδόσφαιρο μπορεί να με καταλάβει. Φαντάσου να περνάς από ένα γήπεδο και να παίζει η ομάδα του χωριού σου. Δεν θα θες να μπεις μέσα και να παίξεις αν μπορείς; Και αν δεν μπορείς να παίξεις, δεν θα σταθείς να παρακολουθήσεις και, αν δεν πηγαίνει καλά ο αγώνας, να τα βάλεις με το διαιτητή, τον προπονητή, τους παίχτες, τη διοίκηση, την τύχη, ή οτιδήποτε άλλο πιστεύεις ότι φταίει; Πόσο μάλλον όταν το χωριό σου δεν παίζει αυτή τη φορά με το Βαρθολομιό αλλά κόντρα σε ένα από τα Κάτου Χωριά, και πιο συγκεκριμένα το Βέλγιο. Όχι πως οι Βέλγοι παίζουνε καμιά μεγάλη μπάλα – σκορποχώρι είναι, δεν βρίσκονται, ούτε μιλιούνται μεταξύ τους, και οι μισοί είναι πέρα βρέχει. Έλα όμως που η ομάδα μας μπήκε στο γήπεδο τρακαρισμένη και βρεθήκαμε να χάνουμε 1 – 0 με αυτογκόλ μετά από σύγχυση στην άμυνα σε στημένη φάση ...  Σου ’ρχεται να φας το καπέλο σου! Θες να φωνάξεις στον προπονητή να στήσει την ομάδα διαφορετικά, να αλλάξει τακτική – πάντα, όποιος είναι έξω απ’ το χορό πολλά τραγούδια ξέρει. Η εικόνα του φωνασκούντος εξωφυλαρούχα δεν συνάδει όμως με την αντίληψη μου περί προσωπικής αξιοπρέπειας και έτσι αποφάσισα να κάτσω στα αυγά μου.
Αυτά ώσπου σε μια απαντητική επιστολή στο Φίλιππο Συνετό της εφημερίδας Ερμής εξέθεσα την άποψη μου για το που είναι θαμμένος ο Βεζάλ. Για όσους δεν έχουν ακούσει για το Βεζάλ να πω ότι είναι ο πατέρας της σύγχρονης ανατομίας, ο άνθρωπος που έφερε τα πάνω κάτω στην ιατρική παρά τις αντιδράσεις του επιστημονικού κατεστημένου της εποχής του, ενός κατεστημένου που στηριζόταν ακόμα στις διδαχές των αρχαίων Ελλήνων και ιδιαίτερα του Γαληνού. Ήταν Φλαμανδός, γεννημένος στις Βρυξέλλες, και το πραγματικό του όνομα ήταν Andries van Wesel, αν και είναι περισσότερο γνωστός με τη Λατινική εκδοχή του ονόματος του σαν Andreas Vesalius. Διδάχτηκε και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Πάδουας και ήταν για χρόνια χειρούργος στην Αυλή του Αψβούργου αυτοκράτορα Κάρολου Ε΄ – o οποίος του παραχώρησε τον τίτλο του κόμη και γενναία σύνταξη – και του γιού του Φίλιππου Β΄ της Ισπανίας. Το 1564 έκανε ένα προσκύνημα στους Αγίους Τόπους. Στο γυρισμό, μετά από ένα δύσκολο ταξίδι, το πλοίο του έφτασε στη Ζάκυνθο και εκεί ξεψύχησε, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, σε ηλικία 50 χρονών.
Πιστεύεται ότι στη Ζάκυνθο αποβιβάστηκε σε ένα σημείο του κόλπου του Λαγανά, και κατά μία άποψη πέθανε και θάφτηκε εκεί. Κατά μία άλλη ο τάφος του βρισκόταν στην παλιά καθολική εκκλησία της Santa Maria delle Grazie στην πόλη. Τη δεκαετία του 1950 μπήκε μια αναθηματική πλάκα στην παραλία του Λαγανά – τότε που σε ολόκληρα χιλιόμετρα υπέροχης αμμουδιάς υπήρχαν μόνο δύο-τρία ‘κέντρα διασκεδάσεως’ – και έμεινε εκεί παραμελημένη ανάμεσα στις αχιβάδες και τις χελωνοφωλιές, να θυμίζει στους λουόμενους και τους περιπατητές την υποτιθέμενη τελευταία κατοικία του μεγάλου ανατόμου.  
Πέρασαν τα χρόνια και ο Λαγανάς συμπεριελήφθη στους πιο κακόφημους τουριστικούς προορισμούς της Μεσογείου, μαζί με τα Μάλια, το Φαληράκι και τον Κάβο. Σταμάτησαν να γεννάνε σε εκείνο το σημείο οι χελώνες, ούτε αχιβάδες δεν βρίσκεις πια εύκολα, σε λίγο θα σταματήσουν να περνάνε από πάνω και τα χελιδόνια. Κάποια χειμωνιάτικη νύχτα εξαφανίστηκε και η επιγραφή. Λέγεται πως πετάχτηκε γιατί εμπόδιζε την επέκταση παρακείμενης τουριστικής επιχείρησης. Ω φιλτάτη πατρίς, ω θαυμασία νήσος, Ζάκυνθε, συ μου έδωκας την πνοήν κι εγώ σε φτύνω στα μούτρα – κλασσική περίπτωση! Αν ο σερβιτόρος αυτού του blog όμως πίστευε πως εκεί βρισκόταν θαμμένος ο μεγάλος Βέλγος, τότε θα θεωρούσε ακόμη πιθανότερο να είχε πάρει την πλάκα ο ίδιος ο Βεζάλ για να πάει να αναπαυθεί εν ειρήνη οπουδήποτε αλλού.
Αυτό είπα στον Φίλιππο Συνετό όταν με ρώτησε, ότι δεν είχε θαφτεί στο Λαγανά ο θεμελιωτής της σύγχρονης ανατομίας, και αυτός είχε την καλοσύνη να με ενημερώσει ότι μου έκανε την τιμή να δημοσιεύσει την Παρασκευή 17 Φεβρουαρίου το μεγαλύτερο μέρος της απάντησης μου. Με αυτή τη ‘μποσία’ βρέθηκα, εκών άκων, στον αγωνιστικό χώρο. Για να ενημερώσω λοιπόν όσους άνοιξαν μόλις τώρα την τηλεόραση τους – ναι, μέχρι και η ΕΡΤ αναμεταδίδει στιγμιότυπα – το 2014 συμπληρώνονται 500 χρόνια από τη γέννηση του Βεζάλ και 450 από το θάνατο του. Σε κάτι τέτοιες επετείους, κάθε 50 ή 100 χρόνια, θυμούνται οι Κατωχωρίτες το διάσημο συμπατριώτη τους και διοργανώνουν με αυτή την αφορμή κάποιο πανηγύρι. Στείλανε λοιπόν μια ομάδα στο Τζάντε, σφύριγμα του διαιτητή, έναρξη του αγώνα.
Έκανε κάποιος μια πολύ βαθειά σέντρα, δεν ξέρω από ποιά ομάδα, αυτό το στιγμιότυπο το έχασα κι εγώ, ήγουν, εκτός από μουσικές εκδηλώσεις, να γίνει και ένα πανευρωπαϊκό ιατρικό συνέδριο στη Ζάκυνθο προς τιμήν του Βεζάλ. Δεκτή με ενθουσιασμό από όλους η πρόταση αλλά δεν πρόλαβαν να τρίψουν τα χέρια τους τρις οι ξενοδόχοι και οι Βέλγοι ανακάλυψαν πως η πλάκα του Λαγανά είχε γίνει άφαντη. Θέλουμε τον τάφο, είπαν, πως θα κάνουμε εκδηλώσεις χωρίς τάφο. Οι δικοί μας, αντί να αντιτάξουν την περιώνυμη νεοελληνική αναισθησία και να πουν ‘Τι να τον κάνετε τον τάφο ρε παιδιά, ιατρικό συνέδριο είπαμε να κάνουμε, όχι τρισάγιο’, πληγώθηκαν στο φιλότιμο. Έχουμε λοιπόν το μοναδικό στον αιώνα μας φαινόμενο να έχουν ξαμοληθεί ψάχνοντας οι σύνδικοι, η σκόλα των μέντικων, η μανίφικα κομμουνιτά του Πισινόντα, το τσέρνιδο τώρα τελευταία, και πολλοί άλλοι. Εγώ θα συνιστούσα ψυχραιμία στη ομάδα επειδή:
Α) Ο τάφος του Βεζάλ δεν είναι στο Λαγανά. Ήταν στον περίβολο της Santa Maria delle Grazie και έχει καταστραφεί ή θαφτεί από μπάζα σεισμών αιώνες τώρα. Αν θέλουν οι Βέλγοι να προσπαθήσουμε να τον βρούμε θα πρέπει να πληρώσουν, γιατί θα χρειαστεί να ανασκάψουμε μεθοδικά κάνα δύο οικοδομικά τετράγωνα. Η εκκλησία, και το παρακείμενο μοναστήρι, ήταν κοντά στην Αγία Τριάδα. Το μοναστήρι, που αργότερα έγινε νοσοκομείο και μετά στρατώνας, ήταν πάνω στο κύμα, η εκκλησία λίγο πιο μέσα. Επειδή δεν γνωρίζουμε που ακριβώς ήταν ο τάφος σε σχέση με αυτά τα κτίρια θα πρέπει να ψαχτεί όλη η περιοχή, η οποία είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος οικοδομημένη. Αν τυχόν δεν μας πιστεύουν δεν πειράζει. Ας πιστέψουν το συντοπίτη τους, το Johannes Schwallart, πιο γνωστό σαν Giovanni Zuallardo, που πέρασε από τη Ζάκυνθο το 1586, το ίδιο κάνει.
Β) Οι Βέλγοι δεν καίγονται και πολύ, ούτε για τον τάφο του Βεζάλ ούτε για τις τελευταίες του ώρες. Δεν νομίζω πως γίνομαι άδικος. Αν πραγματικά πίστευαν πως ο τάφος ήταν στο Λαγανά γιατί δεν έψαξαν να τον βρούν τόσα χρόνια; Γιατί εγκατέλειψαν την περιοχή στην ανύπαρκτη φροντίδα της μικρούλας και αναρχοκυματοειδώς αναπτυσσόμενης Ζακύνθου; Και αν δεν ήταν σίγουροι γιατί δεν φρόντισαν να σιγουρευτούν; Πόσο ανέλυσαν και αξιολόγησαν τις υπάρχουσες πληροφορίες για να δουν αν μπορούν να κατασταλάξουν στο τι έγινε εκείνο το φθινόπωρο του 1564; Αφήστε να σας πω εγώ – καθόλου! Δεν θα σας πω τώρα που το στηρίζω αυτό, μην το περιμένετε σε αυτή την ανάρτηση, θα σας προϊδεάσω όμως. Αν υποθέσουμε πως ένας υγιής γνωστός σας πέθαινε στην Ανταρκτική, δεν θα αναρωτιόσαστε μήπως πέθανε από το κρύο, ειδικά αν υπήρχε μάρτυρας που υποστήριζε ότι είχε παρουσιάσει φαινόμενα υποθερμίας; Ή μήπως θα δεχόσαστε μια άλλη μαρτυρία, ότι τον έφαγε πολική αρκούδα, τη στιγμή που είναι γνωστό πως αυτά τα ζώα δεν διαβιούν στην Ανταρκτική;
Γ) Αν οι Βέλγοι είχαν κάνει το καθήκον τους, αν είχαν δείξει ενδιαφέρον, δεν θα εξαφανιζόταν η πλάκα. Θα είχε διαμορφωθεί και ο χώρος και ... και ... και ... Φυσικά θα βοηθούσαν και οι Ζακυνθινοί αντί να προτιμούν να ξεχνάνε το Βεζάλ και την ιστορία του. Εννοώ πως τα μισά σχεδόν βιβλία και άρθρα που αναφέρουν το θάνατο του Βεζάλ λένε πως οι Ζακυνθινοί τον άφησαν να πεθάνει από την πείνα! Τα πιο πολλά από τα υπόλοιπα αποφεύγουν να πάρουν θέση. Ο θάνατος του Βεζάλ, διαχρονικά, μόνο διαφήμιση δεν ήταν για το νησί.
Δ) Εμείς τώρα καιγόμαστε. Γενιές ολόκληρες δεν δίναμε σημασία στην άδικη ρετσινιά που μας κόλλησε ένας ψευταράς χρυσοχόος, γιατί γνωρίζαμε στο είναι μας πως, ότι ελαττώματα κι αν έχουν από παλιά οι κάτοικοι του νησιού μας, άρρωστο άνθρωπο να πεθάνει από την πείνα δεν θα αφήνανε. Τώρα όμως νιώθουμε ενοχή και ντρεπόμαστε γιατί η αλήθεια είναι πως αφήσαμε και χάθηκε η ρημάδα η πλάκα. Γι αυτό και προσπαθούμε, και η προσπάθεια ανταμείβεται. Μπορεί το Βέλγιο να είναι τρανό κεφαλοχώρι στην καρδιά της Φραγκιάς και η Ζάκυνθος μια κουτσουλιά τόπος στα ανοιχτά του Κατάκολου, όμως θα τους πούμε όχι μόνο που θάφτηκε ο Βεζάλ αλλά και πως πέθανε – και τα ακριβή αίτια θανάτου από πάνω! Με αυτή την προοπτική το ιστολόγιο σχεδιάζει μια άσκηση ανατομίας, ανατομίας πληροφοριών, που καθυστερεί λίγο λόγω έλλειψης κάποιων ‘χειρουργικών εργαλείων’. Βρίσκονται όμως υπό παραγγελία, κάνετε λίγο υπομονή και θα την κάνουμε τη μπαλιά. Ελπίζω μόνο να υπάρχει σε κείνη την επιτροπή που σκαρώνει ο Δήμος και ένας ντετόρος μέντικος με καλό κεφάλι, γιατί για να σκοράρουμε πρέπει να είμαστε καλοί στο ψηλό παιχνίδι. Ότι και να γίνει πάντως πρέπει στο τέλος να τους κεράσουμε τους Βέλγους. Αναγκάσανε την ομάδα μας να παίξει και αυτό είναι μεγάλη υπόθεση.
Όσο να στρώσουμε τη μπάλα για να γίνει καλή η ψηλοκρεμαστή πάσα μπροστά σε κενή εστία – κάτι λεπτομέρειες μείνανε, μην ανησυχείτε – όποιος θέλει μπορεί να διαβάσει πιο κάτω το τμήμα της επιστολής που δημοσίευσε ο Ερμής.
***
Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες βρέθηκε στη Ζάκυνθο και άφησε την τελευταία του πνοή ο Βεζάλ είναι πολύ δύσκολο να προσδιοριστούν, γιατί όλες οι αναφορές που υπάρχουν είναι πολύ μεταγενέστερες και αλληλοσυγκρουόμενες. Ποικίλουν, από το ότι ο Βεζάλ εγκαταλείφθηκε από το πλοίο του επειδή είχε πανούκλα και φοβήθηκαν τη μετάδοση της, στο ότι ναυάγησε το πλοίο και πνίγηκε, και μέχρι ότι ήταν τελείως καλά όταν αποβιβάστηκε και κάτι έπαθε στη Ζάκυνθο. Υπάρχουν όμως δύο πολύ αξιόλογες μαρτυρίες περιηγητών για τον τάφο του όταν ο θάνατος του ήταν ακόμα σχετικά πρόσφατος. Και οι δύο λένε ότι βρισκόταν στην Παναγία των Χαρίτων.
 Ο πρώτος που αναφέρει τον τάφο είναι ο Γερμανός Christoph Furer von Haimendorff (1541-1610), ο οποίος πέρασε από το νησί το 1565, μόλις ένα χρόνο μετά το θάνατο του Βεζάλ. Το βιβλίο εκδόθηκε πολύ αργότερα, το 1620, και λέγεται Itinerarium Aegypti, Arabiae, Palaestinae, Syriae, aliarumque regionum orientalium, αλλά το ταξίδι έγινε στα έτη 1565 – 66. Δεν αναφέρεται στις συνθήκες του θανάτου του, και είναι κρίμα γιατί πιθανόν να είχε πληροφορίες από πρώτο χέρι, μας λέει όμως στη σελίδα 2 πως ήταν στη μονή Mariae de Gratia, και προφανώς τον είδε, γιατί δίνει και την επιγραφή: ANDREAE VESALII BRUXELLENSIS TUMULUS, QUI OBIIT ANNO DOMINI M. D. LXIV. ID. OCTOBRIS, CUMEX HIEROSOLYMA REDIISSET, Anno Aetatis suae LVIII. H Mariae de Gratia δεν μπορεί να είναι άλλη από τη Santa Maria delle Grazie, και σωστά αναφέρεται σε μονή γιατί ακριβώς δίπλα στην εκκλησία υπήρχε μοναστήρι. Η ηλικία του Βεζάλ στην επιγραφή δεν ήταν σωστή, μάλλον ήταν 50 χρονών και όχι 58, αλλά μην ξεχνάμε ότι η επιγραφή μπήκε από ανθρώπους που δεν τον γνώριζαν καλά, ή που δεν τον γνώριζαν καθόλου. Επισυνάπτω τη σχετική σελίδα όπως και τις άλλες που αναφέρω.
Η δεύτερη μαρτυρία, το 1586, είναι του Giovanni Zuallardo, ενός περιηγητή που θεωρείται ιδιαίτερα έγκυρος, και που ακόμα και το σχετικά απροσδόκητο που είπε για το δουλεμπόριο στη Ζάκυνθο έχει επιβεβαιωθεί από τον Pedro Teixeira – ίσως το έχεις δει στα Παμπάλαια. Επιπλέον ο Zuallardo δεν ήταν απλώς Βέλγος όπως ο Βεζάλ, ήταν και αυτός Φλαμανδός, παρά το Ιταλοποιημένο όνομα του. Νομίζω είναι λογικό να πιστέψουμε πως έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον τάφο του διάσημου συμπατριώτη του. Το βιβλίο του λέγεται Il devotissimo Viaggio Di Gierusalemme. Στη σελίδα 85 λέει πως οι Τσοκαροφόροι Φραγκισκανοί αδελφοί έχουν ένα μοναστηράκι που το λένε Annuntiata (Ευαγγελίστρια), όπου λειτουργούνται οι Καθολικοί, και θάβουνε του νεκρούς τους, όπως και τους ξένους (ταξιδιώτες), και εκεί είναι θαμμένος ο φημισμένος γιατρός και ανατόμος Andrea Vesalio. Δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι η Ευαγγελίστρια είναι η Παναγία των Χαρίτων, γιατί αναφέρει ότι εκεί είναι και ο τάφος του Κικέρωνα.
Για τον τάφο του Κικέρωνα δίνει πολλές πληροφορίες ο Άγγλος John Locke στο σύντομο έργο The voyage of Master John Locke to Jerusalem. Ο Locke ήταν στη Ζάκυνθο πριν το Βεζάλ, το 1553, και λέει πως ο τάφος του Κικέρωνα ήταν σε ένα μοναστήρι με μόνο δύο μοναχούς, που λεγόταν Sancta Maria de la Croce. Δεν τα πήγαιναν από τότε καλά με τις ξένες γλώσσες οι Άγγλοι και μπέρδεψε το Grazie με το Croce, γιατί μοιάζουνε ηχητικά. Στον Άγιο Ηλία της Μπόχαλης υπήρχε μόνο ένας μοναχός μας λέει. Μαζί με αυτήν του Κάστρου δίνει τρεις μόνο Καθολικές εκκλησίες που λειτουργούνταν. Όταν ο Zuallardo έγραφε, τριάντα χρόνια αργότερα, ότι εκτός από την Annuntiata όλες οι άλλες εκκλησίες ήταν Ορθόδοξες μπορεί να μην είχε άδικο. Με τη λειψανδρία που μάστιζε την Καθολική Εκκλησία στη Ζάκυνθο θα ήταν εξαιρετικά απίθανο να υπήρχε Καθολικό μοναστήρι εν λειτουργία, απομονωμένο πάνω στην παραλία του Λαγανά. Θα κουρσευόταν κάθε λίγο και λιγάκι.
Ένας άλλος Άγγλος, ο George Sandys, στο  A relation of a journey begun anno domini 1610, χωρίς να αναφέρει το Βεζάλ, λέει πως ο τάφος του Κικέρωνα ήταν σε ένα μοναστήρι που λεγόταν Annuntiata.  Ήταν ενάμισι μίλι από το Κάστρο, δίπλα στο λόφο και κοντά στην πόλη. Μας λέει ακόμα πως τους νεκρούς οι Έλληνες και οι Λατίνοι τους θάβανε στις εκκλησίες αλλά δεν επιτρέπανε στους Άγγλους να θαφτούν εκεί και γι αυτό αγοράζανε ένα κομμάτι σε κάποιο περιβόλι για την ταφή. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Ευαγγελίστρια/Annuntiata και η Παναγία των Χαρίτων/Santa Maria delle Grazie ταυτίζονται. Μάλλον το ένα ήταν το όνομα της εκκλησίας και το άλλο του διπλανού μοναστηριού. Το ότι δεν βρέθηκε ο τάφος εκεί όταν τον έψαξαν, αιώνες αργότερα, δεν σημαίνει ότι δεν ήταν εκεί, δεν έκαναν και ανασκαφή.
Για το μνημείο στο Λαγανά δεν μπορώ να βοηθήσω αλλά για τη θέση της Santa Maria delle Grazie μπορώ. Βλέπεις το μοναστήρι στην Αγγλοκρατία ήταν στρατώνας. Το αναφέρει ο Ντίνος Κονόμος στον Καστρόλοφο και Αιγιαλό, σελίδα 134. Σε αυτή τη διεύθυνση http://collections.rmg.co.uk/collections/objects/540946.html θα βρεις ένα χάρτη του Βρετανικού Ναυτικού από το 1844. Είναι φτιαγμένος από ένα εξαιρετικό επαγγελματία του είδους, τον Ιρλανδό Henry Moriarty. Πληροφορίες για την ποιότητα της δουλειάς του μπορείς να βρεις στα σχόλια του κειμένου για τον Εξηνταβελόνη που έγραψα στις 19 Ιουνίου. Πιστεύω λοιπόν ότι ο χάρτης είναι ακριβέστατος. Στο χάρτη έχει σημειώσει τους στρατώνες αυτούς με τη λέξη barrack. Α, η ειρωνεία της Ιστορίας! Τον τάφο ενός ανθρώπου, ο οποίος είναι γνωστό πως έκλεβε πτώματα από τις κρεμάλες, τον υποδεικνύει ένας χάρτης που επίσης υποδεικνύει τον τόπο που βρίσκονταν στημένες οι κρεμάλες στη Ζάκυνθο! Επειδή η μεγέθυνση που σου επιτρέπει το μουσείο να πετύχεις δεν είναι ικανοποιητική σου στέλνω ένα τμήμα του χάρτη σε πολύ μεγαλύτερη. Έχω σημειώσει το στρατώνα με Χ. Το άλλο Χ είναι η εκκλησία των Αγίων Πάντων, δίπλα στην οποία γράφει cathedral, και ήταν, αν δεν κάνω λάθος εκεί που είναι σήμερα ο ΟΤΕ. Ίσως κάποιος παλιότερος που γνώριζε την προσεισμική Ζάκυνθο να με διορθώσει στο συγκεκριμένο.
Πιστεύω λοιπόν ότι, αν ενδιαφέρεται κανείς, ένας καλός τοπογράφος μπορεί να πει με ικανοποιητική ακρίβεια που στεκόταν η Παναγία των Χαρίτων. Εγώ, με το μάτι, τη βγάζω περίπου 0,27 του ναυτικού μιλίου (500 μέτρα) από τον ΟΤΕ, προς βορράν και με ελάχιστη απόκλιση από τον άξονα του γεωγραφικού βορρά. Μιας και δεν έχω τη δυνατότητα ούτε μια βόλτα να κάνω προς τα εκεί, με τη φαντασία μου τη βγάζω να πέφτει λίγο πιο πέρα από το Καραμπίνειο, δίπλα στο δρόμο, και βασικά μέσα στον ΕΟΤ. Μπορεί να πέφτω πολύ έξω, ένας μηχανικός όμως επί τόπου δεν μπορεί να πέσει έξω. Ίσως κάποιος να ενδιαφερθεί και να μπει κάποτε μια επιγραφή, τι λιγότερο μπορεί να περιμένει κανείς;
Και μιας και είπα επιγραφή, δεν θα ήταν καλό να μαζευτεί μια παρέα από παλιούς, όσο υπάρχουνε ακόμη και το επιτρέπει η υγεία τους, να κάνουν μερικές βόλτες και να επισημάνουν όσα θυμούνται από την προσεισμική Ζάκυνθο, πχ σε αυτό το σημείο ήταν η τάδε εκκλησία, εδώ το καφενείο του Πωστονλένε κλπ; Ο καιρός δεν περιμένει κανέναν. Ας γινόταν αυτό τώρα και, όταν με το καλό πλουτίσει ο Δήμος, βάζει και τίποτα καλαίσθητα πινακίδια.
Για οτιδήποτε διευκρινήσεις πάνω σε αυτά, ή για οτιδήποτε περνάει από το χέρι μου, είμαι στη διάθεση σου. Σε παρακαλώ μη διστάσεις καθόλου.
Με φιλικούς χαιρετισμούς
Παύλος

30 σχόλια:

  1. Απο το στομα σου και ... στου θεου το αυτι... να μαζευτουνε οι εναπομειναντες προσεισμικοι να ξαναβρουν οτι θυμουνται γιατι ... την εχουμε χασει την προσεισμικη Ζακυνθο.
    Πηνελοπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η Santa Maria πριν εξαφανιστεί μετους σεισμούς του '53δεν ήταν παραλιακή. Μέχρι τη θάλασσα, μεσολαβούσαν δυο παράλληλοι δρόμοι,Μία πλατεία και το προσεισμικό νοσοκομείο το οποίο ήταν παραλιακό. Η Εκκλησία βρισκόταν δυτικά (στο δεύτερο παράλληλο δρόμο από το σημερινό Α' Δημ. Σχολείο) και το μοναστήρι (ερειπωμένο)στην ίδια γραμμή, νοτιώτερα της εκκλησίας, δυτικά δηλαδή του κινηματογράφου LUX. Ανδρέας Στ.

      Διαγραφή
    2. Μπορεί να έχεις δίκιο Ανδρέα, αν και από ότι ακούω οι δρόμοι οι σημερινοί δεν βρίσκονται στη θέση ακριβώς των παλιών. Αν πάντως έχεις δίκιο τότε είχε δίκιο και ένας πολύ στενός μου συγγενής - ας είναι η ανάπαυση του ειρηνική - που έλεγε πως το σπίτι που έχτισε μετά τους σεισμούς ήταν πάνω στα ερείπια της καθολικής εκκλησίας.

      Διαγραφή
  2. Καλησπέρα!
    Βλέπω το μυστήριο των τελευταίων ημερών έχει πέσει στα κατάλληλα χέρια!! όλοι ψάχνουν τον τάφο του Βέζαλ!! το Μέγα μυστήριο, ενώ o Κονόμος (για να μην πάμε πολύ μακριά) το λέει καθαρά στο «Εκκλησίες και Μοναστήρια» σελίδα 173. «Στην εκκλησία / μοναστήρι Santa Maria delle Grazie υπήρχε ο τάφος του πατέρα της ανατομίας Α. Βεζάλ…»
    Αλλά θέλω να κάνω λίγο (επιτρέψτε μου) τον δικηγόρο του διαβόλου και υποστηρίξω τις όχι και άλλες απόψεις…
    Στην ίδια εκκλησία υπήρχε και ο τάφος με την τέφρα του Κικέρωνα!! Κανείς δεν έχει επιβεβαιώσει ότι η τέφρα του Κικέρωνα βρισκόταν σε αυτή την εκκλησία.
    Ο Κονόμος στο παραπάνω βιβλίο λέει ότι είχαν ταφεί και άλλοι μεγάλοι άνδρες εκτός του Βεζάλ και Κικέρωνα…
    1)Μήπως οι μοναχοί του εν λόγο μοναστηρίου θέλοντας να δώσουν κύρος και αίγλη στο μοναστίρη τους κατασκέυαζαν τέτοιου είδους φήμες?
    Στο βιβλίο του Νικ. Α. Βαρβιάνη «ΑΝΔΡΕΑΣ ΒΕΖΑΛ ο πατήρ της ανατομίας και η Ζάκυνθος (Αθήνα 1961) στη σελ 23 λέει:
    Κάτωθεν της επιγραφής (αυτής που αναφέρεις και εσύ) ταύτης ετέθη εις την λατινικήν επίσης και το εξής επίγραμμα με την υπογραφήν Justus Rycquius Gandensis :
    (Σε μετάφραση)
    Του Βεζαλίου την κόνιν και τα σεβαστά δια την ανθρωπότητα οστά
    Όποιος εις το απόμερο αντικρίζει νησί
    Στην άγρια ακρογιαλιά της δασώδους Ζακύνθου…..κτλ κτλ
    2) Αν ήταν θαμμένος στον αιγιαλό, θα έλεγε ¨άγρια ακρογιαλιά¨ ??
    Επίσης ο Βαρβιάνης στο ίδιο βιβλίο λέει ότι κατά τον Απρίλιο του 1952 μετά από επίπονες έρευνες στο αρχειοφυλάκειο ζακύνθου μαζί με τον διευθυντή του Λ Ζώη, στο Ιστορικό αρχείο της καθολικής επισκοπής και στην δημόσια βιβλιοθήκη και μαζί με τον Ακαδημαϊκό καθηγητή Σπ. Δοντά ανακοίνωσαν με πλήρη βιβλιογραφία στην ακαδημία Αθηνών και με σαφή στοιχεία καθόριζαν ότι ο Βεζάλ πέθανε στην ακτή του Λαγανά και ετάφη στην μονή των Φραγκισκανών «Οι Άγιοι Θεόδωροι», γνωστη περιοχή και σαν «Καλογεράτα». (σου στέλνω φότο από το σχετικό βιβλιο)
    Το ίδιο λεεί και ο Ζώης στο Λεξικό του σελ 84.
    3) Γιατί να μην πιστέψουμε αυτούς? Δεν είναι λές αξιόπιστες οι πηγές τους? Αναρωτιέμαι ποια είναι τα στοιχεία που ανακοίνωσαν τότε στην ακαδημία Αθηνών…
    4) Κάποιος που βρίσκεται στο Λαγανά, μετά από ναυάγιο ή οχι, πεθαμένος ή ζωντανός, μπορούσε άνετα να πάει στην πόλη χωρίς όλοι ή άλλοι να φοβούνται τυχόν εξάπλωση πανούκλας?
    Η έρευνα συνεχίζεται….

    Παναγιώτης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εδώ ειναι η ανακοίνωση του Βαρβιάνη στην ακαδημία αθηνών το 1952
    http://sykoutris.academyofathens.gr/assets/getpps.aspx?id=13498&aa=820920&w=&i=1

    Παναγιώτης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πηνελόπη, τον ξέρω τον καημό σου. Μη σεκλετίζεσαι, δεν τα χάσαμε όλα ακόμα. Καλά το είπα το τούρκικο;

    Παναγιώτη, ευχαριστώ πάρα πολύ για το σύνδεσμο, δεν το εύρισκα και προσπαθούσα να καταλάβω τα επιχειρήματα του από το Sarton (που επίσης μου έστειλες αλλά τον είχα βρει). Μου βάζεις πολλά ερωτήματα και αν σου απαντήσω τώρα τι θα πούμε στην επόμενη ανάρτηση για το Βεζάλ. Ένα πράγμα θα σου πω, δεν βασίζομαι σε ποιητική αδεία άγριες ακρογιαλιές χέρι-χέρι με το nemorosa. Η λύση του μυστηρίου απαιτεί συγκροτημένη/συνολική απάντηση: αίτιο θανάτου - τρόπος - τόπος - σημείο ταφής. Έχω γίνει και μαθητευόμενος ιατροδικαστής τελευταία αλλά υπάρχει απάντηση και θα τη δώσουμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ο Ζωης στο λεξικο γραφει οτι ο Βεζάλ πέθανε στον Λαγανα και δινει ως βιβλιογραφια τον Βαρβιανη, δεν παίρνει θεση - τουλαχιστον συμφωνα με την δικη μου αναγνωση - για το που βρισκεται ο τάφος.
    Περαν τουτου, στην μελέτη του για την πόλη της Ζακύνθου, Μούσσαι, 27 / 11/ 1927, Αρ. 810 - 11, τοποθετει τον τάφο στην Παναγία των Χαρίτων. Αντιγράφω από την σ. 2:
    "Παρά την κυριακήν οικίαν Κοριανίτη εγείρεται ο ναός της Παναγίας των Χαρίτων (S. Maria delle Grazie), άλλοτε del Loreto, ιδρυθεις επί νησίδος προ του 1517 και παραχωρηθείς τω 1520, εις την αδελφότητα του Σαντίσσιμο Σακραμέντο. Λέγεται, ότι εκειανευρέθη επιτύμβιος πλαξ μετάλατινικής επιγραφής, καλύπτουσα τα οστά ή την κόνιν του Κικέρωνος. Εν τω αυτώ ναώ λέγεται, ότι ετάφη ο μέγας ανατόμος Λ. Βασάλιος, ο φιλέλλην αρχαιολόγος Γκυς και ο ιατροφιλόσοφος Ι. Δε - Κρότσες. Πλησίον προς Δ. του ναού ηγέρθη μονή καθολικών μοναχών μεταβληθείσα εις στρατώνα, όπου νυν η διευθυνσις αστυνομίας."
    Ειναι σαφές ότι ο Κονόμος αντιγράφει από αυτό το κείμενο τις πληροφορίες του. Επίσης απο το παραπάνω κείμενο φαίνεται ότι η συγκεκριμενη εκκλησία χρησιμοποιούνταν ως τόπος ταφής των παρεπιδημούντων όπως ο Γκυς π.χ.

    Πηνελοπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Η ταφή του Πετρου Αυγουστίνου Γκυς στην Παναγία των Χαρίτων επιβεβαιώνεται από τον Σιμόπουλο στο έργο του "Ξενοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα", τόμος Β΄, σ. 230, σημ.1 στην οποία σημειώνει ότι στον τάφο βρισκόταν και επιτάφειο επίγραμμα του Αναστ. Λούντζη.
    Πηνελοπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ευχαριστώ Πηνελόπη. Ναι, η δεύτερη έκδοση του Λεξικού του Ζώη δεν είναι του Ζώη. Είχε κρατήσει σημειώσεις από πολλά πράγματα και μπήκαν στη δεύτερη έκδοση μετά το θάνατο του, είτε τα συμμεριζόταν είτε όχι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. ... και για την ιστορία :
    ''Αγγαρεία για την Εθνική, 1-1 με το Βέλγιο στο Παγκρήτιο''
    29/02/2012

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Σορ Παμπάλαιε, εύγες και πάλι εύγες. Και στο νυν και στα πάλαι, και δεν έχω αμφιβολία και στα ερχόμενα. Ντοτόρος του 'Jo, il Re', ήτουνα, του Κατολικίσσιμο Ρε Θιλίππου του Σεγούνδου, του συνονόματου του εγδότη του 'Ερμή', που τον έγλυωσε κι από του Auto da Fe τσι φλόγες (εντάξει δεν επήγε από τη φωτία, επήγε από το νερό, κατό το 'όπου του μέλει να πνιγεί, ποτές του δεν πεθαίνει', αλλά τουλάχιστον είδε το Λαγανά πριν το τσιμεντάρισμαα ...), και είθε να τον εθάφτανε οι φλάρηδες με τα ... φλούτζια από τα χελωνάκια;

    Όσο για τσι στάχτες του M. Τύλλιου 'ρεβύθη', κανένας δε μπορεί να τι είχανε μέσα εκειά τα αγγειά (urnulae), οπού εβρίκανε κατά την ανακαίνηση τση Σαντα-Μαρίας Ντελε-Γκράτζιε. Πάντως τα βρίκανε ανταμώς με πλάκα σχετική ενεπίγραφη. Και τα λέει με μινούτσιες σε δύο λέττερές του (επιστολές παναπέι) ο Αδ. Ντεσυντέριος Λινναμίνεος (Del Legname) σε ένα λίμπρο αντίκο με το τίτολο:
    "Sepulchri facies M.T. Ciceronis, paucis ante annis in Zacyntho insula reperti, & à F. Desyderio Lignamineo Patauino in lucem aediti". Venetiis: Ioan. Gryphius excudebat, 1557. Τσι έχει ανατυπώσει και ο Ρεβερεντίσσιμο ο Ρεμοντίνης στο Κομμεντάριό του που παλεύω να μεταφράσω.

    Επίσης μας λέει ο Χιώτης, πως τα αγγειά επαρτήρανε για Μουσέο Μπριτάνικο, ενώ την πλάκα την είχανε πάρει τα 'αδρεφάκια' μας οι Ρούσσοι.

    Χαιρετώ και ριβερίρω και μπουον-άννο στύλε βένετο!

    Ο και Don Basilio

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Καλώστονε το Don Basilio! Ότι ριβερέντζες και να σου κάμω λίγες είναι. Ο Ρεβερεντίσσιμο θα μας είχε κάμει ραπόρτο και για το Βεζάλ, χαρτί και καλαμάρι, μα δεν ήξερε ο καψερός που τον είχε μες τα πόδια του. Κάμε πασιέντσα κανα δύο βδομάδες αφέντη μου και θα τα πούμε ούλα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Περιμένουμε Παυλάκη και gratias ago για τα καλωσορίσματα.
    Τώρα, τι εγιόμιζε το μάτι του Remondini και τι όχι είναι μεγάλη κουβέντα.

    Διαβάζοντας καλύτερα τον ωσάνω Παναγιώτη -και σεγοντάροντας τον μπλογονοικοκύρη, μηγάρις ήτουνα 'δασωμένη', ή έστω δασώδης η Ζάκυθο, καταπώς τη θέλει το επίγραμμα, στους ιστορικούς τουλάχιστο καιρούς;

    Το οποίο επίγραμμα, γραμμένο από κάποιον που μάλλον δεν εμίλιε τη γλώσσα του Οράτιου από τους ... της μητρός μαστούς, μάλλον αναφέρεται σε εκειό το φαμόζο 'nemorossa' του Ποιητή της Αινειάδος που μεταφράζει κατά γράμμα το 'υλήεσσα' του Οδύσσειας. Έχουνε γραφτεί διάφορες αράδες για το κατά πόσο ευτό το 'δασωμένη' περιγράφει τη δικιά μας ιζολίνα.

    Αντίστοιχα και το 'άγρια ακρογιαλιά' μπορεί κάλλιστα να έχει να κάνει είτε με τον τρόπο που φέρθηκε στον καψερό τον Βεζάλ -τι να έλεγε, στα φιλόξενα ακρογιάλια, που βρήκε αποκούμπι τόσο ωραίο, που είπε να μην ξαναφύγει ποτές του, στύλε, νυν απολύοις τον δούλον σου ...

    Αλλά και verbatim να το πάρουμε, τα Ρεπάρα και μέχρι πέρα στο Σταυρωμένο και το Κρυονέρι με μαρόκους ήτουνα στρωμένα. Νερό μέχρι τα 1800 με τσου κορίτους εφέρνανε.

    Δεν σχολιάζω εκειό το 'απόμερο νησί'. Ναι ωραία, δεν ήμαστε ούτε Λόντρα, Παρίσι, Βουδαπέστη, Βιέννη, αλλά δε λες και μια σκάλα, που τα λέει μία χαρά και ο μπλογονοικοκύρης, επαιρνάγανε από κουρσάρους μέχρι αφεντάδες Βενετσιάνους με τα ... πιτσούνια τσους, 'απόμερο νησί' και να θες να σε πάρουνε κατα-γράμμα.


    Όσο για τσου Φλάρηδες(καλόγριες α δε σμπαλάρω), άμα έχεις Κικέρωνα, μηγάρις έχεις ανάγκη από έναν Φιαμένκο ντοτόρο που για να γλυτώσει να καεί, αναγκάστηκε σε ιεραποδιμία στη Τέρρα-Σάντα με μεσολάβηση - επιταγή του βασιλικού του αφεντικού; Μηγάρις είχανε τα μυαλά των Ζακυθινώνε τση εποχής του Σορ Νίκου του Μπαρμπία;

    Τώρα από τα 1500 τόσο μέχρι τα 1952 και με τσου σεισμούς, φωτίες, μετακόμησες (μέσα στο Κάστρο, από το Κάστρο στο Πισκοπάτο του Αιγιαλού) και κυρίως τση μάστιγας του σκουλικοφαομού και για τον καλύτερο αρκιβίστα με πατέντες στα λατινικά δεν θα σωζόταν υλικό που να μπορούσε να βγάλει ασφαλή συμπεράσματα.

    Και οι προμνημονευυθέντες σεβάσμιοι μεν και σεβαστοί δε, ούτε στη μία κατηγορία ανήκαν, ούτε στην άλλη. Ο Δοντάς αρχαιολόγος. Να διαβάσει επιγραφές στα λατινικά θα μπορούσε -εκτιμώ. Έγγραφα και κόντικες; Επιτρέψτε μου τον ... βήχα.

    Εκ του προχείρου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Σαν "δικηγόρος του Διαβόλου" (όπως είπα παραπάνω) μου φαίνεται την χάνω την δίκη!!Τα επιχειρήματά μου ξεφουσκώσανε!!Θα περιμένω λοιπον και εγώ την τελική απόφαση απο τον κ. Πρόεδρο!

    Παναγιώτης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Παναγιώτη, δεν το λέω για παρηγοριά αλλά μερικές υποθέσεις δεν τραβάνε. Τι να κάμει και ο δικηγόρος;

    Don Basilio, μάλλον διαφορετικά πρέπει να το δούμε το ζήτημα. Θα αφήνανε τα κοράκια, αν υποθέσουμε ότι σκέφτονταν έτσι, να θαφτεί αλλού ο κόντε ντοτόρος; Ας είχανε και τον Ιούλιο Καίσαρα εκεί. Τώρα θα μου πεις πως έγινε και τον ξεχάσανε. Ε, μάτια που δεν βλέπουνται ξεχνιούνται. Στην αρχή πάντως δεν φταίγανε οι σεισμοί, άλλο πράγμα έφταιξε και μάλιστα γρήγορα. Δεν προλάβανε να μαζέψουνε πελατεία. Και επειδή σου αρέσει να βασανίζεις το μυαλό σου πες μου τι έγινε τον καιρό που πρεβεδούρος ήτανε ο Πόλο Κονταρίνι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Μποντί Παμπάλαιε ε τούτι κουάντι.

    Τότες θαρρώ, δεν είχανε ανάγκη από 'κοράκια' - αν αναφέρεται η ερουντιτά σου τσι μπιτσιγαμώτους. Τόμου και ανάμεσα στις υποχρέωσες τση Σκόλας του Σαντίσιμο Σακραμέντο ήταν -και- η ταφή των (καθολικών, αλλά με το φτωχό μου το μυαλό δεν αποκλείω και το 'αγνώστων λοιπών στοιχείων') ξένων που μάλλον δεν θα βρέσκανε αναπαυτήριο αιώνιο σωματικώς στο Ντόμο του Κάστρου ή στά υπόλοιπα από τα δύο-τρία φραγκοκκλήσια του Νησιού (Σάντα Γκιουστίνα μέσα στο Κάστρο, χτισμένη μετά το Λέπαντο, Άη Λιας κοντά αλλά εκτός του Κάστρου, κοντά στου Σάρτζη, και Αγ. Θεόδωροι στα Καλογεράτα).

    Τώρα η δικιά μου θεωρεία για το πως εφινήρισε το τοπικό καθολικό ποίμνιο με τη μπάντα είναι οι μεικτοί γάμοι και η ιεραποστολή τση κρεβατομουρμούρας. Γιατί ωραία κατόλικος εσύ και γκρέκα στο ρίτο η κυρά σου. Το διάταγμα - νόμος (στην πραγματικότητα δύο τα σχετικά) ορίζει τα σερνικά στο ρίτο του πατέρα και τα εκ του πονηρού τση μάνας. Έλα όμως που η μάνα είναι μπιγκότα και σε φαώνεται εννιά μήνους πως θα το βαφτίσουμε το παιδί. Τι κάνεις; Να τσι βάλεις τάπα; Δε γένεται, πως θα σου ανακοινώνει τι φαητό θα φας και τα σχετικά; Να την πιαντάρεις τσι φουσκιές, επίσης, τόμου έχει στα σπλάχνα τσης τον, ας ορπίσουμε, διάδοκο. Οπότε ας πάει και το παλιάμπελο, τουλάχιστον άμα διαβάζεται το βαγγέλιο θα καταλαβαίνει το παιδί -τόμου μεγαλώσει, το μισό, ενώ αν βαφτιστεί με το προγονικό καθολικό δόγμα, δεν θα καταλαβαίνει μείτε τα τοπωνύμια, γιατί κι αυτά είναι εκλατινισμένα.

    Το μυαλό μου όντως μ' αρέσει να το βασανίζω. Μα δεν χωρεί αμφιβολία πως κοτσάρησα τσι άρμες του στην ανάρτηση του εν υπνώσει μπλόγου μου για το Λέπαντο, τόμου ο Paolo Contarini ήτανε εκτός από Πρεβεδούρος, και η ψυχή της άμυνας κατά το ασέντιο του 1570, όταν ο κακόρκιος ο Ουλουτζαλής έκαμε απόβαση στο Τζάντε και 'φωνή εν Ραμμά ηκούσθη'.

    Βέβαια, ο Κονταρίνης είχε πατήρει στο πάρσιμο της μαρτυρικής, της Κύπρου δηλ., και ήξερε από πρώτο χέρι τι είθε να επακολουθήσει, ανίσως και επαίρνανε το Κάστρο με το έμψυχο και άψυχο υλικό του αυτοί οι ... παρα-θεριστάδες (με τα φάσγανα στο χέρι) εξ Ανατολών. Δεν είναι τυχαίο ότι πολεμική ιαχή των Βενετσιάνων στο Λέπαντο ήταν το 'Bragadin, Bragadin', από τον καψερό εκειόνε Βενετσιάνο αφέντη, οπού οι μπαζιμπουζούκοι, πατώντας όρκους θρησκευτικούς και συνθήκες, τον εγδάρανε ζώντας του και του εφουσκώσανε τη δορά για ... ρεγάλο στην Ψηλή Πόρτα. Θεός σχωρές την ψυχούλα του και νάναι καλά που εβοηθήσανε κι επατήσανε οι Τούρκοι την Κύπρο. Δεν ηθέλανε τους "καταπιεστές Βενετσιάνους". Και ακόμα να βγάλουνε άκρη ...

    Αυτόν τον Π(ά)ολο το συνονόματό σου εβρήκε στο θώκο του Πρεβεδούρου και η μπατάλια του Λέπαντο (το 'κομπαντιμέντο α Κουρτζουλάρι' καταπώς την ονοματίζει ένα κόνισμα στο Ιστορικό Μουσείο) και μετά το γλοριόζο αυτό μπαρμπέρεμα τση γενειάδας του Παντισάχ, του χρωστάμε και την 'πρίμα' από τσου Περσιάνους του Αισκύλο -βέβαια σε μετάφραση ιταλιάνικη, τα λέει και ο κύριος Μαυρομούστακος σε ένα εμπεριστατωμένο άρθρο του:

    http://www.cup.gr/Downloads/PDF/spathis_eisagwgh.pdf

    Με συμπαθάς που απαντώ στο εμπεριστατωμένο κι επιστημονικό σου στύλε πρόχειρα και ... ζακυθινοχυδαϊστί, αλλά νομίζω ότι καταλαβαινόμαστε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Σ' πολλά 'τη Don Basilio για ούλες τσι απάντησες και περισσότερο για το ιντζένιο τση κρεβατομουρμούρας. Για τσου φλάρηδες λέω, που ξέρανε καλά με ποίον είχανε να κάμουνε. Και ο ίδιος να μην το μολόησε θα το μάθανε από το τσούρμο. Φαλίδος ήτουνα, έκαμε προσκύνημα με Φιαμέικα δανεικά, αλλά δεν ήτουνα όποιος κι όποιος. Δεν ήτουνα κανένας κατρεγάρης σκλάβος να τονε παρατήσουνε στο Τζάντε να φινίρει σαν το σκυλί στ' αμπέλι. Εχτός αν ήθελε ο πατρόν να τονε κρεμάσουνε στην Πιατσέτα ντι Σαν Μάρκο και να φινίρει και ευτούνος ιν γκλόρια.
    Το λοιπόν, όπως είπε και η Ετσελλέντσα σου, ήρθε ο ινφάμες ο Ουλούτζαλης και πάτησε το Τζάντε. Εφτάσανε στον Άι Λια στο Ψήλωμα. Τι λες πως εκάμανε τα κωλόπαιδα του Ουλούτζαλη, τα πειράξανε τα μνήματα ή όχι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Πρώτα απ' ούλα, καταπώς είπε κι ένας πολιτικός μοντέρνος, στο Ρωμέικο Τσελέντζας είναι μόνο ο Πρέζιντες τση Ρεπούμπλικας -μπ όχι π, δεν εννοώ το καπέλο... Ευχαριστώ για το τίτολο, αλλά τόμου κουνουπίδι βρέσκεται ολοχρονικίς, αντίστοιχα και οι κουνουπιδίες μπορεί να γενούν σπορ επίσης για ούλο το χρόνο. Βλέπεις, αφέντη, τα κομιντόρα είναι μπλιο ακριβά, που καιρός για κομιντορίες.

    Ναίσκε, τώρα το κατάλαβα που το 'πας. Ο Αιγιαλός διαγουμίστηκε απ' άκρου εις άκρον, το αυτό κι ο κάμπος, μέχρι να στείλει ο συνονόματός σου μία τριακοσαρία stradioti να πάρουνε φαλάγγι τους ως άνω ... Μπαρμπερίνους και τα συναφή. Έχει και μια ωραία υδατογραφία σχετική ο Κλόντζας στον Κόντικά του.

    Τώρα, η Sta Maria εδιαγουμίστηκε. Επείρανε κι έναν θεόρατο Νιπιτάφιο -στάτουα θαρρώ, στύλε κατόλικο- και θα εκάμανε και σχετικές ζημίες σε πλάκες και τα ρέστα. Ο Χιώτης το λέει; Δε θυμάμαι καλά.

    Όμως με την επακολουθήσασα ανακαίνηση ευτά θα εποροπιαστήκανε εκτιμώ. Επίσης, ακόμα οι πιστοί του Ισλάμ ήτανε θρήσκοι, κι είχανε περιορισμούς μεταφυσικούς θρησκευτικούς. Μην τηράμε τι εκάμανε οι απόγονοί τους το '74 στο Μπαλουκλί. Ευτούνοι είχανε για θέο τον Μουσταφά Πασά και τίποτσις άλλο.

    Αντσί και οι Ζακυθινοί τα μνήματα τα εσκιαζώντουνα να τα διαγουμίσουν μέχρι πρόσφατα για τα ανεραϊδικά.

    Πλέον όμως, έχει δουλέψει 'σκαφέας και μπουρντόζα, μήτε να βρέσκανε τον άρακλα του Τουτ-ανκχ-ιμμούν. Ξέρεις καλύτερά μου τα χρυσοφιουμιστά κουμπία πόσο πάνε στο ινκάντο. Και τα υπέργεια ανάγλυφα είτε ενσωματώνονται στις νέες οικοδομικές έμπνευσες ... είτε ανακυκλώνονται, καταπώς είπε για κάτι αρχαίους ογκόλιθους ένας εργολάβος, 'α δε με προλάβαινε η αρχαιολογία, τέσσερες πλάκες για τραπέζια είθε να έβγανα στο σκιστήριο'.

    Εντάξει, εντάξει, αφού εδώ κοτζάμου Ολυμπία και την έχουμε ξέφραγη μείτε το παροιμιώδες αμπέλι, να σκάω για τα απομεινάρια του προτειχίσματος του αρχαίου λιμένα; Ε ναι σκάω. Τα άλλα τουλάχιστον είχαν καταγραφεί και περιγραφεί.

    Το ότι η περιοχή του Αγ. Νικόλα του Αλαμάνου ή των ΠΑΛΑΙΩΝ (και όχι των Γερόντων, Vechio έχει διττή σημασία), νυν Πλατεία Κάλβου, είναι κατά πάσα πιθανότητα η Περιοχή του αρχαίου και μεσαιωνικού κλειστού λιμανιού, που κατόπιν το διαδέχτηκε η πιάτσα Σαν Μάρκο, με άλλον Αγ. Νικόλα κοντά της, των Ξένων -σε αντιδιαστολή με εκείνον των ΠΑΛΑΙΩΝ, μέχρι που να επιχωματωθεί με τη σειρά της και να έχουμε τρίτο κλειστό, και μεγαλύτερο λιμάνι με μικρότερο τώρα Άη Νικόλα, ποίος το ερεύνησε συστηματικά και το κατοχύρωσε έστω με διερευνητικές ανασκαφές (soundings);

    Με ούλο το ρεσπέτο τσου προϊστορικούς -εγώ μία κροκάλα από ένα σαλιτσότο (πετραδάκι) δε νογάω να την πω- θα προτιμούσα ένας να κάμει την παραπάνω υπόθεση σωστό πεδίο έρευνας, και το αν το Βασιλικό ή η Ρίζα είναι από τους αρχαιότερους τόπους κατοίκησης στο Τζάντε, δε με πολυενδιαφέρει.

    Συνελών τι ειπείν, και για να σώσω τσι κιακερίες, μπρι μ'αρχίσεις τσι βρισίες, άλλο να ξεκουβαλάς και να πυρπολάς ότι δεν μπορείς να πάρεις μαζί σου, κι άλλο να σκάφτεις για ... θαμμένα μαργαριτάρια από τσι κολάνες των γυναικώνε και κουμπία από τσι περπετουάνες των αντρώνε. Είχανε και μαλτεζόπλακες απάνου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Να με συμπαθάς Don Basilio μου, έλεγα πως είσαι γκράντες τση Σπάνιας μ' ευτούνο το Ντον και ήθελα να με ορμηνέψεις. Αγκαλά εξαστόχησα μου φαίνεται πως καλά είπα. Τι να τονε κάμω τον Κάρουλο; Δεσπότης είμαι να τον έχω κουτσούνι στσι δοξολογίες; θα βγανε ποτές του παρόλα σαν ευτούνη που εβγήκε από το στοματάκι σου; Το Νιπιτάφιο που είπες, στη Σπάνια και στη Βενέτσια δεν πάει να πει γραφή απάνου στο μνήμα; Οι Ιγκλέζοι έτσι λένε. Όσκε το Νιπιτάφιο τση Μεγάλης Παρασκευής. Για ιδείτε ωρέ παιδία τι έγραψε ο Τζουαλλάρντος να με ορμηνέψετε. Εσμπαλάρησε ο Φιαμένκος να γράφει για το Βεζάλ και να ανακατέψει τον Κύριο;

    & qui fu sepolto il famosissimo Dottore & Anatomista Andrea Vesalio: Il quale ci mori venendo da Terra Santa, & iui haueua vn bell' Epitafio ma gia e stato tolto da' Turchi nell' vltime guerre, quando spogliarono & abbrusciarono tutte l' isole, l'anno 1571.

    Οι Τούρκοι Don Basilio μου ανοίξανε το μνήμα του Σκεντέρμπεη, εκάμανε τα κόκκαλα του μπουκούνια και τα μοιραστήκανε αναμεταξύ τσους για φυλαχτά, αλήθεια στο λέω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Το Don Basilio παραπέμπει -ή έτσι θέλησα να- στη φιγούρα εκείνη της όπερα μπούφα τόμου, τόμου με βαφτίσανε Βασίλειο και είμαι ... θεούσος πατεντάδος (πτ. Θεολογίας, παναπεί, με ένα ΜΑ στα Biblical Studies στο Sheffield του Yorkshire). Κρίμας που δεν ήξερα για εσάς τότε.

    Όντως το παραπάνω αναφέρεται σε Επιτάφιο επίγραμμα. Όμως, αντιγράφοντας από τον μακαρίτη το Ντίνο τον Κονόμο, ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΠΕΝΤΑΚΟΣΙΑ ΧΡΟΝΙΑ, Πολιτική Ιστορία (1478-1978), τόμ. 3, τεύχ. 1, Ἀθήνα 1981, σσ. 76-76:

    "Ἀπό τό μοναστήρι τῶν Φραγκισκανῶν Εὐαγγελισμός ἤ Παναγία Χαρίτων (Santa Maria delle Grazie), ποὺ βρισκόταν ἐκεῖνο τὸν καιρό σ' ἕνα νησάκι τοῦ Αἰγιαλοῦ, οἱ Τοῦρκοι πῆραν ἕναν ἀνεκτίμητης ἱστορικῆς καὶ καλλιτεχνικῆς ἀξίας Ἐπιτάφιο".1

    1. Βλ. Κώστα Καιροφύλα, Ἠ Ζάκυνθος ὅπως τὴν εἶδαν οἱ περιηγηταί, "Ἡμερολόγιον τῆς Μεγάλης Ἑλλάδος", Ἀθῆναι 1930, σ. 176.

    Δεν μπορώ να εγγυηθώ τον σεβασμό στα κόκκαλα των πεθαμένων σε όλες τις περιπτώσεις. Η δική μου ερμηνεία για την περίπτωση του Καστριώτη είναι ότι αποτελεί μια παραλλαγή συμπαθητικής μαγείας. Κατά πως λες, τα πείραν ως φυλαχτά. Άλλωσε το Ισλάμ των Βαλακανίων ήταν πάντα ιδιαίτερο, με αρκετές δοξασίες χριστιανικές να κρυφοεπιβιώνουν στους πρόσφατα αρνιγάδους. Οι Μπαρμπερίνοι του Ουλουτζαλή είχανε άλλα μυαλά και άλλα χρονικά περιθώρια στο κάτω κάτω.

    Εδώ ήπρεπε να χτίσουνε ξυλόκαστρο στο Ψήλωμα, να περάσουνε τον -έστω ακόμα μικρό και βολικό- Αιγιαλό από φωτιά και σίδερο. Θα μου πεις ήτανε και 12,000. Ναι αλλά επήγανε και μια βόρτα και συλλογή άψυχων και έμψυχων ... σουβενίρς κατά τα χωρία.

    Για να ζωγραφήσει ο Κλόντζας με τον τρόπο του την καταστροφή αλλά και το την Τέρρα να αμύνεται γενναία, και να στείλει το Σενάτο έγγραφο σχετικό ντόπο λα φέστα (το 'χει στα Μνημεία του ο Σάθας, τόμος V, σσ. 131 - 132), πρέπει να εγίνηκε ... της επί χρήμασι.

    Καλό Σαββατοκύριακο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Ευχαριστώ για την εξήγηση του Don και την επιβεβαίωση ότι δεν εβουρλίστηκα. Το είχα διαβάσει και εγώ αυτό το περί επιταφίου και το είχα αποδεχθεί ώσπου διάβασα τι ακριβώς έλεγε ο Zuallardo. Ο Καιροφύλας μας άνοιξε τα μάτια πολλές φορές, ήταν πολυγραφότατος, και ίσως αυτός να είναι ο λόγος που καμιά φορά ... βιαζότανε. Τώρα γιατί πήραν οι Τούρκοι ή οι Μπαρμπερίνοι ταφόπλακα με Λατινική επιγραφή ποιός ξέρει. Μήπως ήταν τίποτα πρώιμοι Κεμαλικοί; Εξηγεί όμως γιατί δεν ήταν δυνατόν να βρεθεί ο τάφος. Φυσικά και ότι αρχεία κρατάγανε στη Santa Maria θα είχαν γίνει στάχτη. Του Κλόντζα οι φλόγες είναι χαρακτηριστικές. Και εμείς τον 21ο αιώνα ψάχνουμε τάφο στο Λαγανά!

    Καλό Σαββατοκύριακο επίσης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Επιτρέπεται η υπόθεση εργασίας ότι ο ... βουρλισμένος, ή μάλλον παραπληροφορημένος ήταν ο Ζουαρλάδος -το λέει και τόνομά του πως δεν πρέπει νά 'στεκε στα συγκαλά του: επειδητίς Επιτάφιος και Επιτάφιο επίγραμμα εύκολα συγχέονται, ειδικά από έναν περαστικόνε Φιαμένκο;

    Όμως, μήπως υπήρχε εκτός από το Επιτάφιο, το οποίο επιδητίς και Μουσεία και συλλέκτες τότες δεν υπήρχαν, απλά θα το μπουκουνιάσανε οι παρα-θεριστάδες, είχε και άλλα μέλη αξιόλογα ο άρακλας, το μνήμα, ως ένα είδος show off του αφεντός του; Ο Θιλίππος τόμου ήταν γνωστός μπιγκότος και ως σημάδι μακρινών τύψεων, (εγώ τον έστειλα στο θάνατό του, ας του κάμμω τα σπέζα, τα έξοδα παναπεί για μνήμα) εβάρει με ένα σμπάρο δύο τρυγώνια: και έκανε το κομμάτι του στο Βενετσιάνικο με το οποίο μόνε - μόνε για τη Σάκρα Λέγκα εκάμανε αγάπη, και ας πούμε, έβγανε την υποχρέωση στον αδικοχαμένο ... τυμβωρύχο.

    Ίσως αυτά τα μέλη να 'συναπήγαγαν' προς μεταπώληση ή ανακύκλωση πολύτιμων υλών οι Μπαρμπερίνοι, ή έστω να τα πείραν ως λάφυρα, μην ξέροντας καλά - καλά τι έχουνε μπροστά τους.

    Ε, τι να κάνει κι ο Βεζάλ για να σταθεί πατέρας τση ανατομίας και να αποκαθηλώσει κοτζάμου Γαληνό; Εδώ στη χώρα που βρέσκεσαι για φρεσκοσκοτωμένους επί τούτου μαρινάρους και 'πολιτικιές' εκάνανε τα στραβά μάτια φοιτητάδες, μα και καθηγητάδες τση Οσφόρντης τρεις αιώνες μετά, επί βασιλείας της Κυρίας Μπράουν. Δεν είναι άλλωστε καν βέβαιο ότι έζηε εκειός ο ινφάμες, όπου τον εκατηγορήσανε ότι ανέταμε τον καντάβερό του ζωντανό. Τἰποτσις παραδοσιακοί μεντικοφιλόσοφοι θα ήτουνα από πίσω που δεν άντεχαν ότι εβλέπανε να παθαίνει ο και από την Mater Ecclesia περιβεβλημένος Γαληνός. Μάλλον νευρική ή όπως αλλιώς τη λένε αντίδραση ήτουνα οργάνου ή ιστού, άλλα τότες ακόμα δεν τα ηξέρανε ευτά και τσάκα μπαμ στη φάκα ο Αντρές.

    Μη χωλοσκάς, Παμπάλαιε, ότι ψάχνουμε ιστορικού προσώπου τον τάφο, έστω και με μπούσουλα απομαγνητισμένο και με καμμία ορπίδα προσανατολισμού.

    Εδώ διάβασα πρόσφατα να αναδημοσιεύεται σε σοβαρή αθηνέικη εφημερίδα, ότι σύντομα οι έρευνες θα εντοπίσουν που ακριβώς είδε ... τον ουρανό σφοντίλι ο Γολιάθ από τον Δαυίδ πιτσιρίκο. Λες και αυτά τα πρόσωπα είναι ιστορικά και όχι dramatis personae μιας από της δύο σχετικές 'ιστορίες' (stories όχι histories), για το πως ευτός ευτούς ο θεόρατος κακός σπυρής στον ... αχέμ των τέκνων Αβραάμ και πρωτοπαλίκαρο των Αλλοφύλων την έφαγε στο δοξαπατρεί. Υπάρχει κι άλλη παραλλαγή, όπου ο Δαυίδ δεν εμφανίζεται καθόλους. Κάνουμε ότι δεν υπάρχει. Δε μας συμφέρει.

    Κοντολογίς, ο κόσμος α θέλει να πιστεύει κάτι, θα το πιστεύει εις πείσμα όλων των επιχειρημάτων και των αποδείξεων ή αντίθετα της έλλειψης αποδείξεων. Στον δικό μου κλάδο έχουμε περ πάσα τέμπο μια αμφίσιμη παρόλα: 'the absence of evidence is not evidence of absence'. Και οι δύο πλευρές την κάνουν μότο τους, αλλά την ερμηνεύουν διαφορετικά.

    Συ, έχεις ρίξει τα απανωτά σου τέρματα και στο επαναλειπτικό θα φάνε (είμαι σίγουρος) και τα ρέστα οι ... Λαγανολόοι.

    Παρά ταύτα, φοβάμαι, πως δε θα το βάλουν κάτω. Μη φινίρει και έρθουνε οι Βέλγοι και οι μισοί τσου τραβάνε κατά το Λαγανά και οι μισοί κατά τη Στρατολογία, όπου μου είπαν εκεί σχεδόν βρεσκότουνα η Σάντα Μαρία (Μπαράκες - Στρατολογία, έχει και παραέχει νόημα, και λίγο παραπάνω ο Άης Γιάννης του Τράφου με τα Ιγγλέζικα μνήματα, τα οποία τόσο ωραία έχεις καταγράψει. Όμως dura lex, sed lex. Ως στρατιωτικό νεκροταφείο, υπάγεται στο Υποπροξενείο Θεσσαλονίκης. Θα έλεγε όχι σε μία πρωτοβουλία υπέρ ποροπιάσματος; Δε νομίζω. Αντί να θεωρούνται μνημεία ανθρώπων που οι περισσότεροι πέθαναν από λυσσεντερία ή από ασθένειες και καλλιτεχνικοί θησαυροί, θεωρούνται μνημεια κατα-χ-τητών ...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Υποθέσεις εργασίας μπορούμε να κάνουμε πολλές αλλά είπαμε πολλά για ντιβερτιμέντο και η εργασία καθεαυτή δεν προχωράει έτσι. Τα σπασμένα (τα μάρμαρα ή ότι άλλο ήτανε) τα είχε πλερωμένα ένας Τεντέσκος συνταξιδιώτης. Έτσι τουλάχιστον λέει, γιατί οι ιστορικοί δεν τον πιστεύουνε. Εγώ τον πιστεύω αλλά τις λεπτομέρειες θα τις πούμε όταν είναι έτοιμες και καθαρογραμμένες.

    Τα ιγγλέζικα μνήματα δεν είναι στρατιωτικό νεκροταφείο. Αν ήτανε η κατάσταση τους θα ήταν άψογη. Τώρα από που κι ως που ανήκει στη Βρετανία ο χώρος και το 'μάνατζμεντ' είναι στη Θεσσαλονίκη, ούτε ξέρω ούτε μπορώ να το διανοηθώ. Μάλλον βολεύει την αδράνεια μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Θελω να σας πω , αφου διασταυρωσω στα σιγουρα την μαρτυρια που εχω , οτι ο Βεζαλ ΘΑΦΤΗΚΕ ΣΕ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ που υπηρχε στην περιοχη του Λαγανα.....

    Leontius

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Αυτό θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον Leontius, συνταρακτικό θα έλεγα, αλλά νομίζω πως τέτοια μαρτυρία δεν υπάρχει. Υπάρχουν μόνο υποθέσεις χωρίς στοιχεία, σε πείσμα δύο μαρτυριών που μιλάνε για τάφο στην Παναγία των Χαρίτων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Η Santa Maria πριν εξαφανιστεί μετους σεισμούς του '53δεν ήταν παραλιακή. Μέχρι τη θάλασσα, μεσολαβούσαν δυο παράλληλοι δρόμοι,Μία πλατεία και το προσεισμικό νοσοκομείο το οποίο ήταν παραλιακό. Η Εκκλησία βρισκόταν δυτικά (στο δεύτερο παράλληλο δρόμο από το σημερινό Α' Δημ. Σχολείο) και το μοναστήρι (ερειπωμένο)στην ίδια γραμμή, νοτιώτερα της εκκλησίας, δυτικά δηλαδή του κινηματογράφου LUX. Ανδρέας Στ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μπορεί να έχεις δίκιο Ανδρέα, αν και από ότι ακούω οι δρόμοι οι σημερινοί δεν βρίσκονται στη θέση ακριβώς των παλιών. Αν πάντως έχεις δίκιο τότε είχε δίκιο και ένας πολύ στενός μου συγγενής - ας είναι η ανάπαυση του ειρηνική - που έλεγε πως το σπίτι που έχτισε μετά τους σεισμούς ήταν πάνω στα ερείπια της καθολικής εκκλησίας.

      Διαγραφή
    2. Σου έχω στείλει με e-mail προσεισμική φωτογραφία της Santa Maria. Συμπληρωματικά σου γνωρίζω ότι το προαύλιο του Δημ. Σχολείου πριν από το 1953 ήταν παραθαλάσιο και τον Ιούνιο δίναμε καμιά βουτιά στα διαλλείματα! Η ξηρά που υπάρχει τώρα μέχρι τη πλαζ, δημιουργήθηκε με επιχώσεις,με υλικά των ερειπίων που μεταφέρθηκαν εκεί από την κατεστραμένη πόλη.Ποίος ξέρει; Ίσως ο τάφος του Κικέρωνα να έχει ...μετακομίσειτώρα κάτω από τις καμπίνες της πλαζ!!!! Ανδρέας Στ.

      Διαγραφή
    3. Ευχαριστώ πολύ για όλες τις πληροφορίες και τη φωτογραφία. Επειδή αυτή η ανάρτηση έχει αρχίσει να γίνεται υπερβολικά πληθωρική, με καμιά τριανταριά σχόλια, και για να μην χάνονται όσα σπουδαία μας είπες, προτίμησα να σκαρώσω μία καινούργια αντί απάντησης.

      Διαγραφή

Άδεια Creative Commons
Αυτή η εργασία από το http://pampalaia.blogspot.com/ χορηγείται με άδειαCreative Commons Αναφορά προέλευσης - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 3.0 Μη εισαγόμενο .